“Cumhurbaşkanı Erdoğan sayesinde ülke ekonomisi canlandı”

Alman gazete Handesbaltt, Akbank’ın kârının yüzde 297 arttığını vurguladı. Tat Gıda’nın ise kârının üç katına çıktığı, Aselsan’ın net kârının yüzde 37, Otokar’ın yüzde 87, Garanti Bankası’nın yüzde 206 ve Kardemir’in yüzde 121 kâr artışı kaydettiğine vurgu yapıldı. Bazı şirketlerin maliyetleri kısarak disiplinli fiyat politikası izlediği, kârlardaki artışın yalnızca ihracattan değil, yurt içi satış oranlarının artmasından da kaynaklandığı notuna yer verildi. Şirketlerin rekor kâr elde etmesini ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın para politikasına bağladı. Gazete, “Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın izlediği bu siyaset, ülke ekonomisini güçlü şekilde ateşledi” ifadelerine yer verdi. Haberde, Türk ekonomisinin kriz yılı 2020’de büyüyen nadir ekonomilerden olduğuna da dikkat çekildi.

Alman basını Türkiye ekonomisini yere göğe sığdıramadı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

 Türkiye 29 ülke arasında en ucuzu

Küresel salgın sonrası artan enerji emtiaları ülkelerin elektrik üretim maliyetlerini vurdu. Avrupa elektrik piyasasında Aralık 2021 itibarıyla tarihinin en yüksek elektrik fiyatlarıyla karşı karşıya kaldı. İtalya’da ortalama elektrik fiyatı megavatsaati 125 avroya, Almanya’da 97 avroya, Fransa’da 109 avroya çıktı. Türkiye’de ise bu rakam 2021’de ortalama 47 avroydu. Türkiye kademeli tarife uygulamasını devreye aldı. Konuttaki düşük tarifeyi küçük işletmeler için de uygulamaya hazırlanıyor. Dar gelirlilere maddi destekler de artırıldı. İngiltere’nin enerji sağlayıcı firması Ofgem her eve bir enerji ölçer yerleştirmeye başladı. Almanya faturalardaki vergi yükünü indirmek için harekete geçti. Belçika’da, artan enerji faturalarına karşı elektriğin KDV’sini azaltma ve hanelere 100 avroluk enerji çeki gönderme kararı alındı. Enerji üretim maliyetleri ve dolayısıyla faturaların artmasına rağmen Türkiye, Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında gaz ve elektrik faturalarında hâlâ ucuz ülkeler arasında. Konutlarda aylık 200 kwh elektrik tüketimine karşılık gelen fatura tutarları karşılaştırıldığında Türkiye üçüncü sırada. Ödenen paranın asgari ücret içindeki payı yüzde 5.48. Aylık 100 metreküp gaz tüketimine karşılık gelen fatura kıyaslandığında ise Türkiye 29 ülke arasında en ucuzu.

Türkiye enerjide dünyanın neresinde? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), küresel gıda fiyatlarının 2021 yılında yüzde 28 artarak son on yılın en yüksek seviyesine ulaştığını açıkladı. Yüksek gübre fiyatları gelişmekte olan dünyadaki çiftçiler üzerinde baskı oluşturuyor. Güney Amerika’nın avokado, mısır ve kahve çiftliklerinden Güneydoğu Asya’nın hindistancevizi ve palmiye plantasyonlarına kadar üretimi çok daha maliyetli hale getiriyor. Hatta çiftçilerin birçoğunu üretimi kısma konusunda zorluyor. Küresel gıda fiyatları on yılın en yüksek seviyelerine yükseldi. Bu, 2022’de market fişlerindeki rakamın daha da artabileceği anlamına geliyor. Bu artışın ise küresel salgına bağlı iş kayıpları nedeniyle dünyanın bazı bölgelerinde zaten akut olan “açlığı” şiddetlendirmesi söz konusu. Ayrıca politikacıların ve merkez bankacılarının enflasyonu düşürme çabalarını engelleyeceği de geleceğe yönelik tahminler arasında bulunuyor.

Gübre fiyatları yükseliyor

Kolombiya’nın merkezindeki 10 dönümlük çiftliğinde avokado, mandalina ve portakal üreten çiftçiler fiyat artışlarından şikayet ediyor. Yüksek gübre fiyatlarının çiftliklerini neredeyse yok edeceğinden endişe duyuyor. Avrupa’da gübre fiyatları son aylarda yüzde yüz arttı. ABD’deki çiftçiler de, bazılarının ekim planlarını değiştirmesiyle birlikte sıkıntı yaşıyorlar. Ancak bu etkinin, küçük toprak sahiplerinin banka kredilerine sınırlı erişiminin olduğu ve pahalı gübre için peşin ödeme yapamadığı gelişmekte olan ülkelerde daha kötü olması bekleniyor. Uluslararası Gübre Geliştirme Merkezi’ne göre, Sahra altı Afrika’daki gübre talebi 2022’de yüzde 30 oranında düşecek. Bu, 30 milyon metrik ton daha az gıda üretilmesi anlamına geliyor. Bu durum da 100 milyon insanın gıda ihtiyacına eşdeğer seviyede. Küresel salgın döneminde insanların aç kalması ihtimali  Avrupa’nın kritik durumunu gözler önüne seriyor.

Gübre fiyatlarından en çok etkilenen bölge: Avrupa

Avrupa’nın çiftçileri kıştan sonra tarlalara gübre serpmeye hazırlanırken, aşırı yüksek besin fiyatlarıyla sarsılıyor. Bu durum onlara besinleri daha az kullanmaktan başka seçenek bırakmıyor. Mısır ve buğday gibi temel gıda maddeleri yetiştiricileri,  ilk kez bir enerji krizi, ihracat kısıtlamaları ve ticari yaptırımların körüklediği bir gübre krizine gerçekten maruz kalıyorlar. Artık kışlık mahsuller için uyku durumundan çıkan kimyasalları satın almak çok daha pahalıya mal oluyor. Avrupa’daki tahılın yaklaşık üçte birini oluşturan daha küçük bahar ekimlerini gerektirecek. Avrupa, gübre fabrikalarında yapılan kesintilerden en çok etkilenen bölge oldu. Kuzey Amerika’da baskı hafiflese bile, oradaki besin fiyatları da rekor düzeyde kaldı. Hasat zarar görürse veya mahsul fiyatları yükselirse yiyecekler daha da pahalı hale gelecek.

Küresel gıda fiyatları son 10 yılın zirvesinde yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Uluslararası Para Fonu (IMF), küresel ekonominin 2022 yılına önceden beklenenden daha zayıf bir konumda girdiğini belirtti. Ayrıca bu yıl için ise büyüme beklentilerini düşürdü. IMF, Dünya Bankası ve OECD gibi önde gelen uluslararası kuruluşlar “küresel görünüm” raporlarını revize etti. Uluslararası ekonomide yaşanan krizler sebebiyle kurumların ilkbaharda yaptıkları tahminler anlamını yitirdi. Bu nedenle IMF, bu raporların revize versiyonları için ocak ve temmuz ayında da ek rapor açıklıyor. IMF’in geçtiğimiz ekim ayında yayınlanan son “Dünya Ekonomik Görünüm Raporu”nun güncellenmesi ocak ayında yapıldı.

Omikron varyantının küresel ekonomiye etkisi

IMF raporda, dünya ekonomisi ve küresel ticaret açısından 2022 yılının temel risklerini 3 başlıkta sıraladı: Küresel salgının sebep olduğu belirsizlikler, küresel ölçekte artan enflasyon baskısı, halen devam etmekte olan üretim ve arz kesintileri. ABD Merkez Bankası’nın (FED) para politikasını sıkılaştırma olasılığı da IMF tarafından risk başlıkları arasında yer alıyor. IMF 2022 için küresel büyüme tahminini, ekim ayındaki rapora göre 0,5 puan aşağı çekti. Revize raporda yüzde 4,4 olarak açıkladı. Gelişmiş ülkelerin çoğunun büyüme oranlarını aşağı revize etti. Ancak Türkiye’nin 2022 ve 2023 büyüme oranları için yüzde 3,3 olan tahmin değişmedi. Çin’in büyüme tahmini de aşağı doğru revize eğilimi aldı. Rusya-Ukrayna gerginliği gibi bölgesel ve küresel gerginliklerin küresel enerji fiyatlarında artışlara sebep oldu. Küresel enflasyona yönelik olumsuz etkisi de radara alındı.

Küresel enflasyon krizi

IMF, bu nedenle, küresel enflasyonun uzunca bir süre daha yüksek seviyelerde tutunabileceğini öngörmekte. IMF, 2024 sonuna kadar küresel salgının dünya ekonomisinde sebep olduğu maliyetle ilgili tahminde değişiklik yaptı. İlgili öngörüsünü de 12,5 trilyon dolardan 13,8 trilyon dolara yükseltti. Yani yukarı yönde revize etti. IMF, üyesi olan ülkelerin ekonomilerin toparlanma hızındaki değişimin büyük ölçekte olduğunu hatırlattı. Uluslararası Para Fonu, gelişmiş ekonomilerin tamamına yakını için bu yılki büyüme tahminlerini düşürdü. GSYH beklentisi ABD için yüzde 5,2’den yüzde 4,0’e, Euro Bölgesi için yüzde 4,3’ten yüzde 3,9’a, Almanya için yüzde 4,6’dan yüzde 3,8’e, İtalya için yüzde 4,2’den yüzde 3,8’e, Fransa için yüzde 3,9’dan yüzde 3,5’e, İspanya için yüzde 6,4’ten yüzde 5,8’e, İngiltere için yüzde 5,0’ten yüzde 4,7’ye, Kanada için yüzde 4,9’dan yüzde 4,1’e çekti. Sadece Japonya için büyüme beklentisi yüzde 3,2’ten yüzde 3,3’e yükseltti.

IMF 2022 küresel büyüme tahminini revize etti yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Uluslararası yardım kuruluşu Oxfam’ın yeni küresel eşitsizlik raporuna göre, salgın döneminde dünyanın en zengini olan 10 kişinin serveti arttı. Oxfam dünyanın en varlıklı 10 kişisinin sahip olduğu servetin salgın döneminde iki katına çıktığını ortaya koydu. Ancak “Eşitsizlik Öldürür” isimli raporu ile aynı zamanda yoksulluk sınırındaki kişi sayısının da arttığını gösterdi. Raporda, salgının küresel eşitsizliği daha vahim hale getirdiği belirtildi. Başta koronavirüs küresel salgını olmak üzere, açlık, sağlık hizmetlerine erişimin sınırlı hale gelmesi, iklim değişikliğinin neden olduğu insani krizler ve şiddet nedeniyle dünyada her 4 saniyede 1 kişinin hayatını kaybettiği belirtildi. Küresel düzeyde zenginler ve yoksullar arasındaki uçurum giderek derinleşti.

En zengin 10 insan servetini ikiye katladı

Dünyanın en zengin 10 insanı küresel salgın döneminde servetini ikiye katladı. Ancak ne yazık ki dünya vatandaşlarının yüzde 99’u fakirleşmiş durumda. Yalnızca dünyanın en zengin 252 erkeğinin serveti 1 milyar kadının gelirine eşit. Bu durum erkekler ile kadınlar arasındaki cinsiyet eşitsizliğini de gözler önüne seriyor. 1995’den bu yana dünyanın en zengin yüzde 1’inin küresel servetten aldığı pay arttı. Dünyanın en fakir yüzde 50’sinin servetinden 20 kat daha fazlasına çıktı. Dünyanın en zengin 10 insanın günlük kazancı, 3,1 milyar insanın günlük kazancına eşit. Bu en zengin 10 insanın sadece küresel salgında katladıkları servetlerine yüzde 99 vergi verdiğini düşünelim. Böylece elde edilen kaynakla dünyanın tümü aşıya ulaşacak. Ayrıca 80 ülkede küresel ve bölgesel yoksulluktan kaynaklanan tüm insani sorunlar çözüme kavuşacak.

Küresel eşitsizliklerden günde 21 bin 300 insaın yaşamını yitirdiği bir dünyada yaşıyoruz. Buna rağmen salgın döneminde dünyanın en zengin on insanı varlıklarını ikiye katladı.  Böylece yaklaşık 160 milyon kişiyi daha da ürkütücü bir yoksulluğa sürükledi. Oxfam’ın tüm hesapları yaparken dikkate aldığı dünyanın en zengin 10 erkeği; Elon Musk, Jeff Bezos, Bernard Arnault, Bill Gates, Larry Ellison, Larry Page, Sergey Brin, Mark Zuckerberg, Steve Ballmer, Warren Buffet. Salgın, pek çok gelişmekte olan ülkeyi ulusal borçları arttıkça sosyal harcamalarını kısmaya zorluyor.

Küresel eşitsizlik artarken insanlar yoksulluktan ölüyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Küresel Covid-19 salgını henüz tamamen çözülmedi ancak küresel ekonomik belirsizliklerin etkisi artarak devam ediyor. Dünya ekonomisini hayli zor bir mücadele bekliyor. Sabah Gazetesi yazarı Kerem Alkin bu durumun adına “küresel borç sarmalı” diyor. 2021 yılı sonu itibariyle 300 trilyon dolara, yani küresel GSYH’nın yüzde 365’ine ulaşması bekleniyor. Dünya nüfusunun yüzde 13’ünü temsil eden en az gelişmiş ülkeler grubu, dünyadaki en yoksul nüfusun da yüzde 38’ini bünyesinde barındırıyor. Ne yazık ki, küresel salgın patlak verdiğinden bu yana zaten 280 milyon çok yoksul insan yaşam mücadelesi veriyor. Söz konusu 48 en az gelişmiş ülkede, ayda 500 TL gelir bile elde edemeyen çok yoksul sayısı 35 milyon kişi daha arttı. Bu nedenle, bu ülkelerin mevcut borçlarını ödeme kabiliyetini tümüyle yitirmeleriyle, küresel bir moratoryum ilan edilmesi ve söz konusu ülkelerin borçlarının yeniden yapılandırılması; bu adım atılırken söz konusu ülkelerin borçlarının anlamlı bir bölümünün silinmesi gündeme gelebilir.

Küresel borç giderek büyüyor

2020’nin başında, küresel salgın patladığında 260 trilyon dolar olan küresel borç büyüklüğü, 2021’in sonbaharı itibariyle çoktan 290 trilyon dolara dayanmış durumda. 2017’de 242 trilyon dolar olan küresel borç, 3 trilyon dolar artışla, 2018’de 245 trilyon dolar ulaşmıştı. 2019’da ise 257 trilyon dolara. 2020’de küresel salgın patladıktan sonra, 2020 sonu itibariyle 281 trilyon dolara sıçramış olan küresel borç, 2020’nin ilk çeyreği sonunda 259,7 trilyon dolardı. 2021’in ilk çeyreği sonunda ise, bir yılda neredeyse 30 trilyon dolara artarak 288,7 trilyon dolara ulaştı. bu 30 trilyon dolarlık artışın kabaca 5 trilyon doları hane halkından, 8 trilyon doları reel sektörden, 3 trilyon doları finans sektöründen gelirken, başı çeken gelişmiş ekonomilerin borçlanmasıyla, kabaca 14 trilyon dolarlık borç artışı ‘kamu’ tarafında gözlemlendi.

Bütçe gelir açığı 3 trilyon doları aşacak

2019’dan 2021 mart ayı sonuna kadar, Yunanistan’ın toplam borcunun GSYH’ya oranı yüzde 65 daha artmışken, Singapur’un yüzde 60, İspanya’nın yüzde 57, Kanada ve Fransa’nın yüzde 54, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin yüzde 50, İtalya, Birleşik Krallık ve Japonya’nın yüzde 40, ABD’nin yüzde 37 artmış durumda. Yani, 2019 sonunda ABD’nin toplam borç/GSYH oranı yüzde 108,19 iken, 2021 ilk çeyrek sonunda yüzde 127,65’e ulaşmış durumda. ABD Kongresi Bütçe Ofisi’nin (CBO) son raporu, 2021 yılı sonunda 6,8 trilyon dolara ulaşacak federal bütçe harcamalarının finansmanına federal bütçe gelirlerinin yetmemesi nedeniyle, ABD Merkez Bankası’nca finanse edilecek bütçe gelir açığının 3 trilyon doları aşacağını gösteriyor.

Küresel borç sarmalı tüm uluslararası ekonomik kuruluşları, merkez bankalarını kara kara düşündürürken, 2019’da olan Türkiye’nin AB tanımlı kamu borcunun GSYH’ya oranı32,5 iken, 2020’de yüzde 39’a yükseldikten sonra, 2021’de yüzde 36,6’ya gerilemesi öngörülüyor. Artış oranı sadece yüzde 11,2.

Küresel borç sarmalı ve küresel salgın yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.