Kenyalılar yıllarca İngiltere sömürgesinde haklarından mahrum edildi. Bir grup Kenyalı aktivist İngiltere aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) dava açtı. Kenya’nın Rift Vadisi’ndeki topraklarından çıkmaya zorlanan halkları temsil eden avukatlar, İngiltere’nin, sömürge yönetiminin kurbanları tarafından yapılan şikayetleri sürekli olarak görmezden gelerek, imzacısı olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğini savunuyor.

Kenyalılar ile görüşme reddedildi

Kipsigis ve Talai halklarını temsil eden Joel Kimutai Bosek, “İngiltere hükümeti eğildi ve daldı ve ne yazık ki olası her türlü telafi yolundan kaçındı. Tarihin düzeltilmesi için müvekkillerimiz adına mahkemeye gitmekten başka seçeneğimiz yok” dedi. Kenyalılar davalarını BM’ye götürdüler ve burada 2021’de bir özel soruşturma heyeti, Birleşik Krallık’ın kamuoyundan özür dilememesi veya bu sömürge dönemi suistimallerindeki sorumluluklarını kabul etmemesi konusunda “ciddi endişelerini” dile getirdi.

Kipsigis ve Talai’nin avukatları, İngiliz ordusunun ve sömürge yöneticilerinin Kericho’daki ekilebilir arazileri geleneksel sahiplerinden ele geçirmek için tecavüz, cinayet ve kundakçılık kullandığını savundu. 2019’da BM şikayetine imza atan 100.000’den fazla kişi özür diledi ve anavatanlarının gasp edilmesi ve verimli toprakları çay yetiştirmek için kullanan beyaz yerleşimcilere yeniden tahsis edilmesi için tazminat talep etti. Ancak avukatları, İngiliz hükümetinin kurbanlarla veya temsilcileriyle görüşmeyi reddettiğini söyledi.

Çay şirketleri bu toprakları hâlâ işgal ediyor

Britanya İmparatorluğu, Kenya’yı 19. yüzyılın sonları ile 1962 arasında yönetti. Rift Vadisi’nde yaşayan halklar, 20. yüzyılın başlarında topraklarından ayrılmaya zorlandı. Bugün, Vadideki en büyük kasaba olan Kericho’nun çevresi, çok uluslu büyük şirketler tarafından yetiştirilen önemli bir çay yetiştirme bölgesidir.

Davacılar yaptığı açıklamada, “Bugün, Unilever, Williamson Tea, Finlay’s ve Lipton gibi dünyanın en zengin çay şirketlerinden bazıları bu toprakları işgal edip işliyor ve bunları kayda değer kar elde etmek için kullanmaya devam ediyor” dedi.

Haziran ayında AB mahkemesi, İngiltere’nin sığınmacıları Ruanda’ya sınır dışı etmesini engelleyen bir geçici karar yayınladı. Londra o zamandan beri Strazburg’daki mahkemenin kararlarını geçersiz kılacak bir yasa çıkardı ancak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden çekilme niyetini reddetti.

Kenyalılar topraklarını sömüren İngiltere’ye dava açtı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

2015 yılında “konglomerat” (farklı alanlarda çalışan birçok şirketin tek şirket altında bir araya gelmesiyle oluşan yapı) olarak kurulan Alphabet Inc.’in çatısı altında faaliyet yürüten ve 1 trilyon dolarlık piyasa değeriyle dünya devleri arasında olan Google, yaklaşan ABD seçimlerinde kullanıcı verilerini manipüle etme ve ticari anlamda da haksız rekabetlere yol açma suçlamasından dolayı Donald Trump yönetimiyle zor günler geçiriyor. 2018 yılından bu yana Trump, Google’ın arama motoru hizmetlerinin hileli ve yasadışı şekilde işletildiğini iddia ediyor ve şirkete yönelik hukuki yaptırımlara başvurulması gerektiğini söylüyor.

2018 yılı içerisinde Trump, Google’ın arama motorundaki sonuçlarda kendisinin ve Cumhuriyetçi temsilcilerin aleyhine olan haberlerin ön planda olduğu ve Google arama sonuçlarındaki bilgilerin hileli bir yöntemle elde edildiği iddialarını gündeme getirmişti. Bugünlerdeyse Trump yönetimi hukuki anlamda somut bir adım atarak, ABD Adalet Bakanlığı aracılığıyla Google’a büyük ölçekli bir dava açtı. Trump yönetiminin bu girişimi, zamanlama açısından manidar olarak karşılansa da davanın içeriğine bakıldığında aslında konunun seçim gündeminden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiği düşünülüyor.

Trump yönetimi 20 Ekim’de, Florida, Georgia, Mississipi, Teksas gibi 11 farklı eyalet mahkemesinin de katılımıyla, haksız rekabete neden olup yasadışı tekel oluşturmak ve tüketicilere zarar vermek suçlamasıyla Google’a dava açtı. ABD tarihinin en önemli davalarından biri olarak nitelendirilen davanın içeriğine göre Google, uluslararası alanda rekabet ortamını yok edecek yasadışı taktikler uygulayarak, arama motoru hizmetleri ve dijital/çevrimiçi reklamcılık alanlarında “imparatorluğunu” güçlendiriyor.

Rekabete aykırı davranışının bir sonucu olarak Google’ın, ABD içerisindeki tüm genel arama motoru sorgularının yaklaşık yüzde 90’ını ve mobil cihazlardaki sorguların yaklaşık yüzde 95’ini oluşturduğu ifade ediliyor. Dava metninde değinilmeyen fakat siyasi temsilciler arasında tartışılan bir başka ciddi konu ise, Google’ın ABD seçimlerine müdahale amaçlı bazı girişimlerde bulunduğu ve bu doğrultuda kullanıcıları manipüle ettiği iddiası. Google’ın kullanıcı verilerini hukuka aykırı şekilde elde edip bunları kullandığını iddia eden Trump yönetimi, Google aramalarında Cumhuriyetçiler ve özel olarak Trump hakkında olumsuz haberlerin öne çıkarıldığını da belirtiyor.

İlgili dava metni incelendiğinde, Google hakkındaki suçlamaların neredeyse tamamının ekonomiye dair olduğu görülse de bazı bölümlerde Google’ın siyasi boyutuyla da bir “tehlike” arz ettiğinin düşünüldüğü çıkarımı yapılabilir. Örneğin, dava metninde genel manada Google ile Apple arasında bir kıyaslama yapıldığı ve Apple’ın aksine Google’ın üçüncü taraflarla işbirliği yaptığına (örneğin Çinli Huawei, ZTE gibi markalarda Android’in kullanımı) işaret edildiği görülüyor. Trump yönetiminin ulusal güvenlik açısından Çinli şirketleri tehdit olarak algıladığı göz önünde bulundurulursa, bu dava metninde de böyle bir algının yer aldığı söylenebilir.

Google’a açılan tarihi dava teknoloji devlerini endişelendiriyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.