Papa Franciscus yerli halka hitap edecek

Papa Franciscus, seyahatinin Alberta bölümünde kalacağı St. Joseph Ruhban Okulu’na geçecek ve Kanada’da kamuoyuna ilk açıklamasını yapacağı yer olan Edmonton’un güneyindeki Maskwacis topluluğunda bulunan eski Ermineskin Yatılı Kilise Okulu’nu ziyaret edecek. Franciscus’un burada yerli halktan maruz kaldıkları suiistimaller için özür dilemesi ve katılımcılarla birlikte ayin yapması bekleniyor. Papa, aynı gün Edmonton’daki bir kilisenin cemaatiyle buluşacak. 26 Temmuz’da şehrin futbol stadyumunda büyük bir açık hava ayinini yönetecek. Papa Franciscus, 27 Temmuz’da Quebec City’ye gidecek ve burada Başbakan Justin Trudeau ve Genel Vali Mary Simon ile görüşecek ve ardından yerli halka hitap edecek. Papa, 28 Temmuz’da Notre Dame Katedrali’nde piskoposlar, rahipler ve pastoral işçilerle dua edecek. Ziyareti 29 Temmuz’da sona erecek olan Papa, Montreal’de yerli halklardan oluşan bir heyet ile bir araya gelecek. Aynı gün Quebec’ten ayrılacak olan Papa, beş saatlik uçuşla kuzeydeki Iqaluit’e gidecek. Papa Franciscus, Kanada’nın en kuzeydeki ve en seyrek nüfuslu bölgesi Nunavut eyaletinin başkenti Iqaluit’de, Kanada’nın yatılı kilise okullarında kalan ve halen hayatta olan yerlilerle buluşacak. Papa, programının bu aşamasından sonra Kanada’dan ayrılacak.

Papa’nın özrü yerlilerin yaşadığı acı dolu hatıraları silebilecek mi?

Papa Franciscus, Kanadalı yerli gruplarından “Metis”, “Inuit” ve “First Nations” ile marttaki görüşmelerinin ardından 1 Nisan’da açıklama yapmıştı. Kanada’da Katolik Kilisesi’ne bağlı yatılı okullarda geçmişte çocuklara yapılan muamele karşısında “öfke, utanç ve acı” duyduğunu belirtmişti. Papa Franciscus, “Kilisenin bazı üyelerinin içler acısı davranışları için Tanrı’dan af diliyor ve size tüm kalbimle acı çektiğimi ifade etmek istiyorum. Ben de sizden özür dilemek konusunda Kanadalı Piskopos kardeşlerime katılıyorum.” demişti. Kanada’da 1831-1996 döneminde faaliyet gösteren yatılı kilise okullarında en az 4 bin 200 yerli çocuğun istismar ve ihmal sonucu hayatını kaybettiği ortaya çıkmıştı. Katolik Kilisesi’nin kontrolündeki yatılı kilise okullarından bazılarının bahçesinde, resmi kayıtlarda olmayan çok sayıda çocuk mezarı bulunmuştu. Ortaya çıkan toplu mezarlar dünya genelinde tepki ile karşılandı.

Katoliklerin ruhani lideri Papa Franciscus tövbe haccı için Kanada’ya gitti yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Yerli çocuklar için 20 milyar Kanada doları ödenecek

Kanada Yerli Hizmetleri Bakanı Patty Hajdu da konuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Hajdu, “Taraflar, ayrımcı ve sistematik ırkçı çocuk refahı uygulamalarından büyük zarar gören aileler ve insanlara yönelik tazminat talepleri için bir plan üzerinde anlaştı.” dedi. Kanada hükümeti ocakta, First Nations yerli ailelerinin çocuklarına 20 milyar dolar tazminat ödeyeceğini bildirmişti. First Nations yerlileri, Kanada genelindeki Metis ve İnuit yerlileriyle “en büyük yerli topluluklardan biri” olarak tanınıyor. Kanada genelindeki yatılı kilise okullarının bahçelerinde son bir yılda bulunan ve resmi kayıtlarda olmayan isimsiz çocuk mezarları ülkenin gündemini uzun süre meşgul etti. Hatta dünya genelinde de tepkilere neden oldu.  Yerli çocuklar konusundaki hukuk mücadelesi 2007 yılında başladı. First Nations Çocuk ve Aile Bakımı Derneği 2007’de Kanada İnsan Hakları Mahkemesine (CHRT) başvurdu. Çocuk refahı sisteminin kusurlu olduğu ve yerli çocuklarına karşı ayrımcılık uygulandığı iddiasıyla federal hükümete karşı dava açtı. Mahkeme, 2016’da karar verdi. Kanada İnsan Hakları Mahkemesi (CHRT), 2016’da federal hükümetin çocuk refahı sistemlerinde yerli çocukları yetersiz finanse ederek ayrımcılık yaptığına hükmetti. Mahkeme, 2019’da federal hükümetin, 1 Ocak 2006’dan itibaren yerli çocuk refahı sisteminin bir parçası olan her çocuğa birincil vasisi ile 40 bin dolara kadar tazminat ödemesini emretti. Hükümet ve Yerli gruplar, federal hükümetin tazminat kararını temyize götürmesinin ardından Kasım 2021’den bu yana müzakereler yürütüyor.

Kanada hükümeti yerli çocuklar için tazminat ödeyecek yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Kanada Bissonnette rahat etsin diye didindi

Quebec’de yaşanan katliamdan hemen sonra yaşananlar mağdur ailelerin yüreğine su serpileceği ümidi doğurmuştu. Kananda Başbakanı Justin Trudeau, cenaze törenine katılmış ve ağlamıştı. Başbakanlığının birinci yılı olduğu için henüz dünya kamuoyu tarafından tam olarak tanınmayan Trudeau’nun açıklamaları samimi bulunmuştu. Ancak hem katliamın mahkeme süreci hem de renkli çoraplı Trudeau’nun sonraki davranışları hayal kuranları kendisine getirdi. Gelin Quebec katliamı sonrası yaşananları hatırlayalım.

Bir katilin aklanması

• Ekim 2017: Katliamı soruşturan savcılık, iddianamesinde terör ifadesine yer vermedi. Bu Müslüman toplumun tepkisini çekti.
• Şubat 2019: Mahkeme, Alexandre Bissonnette’yi ömür boyu hapse mahkum etti. Savcılık şehit edilen her Müslüman için 25’er yıldan 150 yıl hapis cezası istedi. Hakim, François Huot bu isteği aşırı bularak 40 yıldan önce şartlı tahliye olmadan hapis cezasına çarptırdı.
• Kasım 2020: Qubec Temyiz Mahkemesi, mahkemenin kararının yasaya uygun olduğunu, ancak yasanın yanlış olduğuna hükmederek (cümlede bir yanlış yok ) 6 kişiyi öldüren Bissonnette’ye verilen 40 yıllık hapis cezasını 25 yıl sonra şartlı tahliye hakkına indirdi. Kanada devleti adım adım Bissonnette’nin önünü açmaya devam ediyordu.
• Mayıs 2022: Kanada Yüksek Mahkemesi, Quebec Temyiz Mahkemesinin aldığı karara destek vererek uzun süreli şartlı tahliyesiz hapis cezalarını anayasaya aykırı buldu. Böyle de 32 yaşına girmiş Bissonnette için şartlı tahliye yolu açılmış oldu.

Bu şartlar altında yazının başlığında sorduğumuz soruyu tekrarlamakta fayda var: Kanada Bissonnette için madalya törenini ne zaman yapar?

Orhan Aydın

Kanada Bissonnette için madalya törenini ne zaman yapar? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Katolik Kilisesi suiistimalleri kabul etti

Montreal Başpiskoposu Christian Lepine’nin de haberde görüşlerine başvuruldu. Lepine, tüm cinsel istismar vakalarının rapor edilmesinin mümkün olmadığını belirtti. Bazı istismar vakaları için hiçbir kayıt tutulmamasının da muhtemel olduğunu ifade etti. Lepine, “Bir kurban için olanları açıklaması on yıllar alabilir. Bu yüzden hala bazı vakalar olabileceğini biliyoruz.” diye konuştu.  Merkezi Vatikan’da olan Katolik Kilisesi, bir süreden beri taciz ve istismar iddiaları ile çalkalanıyor. Katoliklerin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Başkanı Papa Franciscus, Ocak 2022’de konuyla ilgili açıklama yapmış, Katolik Kilisesi mensuplarınca yapılan suiistimalleri kabul etmiş ve mağdurlar için adaleti yerine getirme taahhüdünü kararlı şekilde takip ettiklerini bildirmişti.

Yerli kadınları zorla kısırlaştırdılar

Kanada’da binlerce yerli kadının, kendi istekleri dışında kısırlaştırıldıkları ortaya çıktı. Konuyla ilgili hazırlanan haberde Saskatchewan Yerlilerinden Melika Popp’un görüşlerine yer verildi. Popp, “Bu doktorlar, bana yardım etmek için oradalarmış gibiydi” diye konuştu. CTV’nin yapmış olduğu habere göre, Kanada’da British Columbia, Alberta, Saskatchewan, Manitoba ve Quebec eyalet mahkemelerinin her birinde, zorla kısırlaştırıldıklarını ileri süren binlerce yerli kadını temsilen açılmış 5 dava bulunuyor. Kendisi de bir First Nation yerlisi olan haber ekibinden Creeson Agecoutay, konuyla ilgili araştırmalarda bulundu. Agecoutay’ın edindiği bilgilere göre, doğum için hastaneye giden yerli kadınların operasyon sırasında kısırlaştırıldığı ortaya çıktı. Özellikle sezaryen gerektiren durumlarda hamilelere bir onay formu imzalatıldığı açığa çıktı.

Kanada’da kilise personellerinin cinsel istismar olaylarına karıştığı belirlendi yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

200’den fazla ceset kalıntısına ulaşıldı

Large, şu ana kadar yaptıkları çalışmalarla 200’den fazla çocuk cesedi kalıntısına ulaştıklarını söyledi. Ancak bölgede bundan da fazla kalıntı olabileceğini ve bu durumun araştırılması gerektiğini belirtti. Federal hükümetten, bölgeye yüzey tarama radarları ve yerli halk için rehabilitasyon desteği istedi. Yerli topluluğuna ait mezarlığın, Blue Quills Yatılı Kilise Okulu sahasının yakınında olduğunu anlatan Large, 2004 yılından bu yana topluluk mezarlığında yeni mezarlar kazılırken kazara çok sayıda çocuk cesedi kalıntısı bulunduğunu açıkladı. Large, St. Paul Piskoposluğundan elde edilen Katolik Kilisesi kayıtlarının, 1898 ile 1931 yılları arasında okulda 212 öğrencinin öldüğünü gösterdiğini ancak federal devlet kayıtlarında bu sayının 25 öğrenci olarak geçtiğini bildirdi.

Beyaz bezlere sarılı çocuk cesetleri

Yerli halkın, 2004 yılında aynı bölgede bir toplu mezar keşfettiğini, beyaz bezlere sarılmış çok sayıdaki çocuğun tifo salgınında öldüklerinin düşünüldüğünü ve o dönemde bulunan birçok çocuk cesedi kalıntısı gibi yeniden gömüldüklerini söyleyen Large, “Kayıp çocukların sayısı çok fazla. Okul, şiddet, hastalık, açlık, istismar ve ölümle boğuşuyordu” dedi. O dönemde yerli topluluğun 12 bin üyesi olduğunu ve her aileden dört ya da beş çocuğun zorla alındığını söyleyen Large, “eve hiç gelmeyen kayıp çocuklarımızla ilgili karmaşık bir bulmacayı bir araya getirmek için çalışıyoruz” dedi. Kanada‘da eski yatılı kilise okulu bahçesindeki kayıt dışı çocuk mezarları, ilk defa 29 Mayıs 2021’de British Columbia eyaletinin Kamloops kentindeki okulun bahçesinde bulunan 215 çocuğa ait ceset kalıntılarıyla gündeme gelmişti.

Kanada’daki yatılı kilise okulunda çocuk cesedi kalıntıları bulundu yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

“Ailelerinden zorla alınan çocuklar bu okula yerleştirildi”

Kanada halkına da çağrıda bulunan Bitternose, “George Gordon First Nation topluluğunu ve tüm katılımcıları dualarınızda tutmanızı alçakgönüllülükle rica ediyoruz.” diye konuştu. Bitternose’nin yaptığı açıklamaya göre, ailelerinden zorla alınan yerli çocukları bu okula yerleştirildi ve bu çocuklardan bazıları asla evlerine geri dönemedi. George Gordon First Nation Mezarlığı Komitesi Başkanı Sarah Longman da konuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Kanada genelinde aranan diğer mezarlık alanlarında görülen kalıplara dayanarak zemindeki bozulmaların, çocuk mezarları olma olasılığının yüksek olduğunu dile getirdi. Logman, aramanın tamamlanmaktan uzak olduğunu ve muhtemelen süreci tamamlamak için en az 10 yıllık zamana ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Longman, “George Gordon’daki yatılı okulun 100 yılı aşkın tarihiyle uğraştığımızı düşünürseniz, aradığımız şeyi bulmak için yapılacak çok iş ve kapsanacak çok alan olduğunu görürsünüz.” dedi. Kanada Ulusal Hakikat ve Uzlaşma Merkezi kayıtlarına göre, Gordon’s Yatılı Kilise Okulu 1876’da Kanada Anglikan Kilisesi tarafından gündüz okulu olarak kuruldu. Okul, 1888 yılında öğrenci konutlarının inşası ile genişletildi ve yatılı kilise okuluna dönüştürülerek kapatıldığı 1996’ya kadar faaliyet gösterdi.

İlk yerli mezarları 2021’de bulundu

Kanada’da eski yatılı kilise okulu bahçesindeki kayıt dışı çocuk mezarları, ilk defa 29 Mayıs 2021’de bulunmuştu. British Columbia eyaletinin Kamloops kentindeki okulun bahçesinde bulunan 215 çocuğa ait ceset kalıntıları dünya gündeminde uzun süre konuşulmuştu. Saskatchewan eyaletindeki Marieval Yatılı Kilise Okulunun bahçesinde de 24 Haziran 2021 tarihinde resmi kayıtlarda bulunmayan 751 çocuk cesedi kalıntısının olduğu mezarlar ortaya çıkmıştı.

Kanada’da, yatılı kilise okullarındaki çocuk mezarlarına yenileri ekleniyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Kanada’daki kilise alanları aranıyor

Diğer yandan mezarların bulunduğu alanın yakınlarındaki Kapawe’no First Nation bölgesinde de iki ayrı arama daha yapılacak. Treaty 8 Büyük Şefi Arthur Noskey, aramaların bir Anglikan kilisesinin alanını ve yerlilerden sorumlu görevlilerin kaldığı başka bir araziyi içereceğini belirtti. Noskey, “Sanki bu yara hiç iyileşmeyecek gibi. Tekrar tekrar açılıyor. İyileşeceğini düşündüğünüzde, tekrar bölünüyor. Ancak dünyanın bu kurumların okul olmadığını görmesi önemli. Cevaplar olmadan da şifa gelmeyecek. Uzlaşma başlamadan önce gerçek gelmeli. Umarım bulduğumuz çocuklar şimdi onları bulduğumuz için rahatlayabilirler.” dedi.

Kanada’daki kiliseler çocuk mezarlarıyla dolu

Kanada‘da eski yatılı kilise okulu bahçesindeki kayıt dışı çocuk mezarları ilk defa 29 Mayıs 2021’de British Columbia eyaletinin Kamloops kentindeki okulun bahçesinde ortaya çıktı. 215 çocuğa ait ceset kalıntıları Kanada gündemine düşmüş ve herkes tarafından tepki çekmişti. Daha sonra ülke genelindeki eski yatılı kilise okulu alanlarında aramalar başlatılmıştı. Saskatchewan eyaletindeki Marieval Yatılı Kilise Okulunun bahçesinde, 24 Haziran 2021’de resmi kayıtlarda bulunmayan 751 çocuk cesedi kalıntısının olduğu mezarlar ortaya çıkmıştı.

Kanada’daki kilise alanlarında yeni mezarlar bulundu yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

binlerce yerli kadın kandırıldı

Haberde görevlilerin, operasyondan dakikalar önce ve hatta bazen ameliyathaneye giderken söz konusu forma “tüp ligasyonu”na ilişkin bir madde ekledikleri öğrenildi. Haberde, “Bu, doğum sancısıyla kıvranan ve bebeklerinin sağlığı konusunda paniğe kapılan kişilere en savunmasız oldukları anda yaşamlarını değiştiren bir işleme rıza göstermeleri için yapılan bir şey” ifadelerine yer verildi. Haberde görüşlerine yer verilen Saskatchewan Yerlilerinden Melika Popp, “Bu doktorlar, bana yardım etmek için oradalarmış gibiydi.” diye konuştu.

yerli kadınların kısırlaştırılması 1928’de başladı

Kanada’da yerli kadınların zorla kısırlaştırılmalarının ortaya çıkmasıyla tartışılan konunun tarihi, Kanada’da 1928 yıllarına dayanıyor. The Canadian Encyclopedia’ın paylaştığı bilgilere göre, zorla kısırlaştırma uygulaması Kanada’da uzun ve genellikle gizli bir tarihe sahip. Kanada’da yerli kadınların kısırlaştırılması kararı 1928’de Alberta eyaletinde 1928 yılında kabul edildi. Bu yasa 1972’ye kadar yürürlükte kaldı. Yasayla “uygun olmayan kişilerin üremesine sınırlama” getirildi. Kanada Öjeni Kurulunca verilen karar özellikle hapishanedeki “tehlikeli” mahkumlar için alındı. Bu yasa kapsamında uygulama süresi boyunca bazı erkek mahkumlar da kısırlaştırıldı. Yerlileri kısırlaştırma yasası British Columbia eyaletinde 1933’te yürürlüğe girdi ve 1973’te kaldırılan aynı kanun, giderek yerli kadınları hedef aldı. Kanada’da yıllarca zorla kısırlaştırılan kadınların açtığı davalar ise devam ediyor. 1972 yılına kadar yürürlükte olan bir yasanın suiistimal edilmesiyle kaç yerli kadının kısırlaştırıldığı bilinmiyor. 70 bin kadar yerli kadının kısırlaştırıldığı tahmin ediliyor.

Kanada’da yerli kadınların zorla kısırlaştırıldığı ortaya çıktı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Halk tepkili polis ise fazla “nazik”

Görgü tanıkları siyah ve yerli eylemcilerin polisten beyazlara nazaran çok daha sert muamele gördüğünü açıkladı. Ülkedeki endişeyi artıran durum ise eylemlerin diğer Kanada şehirlerine yayılması. Hatta Avrupa’daki özellikle de Fransa’daki kadar sert boyutlara ulaşması. Kanada Başbakanı Justin Trudeau, aşı karşıtlarının eylemlerine karşı, Kanada tarihinde ilk kez federal bazda olağanüstü hal uygulamasını getiren Acil Durumlar Yasası’nı yürürlüğe koyduğunu açıkladı.

Kanada’da 1980’lere kadar Savaş Tedbirleri Yasası olarak bilinen yasa, hem metni hem de ismi değiştirilerek Acil Durumlar Yasası haline getirildi. Birinci Dünya ve İkinci Dünya Savaşları sırasında devreye sokulan Savaş Tedbirleri Yasası, en son 1970 yılında zamanın başbakanı Pierre Elliott Trudeau tarafından Quebec’te yaşanan rehine krizi sırasında kullanıldı. 1980 yılında değişen şartlara göre güncellenen yasanın ismi de Acil Durumlar Yasası olarak değiştirildi. Üstelik değişen bu haliyle bugüne kadar hiç uygulanmamıştı.

Peki neden şimdi? Bu yasa ile finansal kurumlara, protestoyla bağlantılı her bireyin veya işletmenin hesabını mahkeme emri olmadan dondurmak veya askıya almak için yeni yetkiler vermişti. Ayrıca dilediğince “şiddet” uygulamakta serbest olabilecek güvenlik güçlerine ihtiyaç vardı. Ne de olsa olağanüstü hal, böylesi durumlar için bir can simididir değil mi? Yasanın “sınırlı, hedefli, makul ve orantılı” olduğunu savunan Trudeau, Acil Durumlar Yasası’nın kullanımının “son çare” olarak gördü. Ayrıca, Kanadalılara, yasanın Haklar ve Özgürlükler Şartı’nda yer alan korumaları aşmayacağına dair güvence vermeye çalışarak adeta dalga geçti:

“Askeri çağırmak için Acil Durum Yasası’nı kullanmıyoruz, insanların ifade özgürlüğünü kısıtlamıyoruz, barışçıl toplanma özgürlüğünü kısıtlamıyoruz, insanların protesto haklarını yasal olarak kullanmalarını kısıtlamıyoruz. Ablukalar ve işgaller barışçıl protestolar değildir, durmak zorundalar.”

Bu kişiler ekonomimizi, demokrasimizi ve yurttaşlık birliğimizi zedeliyorlar” dedi, Trudeau. Kamyoncular güldüler tabii bu söylemlere, hala gülüyorlar… Çünkü hükümet, bizzat pandemi politikalarıyla ekonomiyi zedelemiş ve bu durum çalışanların “yetti artık!” demesine yol açmıştı…Çünkü hükümet, pandemi kısıtlamalarını uygularken her şeyi “global seçkinlere” sormuş, Dünya Sağlık Örgütü’ne uymuş ama halkın görüşünü almak aklına bile gelmemişti; yani demokrasi bizzat hükümet tarafından rafa kaldırılmıştı.

Her gün karşımıza “medeniyetin” gerçek anlamını bize sorgulatan, batı ülkelerinin gelişmişliğinin, bir maskeden ibaret olduğu gerçeğini gözler önüne seren örnekler çıkıyor. Belli ki medeniyet, hak, hukuk ve adalet kavramlarını sadece algılara emanet etmemek gerekiyor…

Özgürlük kavramı algılara emanet edilirse ne olur? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

“Kanada’da yerlilere soykırım yapıldı”

Kitchimonia, henüz kim olduğunu bilmese de isimsiz mezarlar konusunda sorumlu tarafların hesap vermeleri gerektiğini ifade etti. Mezarların öldürülen çocuklara ait olabileceğini dile getirdi. Ancak bunların cevabına topluluğun henüz sahip olmadığını söyledi. Ted Quewezance ise taranan yerlerin hayatta kalanlar ve yerli bilgeler tarafından belirlendiğini dile getirdi. Quewezance, “Yer radarı sözlü tarihimizi doğruladı. Yatılı okullardaki her yeni mezar, hayatta kalanları, ailelerimizi ve topluluklarımızı yeniden travmatize ediyor.” diye konuştu. First Nations Ulusal Meclisi Başkanı RoseAnn Archibald konuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Archibald “Bu asimilasyon ve soykırım kurumları, ailelerimizin, topluluklarımızın ve milletlerimizin dokusunu parçaladı. Burada 54 çocuk kadar, evlatlarının eve dönmemesinden etkilenen 54 aileden de bahsediyoruz.” ifadelerini kullandı.

12 isimsiz mezar daha

Toplantıya katılan Lac La Ronge Indian Band Üyesi Russ Mirasty, “Tüm Kanadalıları ve dinleyen herkesi, bu ülkenin gerçek geçmişini ve tarihini kabul etmeyi öğrenmek için zihinlerini açmaya davet ediyorum.” dedi. Regina’nın yaklaşık 286 kilometre kuzeydoğusunda bulunan Keeseekoose First Nation bölgesindeki St. Philip’s ile Fort Pelly Yatılı Kilise okulları, 1900’lerin başından itibaren faaliyetini sürdürüyordu. Yatılı kilise okulu, bölgedeki Katolik Kilisesince işletildi. Yürütülen çalışmalarda, Fort Pelly Yatılı Kilise Okulu bölgesinde 42, St. Philip’s Yatılı Kilise Okulu bölgesinde ise 12 isimsiz mezar bulundu.

Kanada’da yerlilere ait yeni mezarlar ortaya çıktı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.