Yeni proje ve iş birliklerine kapı aralanacak

Teknolojisi ve kalitesiyle kendisini ispatlayan Türk savunma sanayii, Körfez ülkeleri başta olmak üzere dünya çapında pek çok ülkeyle iş birliği projeleri ve ortak girişim modellerini hayata geçiriyor. DIMDEX 2022 Fuarı’nın Katar ve bölge ülkeleri ile Türkiye arasındaki savunma sanayisi iş birliğinin pekiştirilmesi yönünden önemli bir platform olduğu değerlendiriliyor. Fuarın, Türk firmalarıyla katılım sağlayacak ülkeler arasındaki iş birliği potansiyelinin yeni projelerle geliştirilmesi ve derinleştirilmesinde zemin oluşturması hedefleniyor. Türk firmalarının DIMDEX 2022 fuarına sağladığı yoğun katılım ve gösterdiği ilgi, Katar ile iş birliğine verilen önemi ortaya koyuyor.

Türk savunma sanayii ürünleri DIMDEX’te vitrine çıkıyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Kelime olarak “değiş-tokuş” ve “takas” anlamlarına gelen SWAP anlaşması, finansal bir terim ve döviz takası işlemleri için kullanılıyor. Finans piyasalarında iki tarafında belirli bir zaman diliminde varlıklarına ve yükümlülüklerine bağlı olarak farklı faiz ödemelerini yahut farklı dövizleri karşılıklı olarak değiştirdikleri işlemlere swap denir. Üç tür swap işlemi yapılır. Bunlar; para swapı, faiz swapı ve çapraz döviz swapı.

Swap anlaşması ile ne amaçlanıyor?

Karşılıklı anlaşma yapılacak bir ülke ile belirli bir süreliğine, mutabık kalınacak bir kontrat dahilinde Türk Lirası verilerek karşılığında o ülkenin yerel para biriminin alınması söz konusu oluyor. Türkiye, yaptığı swap ile elindeki TL’leri vererek karşılığında ise o ülkenin yerel para birimini alıyor. Anlaştığı ülkeden aldığı para birimini ABD dolarına çevirerek bunu kısa vadeli dış borç ödemelerinde ya da rezerv politikasını güçlendirmekte kullanıyor.

Türkiye kimlerle SWAP anlaşması imzaladı?

Son olarak, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Merkez Bankası (BAEMB) arasında swap anlaşması imzalandı. Swap anlaşmasının nominal büyüklüğü karşılıklı olarak 18 milyar dirhem ve 64 milyar Türk lirası. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamaya göre, iki ülke arasında karşılıklı ticaretin geliştirilmesi yoluyla finansal iş birliğinin daha da güçlendirilmesi amacını taşıyan anlaşma üç yıl süreyle geçerli olacak ve karşılıklı mutabakatla uzatılabilecek.

İmzalanan 5 milyar dolarlık ikili para takası (swap) anlaşması ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) toplam swap anlaşmalarının büyüklüğü 28 milyar dolara ulaştı.

TCMB bu anlaşmadan önce 12 Ağustos 2021’de Kore Merkez Bankası ile swap anlaşması imzalamıştı. Anlaşmayla, iki merkez bankası arasında azami 17,5 milyar lirası veya 2,3 trilyon Kore wonu (2 milyar dolar) değerinde yerel para birimi takasına imkan sağlandı. Söz konusu tutar henüz hesaplara geçmedi.

Geçen yıl ayrıca, Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankası ile swap anlaşması büyüklüğü de genişletilerek toplam 46 milyar lira ve 35 milyar Çin yuanına (6 milyar dolar) çıkarıldı.

TCMB, ilk swap anlaşmasını ise 17 Ağustos 2018’de Katar Merkez Bankası ile imzalamıştı. Söz konusu anlaşmanın büyüklüğü 26 Kasım 2019 ve 20 Mayıs 2020’de olmak üzere iki kez tadil edilerek 15 milyar dolar karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltildi.

Güney Kore, Rusya, İngiltere ve Malezya gibi ülkelerle swap görüşmeleri mevcut. Azerbaycan ile anlaşmanın oldukça yakın olduğuna dair açıklamalar geliyor.

SWAP anlaşması ülkeye ne katkı sağlıyor? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Katar hükûmeti bundan bir yıl önce dört silahlı MQ-9B Predator İHA satın almak için resmi bir talepte bulunmuştu. ABD Dışişleri Bakanlığı Katar’ın İHA talebiyle ilgili henüz harekete geçmedi ve yetkililer de nedenini açıklamadı. ABD merkezli Wall Street Journal gazetesinin özel haberine göre Katarlı yetkililer, doğal gaz tesislerinde ve diğer bölgelerde terörist eylemlere ve teröristlerin oluşturduğu tehlikelere karşılık gözlem yapabilmek için ABD’nin tedarik edeceği İHA’ları kullanacaklarını söylediler. ABD’li yetkililer ve savunma uzmanları, bunun ABD’nin İran’ın oluşturduğu tehditleri önlemesine yardımcı olabileceğini kaydediyor. Katar ayrıca ayrı bir taleple F-35 savaş uçaklarını satın almak istiyor ancak bu talebine de henüz bir yanıt alabilmiş değil.

Katar’ın Predator İHA Talebi

600 milyon dolarlık bir anlaşma olduğu tahmin edilen silahlı İHA‘lar Katarlılara bölgede daha sağlam bir savunma kapasitesi sağlayacak. Bu da ABD’nin, İran’ın oluşturduğu tehdidi önlemesine fayda sağlayacaktır. Katar ayrıca başka bir talep kapsamında F-35 savaş uçaklarını da satın almak istiyor.

ABD, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi diğer müttefiklerinin benzer taleplerini onaylamıştı. Bu da Katarlıları daha da öfkelendiriyor ve Doha’nın, özellikle de Afganların tahliye edilmesi konusu başta olmak üzere ABD’ye birçok defa yardım etmiş olduğunu dile getiriyorlar. Katar hükûmetinden bir yetkili, “Bizim açımızdan kızdığımız nokta, talebimizde neden gecikme olduğuna dair net bir neden olmaması. Afganistan’daki tahliye operasyonları Katar’ın müttefiklerini desteklemeye ve güvenlik ve istikrar hedeflerine her zaman hazır olduğunu gösteriyor.” dedi.

Katar, Suudi Arabistan’dan sonra, Washington’ın yabancı-askeri silah satışı programındaki en büyük ikinci alıcı. Bazı satışların içinde entegre hava ve füze savunma sistemleri, radarlar ve ileri teknoloji F-150Q savaş uçakları yer alıyor. Katar’ın henüz gündeme alınmayan Reaper talebinin Katar Emiri Şeyh Temim ve ABD Başkanı Biden arasında gelecek ay düzenlenmesi planlanan Beyaz Saray’daki toplantıda ele alınması bekleniyor. Konu, iki liderin ajandasında en üst sıralarda olacak.

ABD ve Katar arasındaki ilişkiler her ne kadar sağlıklıymış gibi gözükse de ABD’li yetkililer Katar’ın Müslüman Kardeşler, Hamas ve Türkiye ile olan bağlarından rahatsız. Bazı ABD’li ve Katarlı yetkililerin yanı sıra dış politika uzmanları ABD, Orta Doğu’dan geri çekilirken Körfez ülkelerinin Çin’e karşı Hint-Pasifik bölgesinde hayati bir rol oynayacağını düşünüyor.

ABD, Katar’ın Predator İHA talebini bekletiyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Katar Yatırım Otoritesi’nin (QIA) Borsa İstanbul AŞ’nin hissesini satın alması “diğer küresel borsalarda ortaklıklar var mı?” sorusunu akıllara getirdi. Aslında pek çok gelişmiş ülke borsasına uluslararası yatırımcılar ortak. AA‘nın haberinde yer alan bilgilere göre, Borsa İstanbul AŞ’nin yüzde 10’u QIA’ya 200 milyon dolara devredilirken, devir işlemindeki değerleme oranları dikkate alındığında Borsa İstanbul AŞ’nin sermaye değerinin 13’ün üzerinde bir FAVÖK çarpanıyla (Faiz, Amortisman, Vergi Öncesi Kar) hesaplandı, bu değerleme de şirkete olan güveni yansıttı. Borsa İstanbul’un orta vadede planlanlanılan halka arzı öncesinde değer yaratımına ve kurumsal yönetim ilkelerinin geliştirilmesine katkı sağlayacağına inanılıyor.

TVF Başkanı Zafer Sönmez, “Küresel olarak ekonomik zorlukların yaşandığı Covid_19 döneminde ülkemize yabancı sermaye çekme açısından da bu yatırımın ayrı bir önemi bulunmaktadır.” açıklamasında bulunmuştu.

Şirketleşme 1990’larda başladı

Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin (TSPB), Dünyada Borsa Şirketleşmeleri, Satın Alma ve Birleşmeleri raporuna göre 1990’da Stockholm Borsası’nın kooperatif yapıdan anonim şirket yapısına geçmesiyle küresel pay piyasalarında şirketleşme başladı.

Gelişen teknolojinin sağladığı imkanlara ek olarak piyasalar ve ülkeler arasında artan rekabet, işlem maliyetlerini önemli ölçüde düşürdü. Raporda, Borsaların rekabet koşullarına ayak uydurabilmek için giderek artan boyutlarda teknoloji yatırımı yapma ihtiyaçlarının ortaya çıktığı ve şirketleşmenin öneminin gittikçe arttığı da ayrıca vurgulandı.

Dünya borsalarında durum nasıl?

Bazı analistlerin yorumlarına göre de, hızla değişen teknoloji gereksinimlerinin kar amacı güden kurumlarca daha kolay karşılanabilmesi için Borsaları ellerinde bulunduran şirketlerin halka açılmaları ilerleyen süreçte daha önemli hale gelebilir. Dünyadaki diğer borsalara bakıldığında, en eski borsalardan biri olan Londra borsasının sahibi olan London Stock Exchange Group’un da yüzde 10,17’si QIA’ya ait. Ayrıca sadece bu da değil uluslararası pek çok yatırımcı ve şirket borsalarda hisse sahibi.

Dünyanın en büyük şirketlerini içinde bulunduran ve piyasa değeri 20 trilyon doları aşan S&P 500 endeksi ile Dow Jones endeksinin yer aldığı New York Stock Exhange, Intercontinental Continental Exhange tarafından 2013’te satın alındı ve ardından bu şirket bünyesinde varlığını sürdürmeye devam ediyor.

Nasdaq endeksinin sahibi Nasdaq Incorporated aynı zamanda Stockholm, Kopenhag ve Helsinki borsaları başta olmak üzere birçok borsanın da sahibi. Şirketin dünya genelinde önemli yatırımcıları bulunuyor. Buna göre Nasdaq Incorporated’in yüzde 11,82’si İsveçli bir yatırım holdingi olan Investor AB’de, yüzde 9,17’si Sun Life Financial Incorporated’de bulunuyor. Dünyanın en büyük yatırım fonlarından BlacRock ve Vanguard Grup’un da şirkette önemli yatırımları var.

Örneğin, Asya’nın en büyük şirketlerinden bazılarının işlem gördüğü Tokyo Stock Exchange de Nikkei 225 Japan Exchange Group’a ait ve Çin’deki Şanghay bileşik endeksinin yer aldığı The Shanghai Stock Exchange de yatırımcılara açık olmayan ender şirketlerden biri.

DAX endeksinin yer aldığı Deutsche Bourse AG de halka açık olarak işlem görüyor. ABD’li BlackRock yatırım fonu yüzde 6,69’luk payıyla bu şirketin en büyük yatırımcısı olarak göze çarpıyor.

Küresel borsalar özel şirketlerin elinde gelişiyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Tüm dünya Covid_19 salgınıyla mücadele ederken küresel ekonomi de büyük hasar gördü. Yatırımlar durduruldu, işsizlik rakamları yükseldi, dünyanın en ünlü mağazaları iflas ettiğini açıkladı. Ancak tüm dünyada yaşanan kriz görmezden gelinerek sadece Türkiye’de böyle bir durum yaşanıyor gibi lanse edilip halk karamsarlığa sürüklendi. Yatırımcıların Türkiye’den kaçtığı iddia edildi. Oysa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yabancı yatırımcılara seslenerek, yatırımcılar için gereken her şeyin ivedilikle gerçekleştirileceğini söylemişti. Yeni reform adımları atan Türkiye, ekonomide yeni bir sayfa açmaya hazırdı. Aynı dönemde Katar’dan Türkiye’ye üst üste yatırımlar geldi. Ancak Katar‘ın Türkiye’ye yaptığı yatırımlar, bazı kesimler tarafından beğenilmedi. Katar ile yapılan swap anlaşmasında ya da Borsa İstanbul hisselerinin yüzde 10’u için anlaşma sağlandığında bunlar yatırım olarak, ekonomiye destek olarak görülmediği gibi ülkedeki her şeyin Katar’a hibe edildiği algısı oluşturulmaya çalışıldı.

Türkiye’ye en çok yatırımı hangi ülke yaptı?

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi’nin verilerine göre; 18 yıl içerisinde Türkiye’ye en fazla yatırım yapan ülke Hollanda oldu. Hollanda‘nın yatırım değeri de 26 milyar dolar. İkinci sırada 12 milyar dolarlık yatırımla ABD yer alırken, üçüncü sırada da 11 milyar dolar yatırım yapan İngiltere ve Körfez ülkeleri var.

Katar kaçıncı sırada?

Cumhurbaşkanı Erdoğan muhalefetin Katar eleştirilerine, “Dünyanın hiçbir ülkesinde bu yatırımlardan dolayı Katar bizi ele geçiriyor diye zırvalayan kimse çıkmadı.” açıklamasında bulunmuştu. Yatırım ofisinin verileri de bu tezi tamamen destekler nitelikte. Çünkü Katar, Türkiye’ye yatırım yapan ülkeler arasında 17’inci sırada. Yatırım miktarı da 2 milyar dolar.

Türkiye’ye hangi ülke ne kadar yatırım yaptı? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Türkiye karşıtı BAE-Suud ekseniyle hareket etmiyor.

?Türkiye’ye milyarlarca dolar yatırım yapıyor.

Katar’ın suçu, Türkiye ile güçlü ilişkilere sahip olması mı?

Neden toplumda “Katar nefreti” oluşturmak istiyorlar? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Amerikan dergisi, Suudi Kralı Selman bin Abdülaziz’in, Katar’a uygulanan ablukadan bir gün sonra, 6 Haziran 2017’de Trump’la yaptığı telefon görüşmesinde Katar’ın işgalini önerdiğini, ancak ABD Başkanının bu öneriye karşı çıktığını belirtti.

Dergi, Trump’ın daha sonra Kuveyt’ten Körfez İşbirliği Konseyi sınırları içindeki çatışmayı çözmek üzere arabuluculuk yapmasını istediğine dikkat çekti.

Katar’a nasıl abluka uygulanmıştı? 

Suudi Arabistan, Bahreyn, BAE ve Mısır, Haziran 2017’de, Katar’a yönelik bölgeyi istikrarsızlaştırıp terörizmi destekleme gibi suçlamalarda bulunmuş, Doha yönetimi ise tüm ithamların asılsız olduğunu bildirmişti.

Söz konusu ülkeler, uygulamaya koydukları ablukayı kaldırmak için Katar’a Al Jazeera kanalının kapatılmasının da içinde yer aldığı 13 şart öne sürmüştü.

Ancak Katar şartların egemenliğini ihlal edilmesi anlamına geldiğini belirterek, şartları kınayarak yerine getirilmeyeceğini belirtmişti.

Katar’daki Ulusal İnsan Hakları Komitesi (NHRC), bu süreçte Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn’in 4 bin 275 kere insan haklarını ihlal ettiğini duyurmuştu.

Suudi Arabistan ABD’ye ‘Katar’ı işgal etme’ teklifinde bulunmuş yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

?Türkiye’nin çok önemli bir askerî üssüne ev sahipliği yapıyor.

Türkiye karşıtı BAE-Suud ekseniyle hareket etmiyor.

?Türkiye’ye milyarlarca dolar yatırım yapıyor.

Katar’ın suçu, Türkiye ile güçlü ilişkilere sahip olması mı?

Neden toplumda ‘Katar nefreti’ oluşturmak istiyorlar? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

TCMB tarafından yapılan açıklamada “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Katar Merkez Bankası arasında 17 Ağustos 2018 tarihinde imzalanan ikili para takası (swap) anlaşması tadil edilmiştir. Yapılan değişiklikle swap anlaşmasının tutarı 5 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyalinden 15 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltilmiştir. Para takası anlaşmasının temel hedefi yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen ticareti kolaylaştırmak ve iki ülkenin finansal istikrarına destek sağlamaktır.” denildi.

Katar’la 2018’de 3 milyar dolar olarak yapılan swap anlaşması geçen sene 5 milyar dolara yükseltilmişti.

Katar ile swap anlaşması 15 milyar dolara yükseltildi yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Al-Jaida, Katar’ın geçen yıl Türkiye’deki en büyük yabancı yatırımcı olduğunu belirterek, iki ülkenin sağlıklı politik ilişkilere sahip olduğunu ve devlet başkanlarının küresel gelişmeler üzerine ortak stratejik bakış açılarının birbirleriyle paylaştığını söyledi.

Al-Jaida, Türkiye’nin doğrudan yabancı yatırımlar açısından çok açık bir ülke olduğunu kaydederek, “Türkiye çok büyük bir ülke ve çok önemli bir pazar. Hiç şüphe yok ki (yatırımların) geri dönüşleri çok kazançlı.” dedi.

Ülkedeki yabancı yatırımların artması için daha fazla farkındalığa ihtiyaç duyulduğunu anlatan Al-Jaida, Katar’ın Türkiye hukuk sistemine aşina olmadığını fakat Türk pazarının çok çekici olduğunu ve yatırımcıların ülkede çok rahat hissettiğini ifade etti.

Hukuksal çerçevede atılacak bazı adımların yabancı yatırımcıların önünü açacağını söyleyen Al-Jaida, “Katar Türkiye’de yatırım yapmaya devam edecek. Sadece bankacılık sektöründe değil, emlak sektöründe de. 10 milyar dolarlık taahhütün yüzde 35’i gerçekleşti, Türkiye’ye akacak 7 milyar dolar daha var. Yatırımlar sağlıklı siyasi ilişkileri takip eder ve bizim Türkiye ile olan ilişkilerimiz yüzyıllara dayanıyor.” ifadelerini kullandı.

İslami finans alanına değinen Al-Jaida, Malezya’nın Asya, Katar’ın Afrika ve Ortadoğu, Türkiye’nin ise Avrupa için bir kapı görevi gördüğünü söyleyerek bu üç ülkenin İslami finansı bir üst aşamaya taşıyabileceğini belirtti.

Malezya’nın İslami finansın hukuki çerçevesi ve ürün çeşitliliği açısından çok gelişmiş olduğunu vurgulayan Al-Jaida, “Türkiye ve Katar hızlanmalı ve çok daha fazlasını yapmalı çünkü Ortadoğu’da çok fazla İslami finans varlığı ve yatırımı bulunuyor.” şeklinde konuştu.

İstanbul Finans Merkezi projesinin stratejik olarak Avrupa ile Müslüman milletler arasında yer aldığını anlatan Al-Jaida, “Türkiye çok önemli rol oynayabilir.” dedi ve İstanbul’un altyapı ve hukuki çerçeve konusunda Katar ve Malezya ile işbirliği yapması gerektiğinin altını çizdi.

“Ben İstanbul Finans Merkezi’nin geleceği konusunda çok çok olumluyum.” ifadesini kullanan Al-Jaida, İstanbul Finans Merkezi’nin doğrudan yabancı yatırımlar açısından örnek olabileceğini aktararak, “Uluslararası hukuk altında, doğrudan yatırımlar Türkiye’ye İstanbul Finans Merkezi aracılığıyla akabilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Katar bankacılık ve emlakta 7 milyar dolar daha yatırım yapacak yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.