T\u00fcrkiye hakk\u0131nda \u00e7ok say\u0131da yanl\u0131\u015f ya da yalan habere imza atan medya kurulu\u015flar\u0131 ya da usuls\u00fczl\u00fckleri ispatlanan kredi derecelendirme kurulu\u015flar\u0131 nas\u0131l oluyor da halen sayg\u0131n kurulu\u015flar olarak varl\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcr\u00fcyorlar?<\/p>\n
Meseleyi sadece T\u00fcrkiye merkezli de\u011ferlendirmek, herhalde Tanp\u0131nar\u2019\u0131n te\u015fhis etti\u011fi \u00fczere, \u201cT\u00fcrkiye, evlatlar\u0131na kendisinden ba\u015fka bir \u015feyle me\u015fgul olmak imk\u00e2n\u0131n\u0131 vermiyor<\/em>.\u201c tuza\u011f\u0131na d\u00fc\u015fmekle neticelenebilir.<\/p>\n Bu anlamda, \u00e7ok taze bir misal olarak Assange\u2019\u0131n tutuklu\u011fu sonras\u0131 yine ayn\u0131 uluslararas\u0131 medya kurulu\u015flar\u0131 taraf\u0131ndan yap\u0131lan yay\u0131nlarda \u201cbas\u0131n \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc\u201cn\u00fcn Assange taraf\u0131ndan nas\u0131l istismar edildi\u011fini okuduk. Zira Assange siyasi iktidar\u0131n emriyle kendine bir otosans\u00fcr uygulam\u0131yordu. Tabii, elindeki belgeleri ince bir titizlikle se\u00e7ip<\/em> yay\u0131nlamas\u0131n\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda!<\/p>\n G\u00fcn\u00fcn sonunda bizim \u00fclke olarak \u00e7o\u011fu kez maddi hatalar\u0131na, yalanlar\u0131na ve k\u00f6t\u00fcc\u00fcl okumalar\u0131na maruz kald\u0131\u011f\u0131m\u0131z Bat\u0131 medyas\u0131 \u2013her nas\u0131lsa\u2013 sayg\u0131n, prestijli ve hatta b\u00fcy\u00fcleyici kalabiliyordu. K\u0131ta Avrupas\u0131\u2019nda devlet eliyle i\u015flenen insan haklar\u0131 ihlallerine sadece de\u011finiliyor, Fransa\u2019n\u0131n OHAL ilan\u0131n\u0131n me\u015fruiyet gerek\u00e7eleri \u00fczerinde \u00e7ok durulmuyor, hatta ayn\u0131 Fransa\u2019n\u0131n OHAL s\u00fcresince say\u0131s\u0131z M\u00fcsl\u00fcman\u2019\u0131n evine ve camilere bask\u0131n yapmas\u0131n\u0131n ne demek oldu\u011funa ili\u015fkin bir soru\u015fturma y\u00fcr\u00fct\u00fclm\u00fcyordu. Sar\u0131 yelekliler protestolar\u0131nda polisin uygulad\u0131\u011f\u0131 \u015fiddetin ate\u015finin k\u0131s\u0131larak servis edilmesi, fi\u015fleme dalgalar\u0131, bizzat cumhurba\u015fkanlar\u0131 taraf\u0131ndan ilan edilen reform kancas\u0131yla \u0130slam\u2019\u0131 teolojik olarak bo\u015faltma projesi, her y\u0131l y\u00fczlerce evsizin sokakta hayat\u0131n\u0131 kaybetmesi, Macron kar\u015f\u0131t\u0131 partilere d\u00fczenlenen polis bask\u0131nlar\u0131, her doldu\u011funda bo\u015falt\u0131lan m\u00fclteci kamplar\u0131, Korsikal\u0131lar\u0131n resmi dil taleplerinin s\u00fcrekli geri \u00e7evrilmesi, sahte haber yasas\u0131 ile ifade \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lmas\u0131… Hangisini Bat\u0131 medyas\u0131nda duydunuz?<\/p>\n Veyahut yine k\u0131ta Avrupas\u0131\u2019n\u0131n kallavi \u00fclkelerinden Almanya\u2019da adeta sistematik bir bi\u00e7imde i\u015fleyen ve askeriyeden emniyet te\u015fkilat\u0131na, istihbarat birimlerinden yarg\u0131 kararlar\u0131na sinmi\u015f olan \u0131rk\u00e7\u0131l\u0131\u011f\u0131n hikayesi yaz\u0131lm\u0131yordu. NSU cinayetleri, \u201c\u0130\u00e7 G\u00fcvenlik\u201c isimli fi\u015fleme veri taban\u0131, Hambach Orman\u0131\u2019n\u0131n ya\u011fmalanmas\u0131, m\u00fcltecilerin \u00fclkeye gelmemesi i\u00e7in verdi\u011fi e\u015fi g\u00f6r\u00fclmemi\u015f \u00e7abas\u0131, kirli silah sat\u0131\u015flar\u0131na devam etmesi, c\u00fcmle D\u0130T\u0130B camilerinin ve hizmetlilerinin izlenmesi ve engellenmesi, T\u00fcrklerin ve di\u011fer g\u00f6\u00e7menlerin haf\u0131zalar\u0131n\u0131 yitirmelerini isteyecek raddedeki \u201centegrasyon politikalar\u0131\u201c, Namibya Soyk\u0131r\u0131m\u0131\u2019n\u0131 trajik taktiklerle tarihin belle\u011finden silmeye gayret etmesi, ortadan kaybolan s\u0131\u011f\u0131nmac\u0131 \u00e7ocuklar ve daha nicesi…<\/p>\n Bat\u0131 medyas\u0131 muhakkak bu konular\u0131 haberle\u015ftirdi. Fakat hangi tonda servis etti? Ne s\u0131kl\u0131kta servislerine devam etti? Ve mesela, yay\u0131nlar\u0131, s\u00f6z konusu bu iki kilit \u00fclkeye ili\u015fkin olarak ne derece bir maddi hata, yalan ya da k\u00f6t\u00fcc\u00fcl okuma bar\u0131nd\u0131rd\u0131? \u015e\u00fcphesiz s\u0131k\u0131 bir Bat\u0131 medyas\u0131 okur-yazarl\u0131\u011f\u0131ndan behresi olanlar bu sorunun cevab\u0131n\u0131 kolayca vereceklerdir.<\/p>\n Peki, mezk\u00fbr mesele sadece T\u00fcrkiye\u2019den mi m\u00fc\u015fahede ediliyor?<\/p>\n Do\u011frusu, T\u00fcrkiye k\u00fcresel k\u00fclt\u00fcrel hegemonyaya eklemlendi\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde ona meydan okuyan, k\u00fcresel g\u00fc\u00e7 sistemi i\u00e7inde bir tan\u0131nma m\u00fccadelesi verdi\u011fi kadar ayn\u0131 sistemin de\u011ferlerinin yerine ikame edece\u011fi kendi mamul\u00fc de\u011ferlerinin oldu\u011fu iddias\u0131yla \u00e7etrefilli bir konum i\u015fgal ediyor. Bu anlamda, T\u00fcrkiye\u2019nin sistemle olan ili\u015fkisi ontolojik nedenlerle muntazam bir misalini te\u015fkil etmiyor. Gelgelelim, k\u00fcresel g\u00fc\u00e7 sisteminin mimar\u0131 olan ABD\u2019nin g\u00f6rece y\u0131prat\u0131lm\u0131\u015f ba\u015fkan\u0131 Donald Trump da sistemle \u00e7etrefilli bir ili\u015fkisi olanlardan. Trump\u2019\u0131n ABD\u2019deki m\u00fcesses medya unsurlar\u0131 i\u00e7in att\u0131\u011f\u0131 \u00fcst ba\u015fl\u0131k art\u0131k herkesin malumu: Fake news (yalan haber)!<\/p>\n Amerikan ba\u015fkan\u0131 olanca h\u0131z\u0131yla \u201cFake news\u201d kampanyas\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcr\u00fcrken ne sistemin periferisindeki T\u00fcrkiye\u2019de ne de merkezindeki ABD\u2019de maddi hatalar\u0131, yalanlar\u0131, k\u00f6t\u00fcc\u00fcl okumalar\u0131, se\u00e7ici tav\u0131rlar\u0131, kas\u0131tl\u0131 takipsizlikleri sonras\u0131nda m\u00fcesses medyan\u0131n halen s\u00f6z\u00fcm ona sayg\u0131nl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruyabildi\u011fi g\u00f6zlemlenmektedir.<\/p>\n Peki, ama t\u00fcm bunlardan sonra bu kurulu\u015flar beynelmilel m\u00fcesses nizam\u0131n kapitone noktalar\u0131 olmay\u0131 halen nas\u0131l s\u00fcrd\u00fcr\u00fcyorlar? S\u00fcrd\u00fcr\u00fcyorlar m\u0131? Yoksa k\u00fcresel g\u00fc\u00e7 sistemindeki de\u011fi\u015fimi g\u00f6zlemleyemiyor muyuz?<\/p>\n Bu t\u00fcrden sorulara cevap verebilmek i\u00e7in odaklan\u0131lan medya kurulu\u015flar\u0131n\u0131n finansal kapasiteleri, farkl\u0131 \u00fclkelerdeki yerle\u015fik ili\u015fki a\u011flar\u0131, haber kayna\u011f\u0131 \u00fclkede yerle\u015fik muhabir istihdamlar\u0131 ve nihayetinde oturmu\u015f bir gazetecilik metodolojisinden\/gelene\u011finden s\u00f6z etmek gerekir.<\/p>\n D\u00fcnyan\u0131n \u00f6nde gelen medya kurulu\u015flar\u0131 bizi sadece A \u00fclkesi hakk\u0131nda de\u011fil, B, C, D\u2026 \u00fclkeleri hakk\u0131nda da enforme edebilmektedir. Standart bir t\u00fcketim rahatl\u0131\u011f\u0131n\u0131n sa\u011fland\u0131\u011f\u0131 bir mecrada yorulmadan, fazladan bir ara\u015ft\u0131rma mesaisine giri\u015fmeden ayn\u0131 platformda T\u00fcrkiye hakk\u0131nda \u00e7\u0131kan haber ve de\u011ferlendirmeleri okurken benzer bir altyap\u0131 ile Suriye\u2019den \u00c7in\u2019e K\u0131ta Avrupas\u0131\u2019ndan Afrika\u2019ya kadar bir\u00e7ok b\u00f6lge ve \u00fclke hakk\u0131nda fikir sahibi olabilirsiniz. Zira bu medya kurulu\u015flar\u0131n\u0131n habere eri\u015fimi konusunda onlar\u0131 destekleyen g\u00fc\u00e7l\u00fc bir finansal kapasiteleri s\u00f6z konusudur. T\u00fcrkiye, Brezilya ve ABD ekseninde geli\u015fen bir haberi okurken ona ismi ge\u00e7en \u00fclkelerden birden fazla muhabirin katk\u0131 verdi\u011fini g\u00f6rebiliyorsunuz. Malumat bombard\u0131man\u0131na tutuldu\u011fumuz bu \u00e7a\u011fda, b\u00f6ylesi analitik \u00e7er\u00e7eve herhalde okuyucular a\u00e7\u0131s\u0131ndan aranan bir husus olarak kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kacakt\u0131r.<\/p>\n Uluslararas\u0131 medya kurulu\u015flar\u0131n\u0131n \u00fclkelerdeki yerle\u015fik networkleri bug\u00fcn\u00fcn hik\u00e2yesi de\u011fildir ve ba\u011flant\u0131l\u0131 isimler de \u00e7o\u011funlukla k\u00fclt\u00fcrel anlamda \u201cBat\u0131 standartlar\u0131\u201dnda kimselerdir. Bu durum da muhabirlerin o \u00fclkeyle duygusal bir ba\u011f kurmas\u0131na mani oluyor. T\u00fcrkiye \u00f6zelinde oryantalist bir perspektiften \u015fik\u00e2yet edilecek oldu\u011funda yerel muhabirlerin enformasyon kaynaklar\u0131n\u0131n ya da yerle\u015fik ili\u015fki a\u011f\u0131ndaki fig\u00fcrlerin \u00e7ok daha pespaye bir \u201cself-orientalism\u201d (kendi kendini \u015farkl\u0131la\u015ft\u0131rma) temsiliyetine sahip olduklar\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr.<\/p>\n Finansal kapasite ile beraber geni\u015f ili\u015fki a\u011f\u0131n\u0131n yan\u0131 s\u0131ra yine ayn\u0131 k\u00fcresel etkilerde bulunabilen medya kurulu\u015flar\u0131, ayr\u0131ca, oturmu\u015f bir medya metodolojisine\/gelene\u011fine sahiptirler. Son kertede geli\u015fmekte olan \u00fclkelerde yap\u0131lan yay\u0131nc\u0131l\u0131k ile etkin k\u00fcresel \u00fclkelerdeki m\u00fcesses medyan\u0131n yay\u0131nlar\u0131 aras\u0131nda bir \u201cprofesyonellik\u201d fark\u0131 halen kapanabilmi\u015f de\u011fil. Haber i\u00e7erisinde yeterince kaynaktan bahsedilmez, olay\u0131n tarih\u00e7esine ili\u015fkin h\u00e2kimiyet \u015f\u00fcphe uyand\u0131rmasa da geleneksel olarak \u00f6nde gelen medya akt\u00f6rlerininki kadar bilgilendirici olmaz.<\/p>\n Rusya, \u00c7in ve hatta Hindistan gibi Bat\u0131 blo\u011fu kar\u015f\u0131s\u0131nda konumland\u0131r\u0131lan \u00fclkeler ile y\u00fckselen ekonomiler olarak tavsif edilen \u00fclkelerin ekonomik ya da politik s\u0131\u00e7ray\u0131\u015flar\u0131 ile benzer bir irtifa art\u0131\u015f\u0131 medya kurulu\u015flar\u0131n\u0131n etki alan\u0131nda belirmiyor. Bu \u00fclkelerdeki medya kurulu\u015flar\u0131 hala t\u00fcm d\u00fcnyan\u0131n s\u00fcrekli olarak d\u00f6n\u00fcp bakt\u0131\u011f\u0131 bir \u00fcretim frekans\u0131na eri\u015fmi\u015f de\u011filler. Eri\u015fseler dahi sorun \u015fu ki onlar da Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcrel hegemonyas\u0131n\u0131 tekrar \u00fcretiyorlar. Uluslararas\u0131 kamusal alan\u0131 h\u00e2lihaz\u0131rda domine eden medya dilinin d\u0131\u015f\u0131nda bir dil kurmaya hi\u00e7 de istekli olmayan bu \u00fclkelerin medya kurulu\u015flar\u0131 bu dili en verimli \u015fekilde kullanan akt\u00f6rleri sadece tahkim ediyorlar. Bu durumda, T\u00fcrkiye, kendi hakk\u0131nda maddi hata, yalan, k\u00f6t\u00fcc\u00fcl okuma ve se\u00e7ici tav\u0131r i\u00e7eren gazetecilik \u00e7\u0131kt\u0131lar\u0131n\u0131 yine ancak bu mecralar\u0131n bizatihi kendisiyle yalanlayabilir olmakta. Elbette bu da medyan\u0131n efendilerinin l\u00fctfetti\u011fi k\u00fc\u00e7\u00fck bir alanla s\u0131n\u0131rl\u0131 olmak \u00fczere\u2026<\/p>\n Hakan \u00d6nal\u00a0<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" T\u00fcrkiye hakk\u0131nda \u00e7ok say\u0131da yanl\u0131\u015f ya da yalan habere imza atan medya kurulu\u015flar\u0131 ya da usuls\u00fczl\u00fckleri ispatlanan kredi derecelendirme kurulu\u015flar\u0131…<\/p>\n","protected":false},"author":2,"featured_media":23132,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[4598],"tags":[67,2930,359],"yoast_head":"\n