Orta Asya medyası, Tacikistan’ın güneyindeki Müslüman din adamlarının camilerde topladıkları haftalık bağışlarla Lenin heykelini restore ettiklerini işledi.

Bu restore işleminin imamların kendi rızasıyla yapıldığı söylense de ülkeyi 1992’den bu yana demir yumruk ile yöneten eski komünist lider İmam Ali Rahman yönetiminin ülkede yaşan İslami yapılara yönelik baskısı bilinen bir gerçek.

Bolşevik devriminin lideri Vladimir Lenin’in önderliğinde kurulan Sovyetler Birliği’nde yer alan ülkelerden Tacikistan’da da diğer Sovyet ülkeleri gibi 70 yıl boyunca ateizm yaygınlaşmıştı.

Lenin’in Şaruz kentinin merkezinde bulunan heykeli iki yıl önce kimliği belirsiz kişilerce devrilmişti.

Radio Liberty’nin Tacikçe Servisi olan Radio Ozodi’nin haberine göre saldırı sırasında eli kırılan heykele yeniden el yapılırken Lenin altın rengine boyandı.

Şaruz Kent Konseyi’nden Mehriniso Rajabova, heykeli restore ettirmek için para toplama fikrini imamların kent yönetimine getirdiğini söyledi ve ekledi:

Heykeli tamir ettirdiler, heykel etrafındaki parkı da elden geçirdiler ve fıskiyeleri yaptırdılar.”

Radio Ozodi’ye konuşan bir imam, restorasyonun maliyetini açıklamasa da her caminin haftada 100 dolar bağış topladığını söyledi.

Şaruz’daki Lenin heykeli SSCB tarafından 1980 yılında yapılmıştı.

11 yıl sonra bağımsızlığını ilan eden ülkede çok sayıda Lenin heykeli yıkılırken, ülkenin güneyindeki en büyük Lenin heykeli olan bu heykel, tarihi değer taşıdığı gerekçesiyle yıkılmamıştı.

Tacikistan, SSCB’nin dağılması sonrası uzun süren bir iç savaş yaşadı. Tacikistan SSCB sonrası kurulan ülkelerin en yoksulu olarak biliniyor.

Tacikistan’da imamlar Lenin heykelini restore ettirdi yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Almanya, devlet politikası olarak başka devletlerden gelen tazminat taleplerini reddediyor. Namibya’dan gelen tazminat talebini de katliamın yaşandığı tarihte soykırımın bir suç olarak tanımlanmadığı gerekçesiyle reddetmişti. Fakat Namibya’nın ABD mahkemelerinde açtığı tazminat talebi sonrası, Almanya’nın Namibya ile gizlice görüştüğü ve resmi adı tazminat olmayan bir takım yardımlarla Namibya’yı ikna etmeye çalıştığı ortaya çıkmıştı. Benzer bir süreç Polonya için de başlarsa şaşırtıcı olmaz.

Polonya’da iktidarda bulunan Hak ve Adalet Partisi’nin lideri Jaroslaw Kaczynski, ülkesinin 2. Dünya Savaşı’nda Nazi ordularının neden olduğu kayıplar nedeniyle Almanya’dan maddi tazminat talep edeceğini açıkladı. Hitler rejiminin savaş sırasında Polonya’ya saldırması, ardından da Sovyetler Birliği’nin müdahale etmesi sonucu Polonya’nın ulusal bağımsızlığı sona ermişti. Ülkenin tüm sanayisi yerle bir olurken, Polonya ulusu da savaşlarda ve toplama kamplarında 6 milyon vatandaşını kaybetmişti. Polonya lideri Kaczynski, kayıpların sorumluluğunu Almanya’nın üstlenmesini isterken, Almanya ise bu iddiaları ve talepleri reddediyor.

Almanya’da tazminat edilecek tazminat tutarı 

Tazminat konusu daha önce Polonya Parlamentosu’nda ele alınmış, Polonyalı uzmanların yaptıkları hesaplara göre, Almanya’nın Polonya’ya savaş tazminatı olarak 48.5 milyar dolar ödemesi gerektiği açıklanmıştı. Almanya ise 2. Dünya Savaşı’ndaki maddi tazminatlar konusunun artık gündemde olmadığını ve bu konuların uluslararası antlaşmalarla çoktan düzenlendiğini ileri sürdü.

Yakın geçmiş incelendiğinde tazminatlar meselesi halen tartışmaya açık. Uluslararası hukuk normları ise, Polonya’nın duruşunun en azından ciddi olarak ele alınması gerektiğini işaret ediyor. II. Dünya Savaşı’nın son yıllarında Hitler karşıtı müttefikler, savaş sonrası olası yeni düzenlemelerle ilgili hususları 1943 Tahran, 1945 Yalta ve 1945 Postdam zirvelerinde ele almışlardı. Özellikle de son iki konferansta Nazilere karşı ittifak yapan ülkelerin tazminat almaları gerektiği konusunda mutabakata varılmış, o tarihte ödenmesi gereken toplam tazminatın da 20 milyar dolar olması gerektiği konusunda anlaşılmıştı.

1945 yılının 20 milyar doları, FED 2014 rakamlarına göre yaklaşık 345 milyar dolar ediyor. Müttefiklerin 1945 yılındaki planlarına göre bu miktarın yarısının savaş sonrasında Sovyetler Birliği’ne ve Polonya’ya ödenmesi gerekiyordu. Ancak savaş sonrası Almanya’nın ikiye bölünmesi ve ortaya çıkan Soğuk Savaş, hesapları altüst etti. Batılı ülkeler kendi müttefikleri olarak gördükleri Federal Almanya’nın (Batı Almanya) tazminat ödemesinden feragat edince, Sovyetler Birliği de Soğuk Savaş döneminde kendisiyle birlikte olan Demokratik Almanya’nın (Doğu Almanya’nın) tazminat ödemesine gerek olmadığına karar verdi ve bu kararı da yine kendi güdümündeki Polonya’ya zorla kabul ettirdi.

Polonya savaşın üzerinden 70 yıl geçtikten sonra tazminat konusunu yeninden gündeme getirirken iki hususu vurguluyor. Bunlardan ilki, o yıllarda Polonya’nın ulusal egemenliğe sahip olmadığı, dolayısıyla tazminattan feragat kararının Polonya’nın gönüllü tavrı olmadığı. İkinci husus ise Polonya’nın o yıllarda tazminat konusunda “anlaştığı” ülke gibi görünen Demokratik Almanya’nın bugün artık bir devlet olarak mevcudiyetini yitirmesi ve hukuken mirasçı olarak da Almanya’nın muhatap alınması zorunluluğu. Almanya tazminat taleplerini doğal olarak duymak bile istemiyor. Polonya ise tazminat konusunun peşini bırakmayacağını vurguluyor. İktidardaki Hak ve Adalet Partisi lideri Jaroslaw Kaczynski’ye göre bu sadece bir maddi mesele değil, aynı zamanda Polonya ulusu için bir onur meselesi.

Polonya, Almanya’dan resmen tazminat talep edecek yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Arşiv belgelerine göre, Müttefikler Yahudi Soykırımı’nı durdurmak için harekete geçmemelerinin asıl sebebi askeri deği bir takım siyasi hesaplar ve olası mülteci akımından duydukları endişe idi.Bu bağlamda, Mart 1943’te, Churchill’in savaş dönemi kabinesinin bakanlarından Viscount Cranborne Yahudi Soykırımı’nın istisnai bir durum olarak kabul edilmemesi gerektiğini, İngiltere’nin hali hazırda haddinden fazla mülteci ağırladığını ve Nazi zulmünden kaçmaya çalışan Yahudilere daha fazla yardım etmesinin mümkün olmadığını ifade etti.

Konuyla ilgili olarak İngiliz Independent gazetesine konuşan Londra SOAS Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Profesörü Plesch, dönemin Amerikan Başkanı Franklin Roosevelt’in Birleşmiş Milletler Savaş Suçları Komisyonu elçisi Herbert Pell’in Amerikan Dışişleri Bakanlığındaki güçlü anti-Semitist çevreler tarafından geri çekildiğini söyledi.Plesch, ardından, bakanlıktaki yetkililerin bu durumun savaş sonrası süreçte ABD ile Almanya arasındaki ekonomik ilişkileri baltalayacağı endişesiyle böyle bir karar verdiğini ifade ettiklerini aktardı.

Hatırlanacağı üzere Nuremberg Savaş Suçları Mahkemesi’ndeki yargılamalar ancak 1945 yılına savaşın bitip çalışma kamplarının ve orada yaşananların dünya kamuoyunca öğrenilmesinden sonra başladı.

ABD, Soyvetler ve İngiltere Holokost’a göz yummuş yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.