Belçika’nın sömürgelerini incelemekle görevlendirilen 10 uzman, Kongo‘da yapılan katliamlarla ilgili olarak 681 sayfalık bir rapor yayımladı. Belçika’nın  Kongo’ya tazminat ödemesi önerisini içeren nihai rapor paylaşıldı. Sanat tarihçisi ve diaspora hareketinin temsilcisi Anne Wetsi Mpoma, rapordan sonra Belçika’nın Kongo’daki katliamlarıyla ilgili açıklama yaptı. Mpoma, raporu kaynak alarak Belçika’nın Kongo’nun sömürgeleştirilmesini bir suç olarak tanıması gerektiğini ifade etti. Ayrıca Kongo’ya tazminat ödenmesi gerektiğini söyledi. Mpoma, “Verilen hasarı ölçmek imkansız, ancak maddi tazminat yoluyla telafi edilmeli” ifadelerini kullandı.  Ayrıca Belçika’nın, Kongolu, Ruandalı veya Burundi asıllı Belçika’daki torunlarına yaşatılan psikolojik hasarın da dahil olmak üzere tazminat ödenmesi için bir prosedür başlatması gerektiğini dile getirdi. “Verilen yaralar bir nesilden diğerine aktarılır” dedi. Flaman milliyetçi muhalefet partisi N-VA, sömürgelerle ilgili rapora ve tazminat talebine tepki gösterdi. Parlamento Üyesi Tomas Roggeman, “Önerildiği gibi Kongo’daki işgal altındaki topraklar için geriye dönük kira ve tazminatlar ödemek zorunda kalacaksak, bizim de o zaman hemen hemen her Avrupa ülkesiyle halletmemiz gereken birçok tarihi hesabımız var” ifadelerini kullandı.

Belçika’nın sömürgeleri raporunun yayımlanmasını ertelediler

Belçika’nın sömürgeleri raporu geçen yıl Black Lives Matter protestolarından sonra oluşturuldu. Komisyondan, Belçika’nın sömürge tarihi ve Kongo‘da olanlar nedeniyle bu geçmişin bugün hala insanları nasıl etkilediğini incelemeleri istendi. On kişiden oluşan panelde tarihçiler ve aynı zamanda diğer uzmanlar da yer aldı. Belçika’nın sömürgeleri raporu, hazırlanmaya başlandıktan itibaren panele dair tartışmalara neden oldu. Raporun yayımlanması Belçikalı yetkililer tarafından aylarca ertelendi.

Belçika’nın sömürgeleri raporu tartışmalara neden oldu

Belçika‘nın sömürgeleri raporu, komisyondaki siyasetçiler arasında daha fazla tartışmaya yol açtı. Komisyonun başkanı Wouter De Vriendt, rapordaki her katkının onu yazan uzmanın sorumluluğunda olduğunu söyledi. De Vriendt, “Tüm bu aktarılanların raporda görünmesi şaşırtıcı değil” diye konuştu. Wouter De Vriendt, “Uzmanların bugün sömürgecilik ile ırkçılık ve ayrımcılık arasındaki bağlantıyı incelemeleri gerekiyor dolayısıyla raporun tabulardan kaçınmaması iyi. Bu zor bir görevdir ve öyle kalmaya devam etmektedir ve şimdi bunu daha fazla tartışmak komite üyelerine kalmıştır.” ifadelerini kullandı.

Belçika’nın sömürgeleri raporu yayımlandı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Doğu Afrikalılar, Victorya Gölü’nün sömürge döneminden kalma adının değişmesi için mücadelelerini sürdürüyor.

Nil Nehri’nin kaynaklarından biri olan, Uganda, Kenya ve Tanzanya tarafından paylaşılan göl, 1850’li yıllardan bu yana İngiliz kaşif John Hanning Speke’in verdiği adı taşıyor.

Yaklaşık 65 bin kilometrekare olan gölün asıl sahipleri, kendi hükümetlerine çağrıda bulunmakla kalmayıp buranın adının değişmesi için online imza kampanyası dahi başlattı.

“Tüm sömürge dönemi isimleri değiştirilmeli”

AA muhabirine konuşan Kenya’nın önde gelen hukukçularından Patrick Loch Otieno Lumumba, gölün hala Viktorya olarak isimlendirilmesinin anlamsız olduğunu belirtti.

Lumumba, “Tüm sömürge dönemi isimlerinin değiştirilmesi gerektiğinden hiçbir şüphem yok. Birçok Afrika ülkesinin tarihine bakarsanız, göreceğiniz ilk şey sömürge kalıntısı isimlerin değiştirilmiş olduğudur.” dedi.

“Viktorya, köleliğin önde gelen destekçilerinden biriydi”

Viktorya Gölü’nün isminin neden değiştirilmediğini gerçekten merak ettiği vurgulayan Lumumba, “Kraliçe Viktorya, köleliğin önde gelen destekçilerinden biriydi. Umuyorum, Afrika topluluğu kararlı bir adım atarak gölün yeniden isimlendirilmesini sağlar.” diye konuştu.

ABD’deki siyahi vatandaş George Floyd’un öldürülmesine yönelik tepkilere işaret eden Lumumba, Afrika ülkelerinin ırkçılığa ve sömürgeciliğe karşı tepkilerinin, Yahudilerin soykırıma karşı tepkilerine kıyasla yeterince sert olmadığı değerlendirmesinde bulundu.

Doğu Afrika Meclisinde teklif reddedildi

Daha önce eski Güney Afrika Devlet Başkanı Jacob Zuma’nın da isminin değiştirilmesini istediği göl için 2019’da Doğu Afrika Meclisinde (EALA) de teklifte bulunuldu ancak yeterli çoğunluk sağlanamadı.

Teklifi destekleyenlerden Güney Sudan Temsilcisi Gabriel Alaak Garang, gölün yeniden adlandırılmasının Afrika zihinlerinde değişimin ve özgürleşmenin başlangıcı olacağı açıklaması yapmıştı.

“İşkence edenlerin ismini taşımaktan daha iyi”

AA muhabirinin konuştuğu gölün etrafında yaşayan ve çalışan pek çok kimse de bu ismin artık değişmesi gerektiğine inanıyor.

Gölde balıkçık yapan Martin Otieno, Kenya, Uganda ve Tanzanya’dan gelecek herhangi bir ismin olabileceğini, bunun derisinin rengi yüzünden kendilerine işkence eden insanların verdiği ismi taşımaktan daha iyi olacağını belirtti.

Gölün kıyısında yaşayan iş adamlarından Victor Onyango da “Viktorya Gölü, Afrikalılar olarak bizim gururumuz. Şu anda İngilizlerin seçtiği bir ada sahip. Onu geri istiyoruz.” diye konuştu.

Dünyadaki ikinci büyük tatlı su gölü olan Viktorya’nın etrafında halen Nalubaale, Nyanza, Ukerewe ve Lolwe gibi farklı etnik gruplar yaşıyor.

Afrika’da pek çok yer ismi sömürge dönemi sonrası değiştirildi. Salisbury olarak adlandırılan Zimbabve başkenti Harare, Lourenço Marque olan Mozambik başkenti Maputo oldu.

Afrikalılar, Viktorya Gölü’nün sömürge adının değişmesini istiyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Açıklamalardan sıkıldıklarını, bunun yerine somut adımlar beklediklerini belirten Zeytuni, “Fransa’nın 132 yıl boyunca Cezayir’de işlediği sömürge suçları var. Fransa’nın bu suçları itiraf ederek özür dilemesi ve tazminat ödemesi gerekir. Bunlar meşru taleplerdir.” dedi. Bakan Zeytuni, şöyle devam etti: “Eski Cumhurbaşkanı Huari Bumedyen’in de dediği gibi Cezayir ile Fransa arasında kan vadilerinden ve kafataslarından bir dağ var. Hiçbir Cezayirli nesil bu sayfayı kapatamaz. Kapatılması ancak güçlü bir zeminde ve mağdurların hakkı verildiğinde olur.” Zeytuni, iki ülke arası ilişkilerde eksik olan şeyin “güven” olduğuna ve bunun temellerinin ancak ortak geçmişi incelemekle atılabileceğine dikkati çekti.

Ülkesi ile Fransa arasındaki sorunlara değinen Zeytuni, “Fransa’nın elinde tuttuğu Cezayir işgal dönemine ait arşivlerin geri alınması, işgal dönemindeki kayıplar dosyası, Cezayir’in güneyindeki nükleer patlamalar ve bunların tazmin edilmesi ve Paris’te tutulan Cezayir direnişçilerine ait kafataslarının iadesi olmak üzere iki ülke arasında henüz çözüme kavuşturulamayan 4 konu var. Bunların hiçbirinde pazarlık kabul etmeyeceğiz.” ifadelerini kullandı. Bahsi geçen konularda daha önce çalışıldığını hatırlatan Zeytuni, müzakerelere Fransa’daki seçimler nedeniyle ara verildiğini ancak yeniden aktifleştirilmesi gerektiğini bildirdi.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron, son olarak bir televizyon kanalına verdiği mülakatta, ülkesinin sömürge suçlarındaki tutumunun “ne inkar ne de özür” olduğunu ifade ederek, bu sayfanın kapatılması ve geleceğe bakılması gerektiğini söylemişti. Seçim kampanyası kapsamında şubat ayında yaptığı Cezayir ziyaretinde ise sömürgeciliğin Fransa tarihinin bir parçası olduğunu belirten Macron, “insanlığa karşı suç” olarak nitelediği sömürgecilik için Fransa’nın özür dilemesi gerektiğini dile getirmişti.

Macron, görevi devraldıktan sonra ilk kez “ikili ilişkiler, tarihi meseleler, uluslararası ve bölgesel gelişmeleri” ele almak üzere çarşamba günü Cezayir’i ziyaret edecek. Cezayir, 8 yıllık bir savaşın ardından 1962’de bağımsızlığına kavuşmuştu. Fransa, şu ana kadar devlet olarak sömürgeci politikaları yüzünden Cezayir’den resmen özür dilemedi.

Cezayir, sömürge suçları için Fransa’dan özür bekliyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.