Türkiye’de 3 haftalık Musevi mirasları gezisi

İsrail doğumlu bir Chabad elçisi olan Mendy Chitrik, son 20 yılda Teksas’tan daha büyük olan ve çoğu İstanbul’da bulunan 12 bin Musevi’nin yaşadığı Türkiye’de her yıl binlerce kilometre seyahat ediyor. Ülkedeki onlarca fabrikanın koşer sertifikalarını denetleyen bir haham olan Mendy Chitrik, Türkiye’yi birçok Musevi’den daha iyi biliyor. Haham, yol boyunca kayda geçmemiş mezar yerlerinden İstanbul’dan uzaklarda yaşayan dindar Musevilere ve yerli Müslümanlarla iş birliğinden ortaya çıkmış alışılmadık geleneklere kadar bazı keşifler yaptı. Chitrik bu yaz da, Musevilerin ünlü cazibe merkezleri ve daha az bilinen durakları içeren üç haftalık Türkiye gezisinin tümünü fotoğraflar ve videolar eşliğinde Twitter’dan paylaştı. Amacı, dünyayı Aşkenazi ve Sefarad diasporası arasında bölünmüş olarak gören Museviler için “çatlaklar arasına düştüğünü” söylediği bir tarih hakkında farkındalık oluşturmak. Chitrik, bugüne kadar başarılı olduğunu düşünüyor.

Yerli halk Chitrik’e çok yardımcı oluyor

Chitrik gezisinde bir kipa ve bazı Ortodoks Musevilerin pantolonların kenarından sarkıttıkları püsküller olan tzitzit giyiyor. Bu da onu Müslüman bir ülkede alışılmadık bir manzara haline getiriyor. Türkiye turuyla ilgili aldığı tepkileri anlatan Chitrik, “Yolculuğumuzu takip eden insanlar ki çoğu Musevi olmayanlar, bizi kendilerine uğramamız için davet ediyor. Türk ve Rum kökenli Museviler ne kadar duygulandıklarını ifade ediyorlar. Bu konuyla ilgili insanlar kendilerine bu yerlere erişim imkanı verdiğimiz için ne kadar minnettar olduklarını söylüyorlar. Bu çok iç açıcı.” dedi. Bazen olumsuz tepkiler alsa da Chitrik’in tecrübelerine göre antisemitik davranışlar, yolculuklarında tanıştığı insanlarda nadiren görülüyor. Chitrik, araştırdığı yerleri bulabilmesi için imamların günlerinin birçok saatini kendisine ayırdığını söyledi. Sokaktaki insanlar kendisini yemeğe davet ediyor ve Musevilerle dayanışma ve kardeşlik içinde olduklarını ifade ediyorlar.

“Museviler ve Müslümanların birlikte yaşaması sadece slogan değil”

Chitrik “Bana katılın ve Türkiye’de tarih, gelenekler, atalar, kökenler ve Yahudi yaşamını keşfedin” diyerek ilk paylaşımını yaptığı yolculuğuna oğlu Chaim ile 26 Temmuz tarihinde başladı. Üç haftalık yolculuklarında Bursa, İzmir, Manisa, Aydın, Muğla, Balıkesir, Çanakkale, Ankara, Nevşehir, Kayseri, Adıyaman, Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa gibi vilayetlerde pek çok bölgeyi gezdi.

Chitrik Türkiye’de Musevi mirası yolculuğunun ardından, “Türkiye çok büyük bir ülke, bu da işleri karmaşıklaştırıyor, ancak bu, burada bu tür geziler için potansiyel olmadığı anlamına gelmiyor. Umarım Twitter yolculuğum insanlarda istek uyandırır.” diye konuştu. 2019 yılında Müslüman ülkelerde Musevileri desteklemek için kurulmuş bir yapı olan İslam Devletlerindeki Hahamlar Birliğinin başkanlığını da yapan Chitrik, “Musevilerin ve Müslümanların birlikte yaşaması sadece konferanslar için bir slogan değildir. Bu var ve bir gerçek.” ifadelerini kaydetti.