{"id":34168,"date":"2020-09-17T17:31:56","date_gmt":"2020-09-17T14:31:56","guid":{"rendered":"http:\/\/yekvucut.com\/?p=34168"},"modified":"2020-09-17T17:31:56","modified_gmt":"2020-09-17T14:31:56","slug":"demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/","title":{"rendered":"Demokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131"},"content":{"rendered":"

T\u00fcrkiye demokrasisi i\u00e7in unutulmayacak bir kara leke olarak tarih sayfalar\u0131na kaz\u0131nan, eski Ba\u015fbakan Adnan Menderes ve arkada\u015flar\u0131n\u0131n idam edilmelerinin \u00fczerinden 59 y\u0131l ge\u00e7ti.<\/p>\n

Ayd\u0131nl\u0131 bir \u00e7ift\u00e7i ailenin \u00e7ocu\u011fu olarak d\u00fcnyaya gelen Menderes, siyasete 1930’da, Serbest Cumhuriyet F\u0131rkas\u0131n\u0131n bir kolunu organize ederek ba\u015flad\u0131. Partinin kendini feshetmesinden sonra CHP’ye ge\u00e7en Menderes, 1931 se\u00e7imlerinde Ayd\u0131n milletvekili se\u00e7ildi.<\/p>\n

\u0130smet \u0130n\u00f6n\u00fc ile “\u00c7ift\u00e7iyi Toprakland\u0131rma Kanunu” g\u00f6r\u00fc\u015fmeleri s\u0131ras\u0131nda g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fen Menderes, parti i\u00e7i muhalefetten dolay\u0131 1945 y\u0131l\u0131nda CHP’den ihra\u00e7 edildi.<\/p>\n

Menderes, CHP’den birlikte ihra\u00e7 edildikleri arkada\u015flar\u0131 Celal Bayar, Fuad K\u00f6pr\u00fcl\u00fc ve Refik Koraltan ile 7 Aral\u0131k 1945’te Demokrat Partiyi (DP) kurdu.<\/p>\n

DP, 14 May\u0131s 1950’deki se\u00e7imlerde b\u00fcy\u00fck bir ba\u015far\u0131ya imza atarak y\u00fczde 52,7 oyla 420 milletvekili \u00e7\u0131kard\u0131. CHP ise ayn\u0131 se\u00e7imden y\u00fczde 39,4 oy ile 63 milletvekili \u00e7\u0131karabildi.<\/p>\n

TBMM Ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na Refik Koraltan, Cumhurba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na DP Genel Ba\u015fkan\u0131 Celal Bayar se\u00e7ilirken yeni h\u00fck\u00fcmet ise Adnan Menderes ba\u015fbakanl\u0131\u011f\u0131nda kurularak 22 May\u0131s’ta g\u00f6reve ba\u015flad\u0131. K\u00f6pr\u00fcl\u00fc bu kabinede d\u0131\u015fi\u015fleri bakan\u0131 oldu.<\/p>\n

Ezan asl\u0131na d\u00f6nd\u00fcr\u00fcld\u00fc<\/p>\n

Adnan Menderes’in 10 y\u0131ll\u0131k ba\u015fbakanl\u0131\u011f\u0131 d\u00f6neminde T\u00fcrk i\u00e7 ve d\u0131\u015f politikas\u0131nda b\u00fcy\u00fck de\u011fi\u015fimler oldu.<\/p>\n

Birinci Menderes H\u00fck\u00fcmeti’nin ilk icraat\u0131 “fazla masraf oldu\u011fu” gerek\u00e7esiyle devlete ait otomobilleri satmak oldu. Menderes d\u00f6neminde paralara mevcut cumhurba\u015fkan\u0131n\u0131n resminin bas\u0131lmas\u0131 uygulamas\u0131 kald\u0131r\u0131ld\u0131.<\/p>\n

Bu uygulamayla T\u00fcrkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurba\u015fkan\u0131 Mustafa Kemal Atat\u00fcrk’\u00fcn resimleri tekrar paralara bas\u0131lmaya ba\u015fland\u0131.<\/p>\n

Menderes H\u00fck\u00fcmeti, Arap\u00e7a ezan okuma yasa\u011f\u0131n\u0131 kald\u0131rarak dini \u00f6zg\u00fcrl\u00fcklerin \u00f6n\u00fcn\u00fc a\u00e7t\u0131. E\u011fitim ve \u00f6\u011fretim kurumlar\u0131ndan laiklik ad\u0131na kald\u0131r\u0131lan din e\u011fitimi de Menderes d\u00f6neminde, d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc s\u0131n\u0131ftan itibaren velinin iste\u011fine ba\u011fl\u0131 olarak yeniden verilmeye ba\u015fland\u0131.<\/p>\n

Kore’deki ba\u015far\u0131n\u0131n NATO \u00fcyeli\u011findeki etkisi<\/p>\n

Menderes H\u00fck\u00fcmeti taraf\u0131ndan, 25 Temmuz 1950’deki Bakanlar Kurulu toplant\u0131s\u0131nda Kore’ye askeri bir kuvvet go\u0308nderilmesine karar verildi.<\/p>\n

Tu\u0308rk askerinin Kore’deki bas\u0327ar\u0131s\u0131 Tu\u0308rkiye’nin NATO’ya u\u0308ye olmas\u0131nda etkili oldu. T\u00fcrkiye taraf\u0131ndan NATO’ya girmek ic\u0327in ilk bas\u0327vuru 11 May\u0131s 1950’de yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131. Adnan Menderes H\u00fck\u00fcmeti d\u00f6neminde ise T\u00fcrkiye, 1952’de NATO’ya tam \u00fcye kabul edildi.<\/p>\n

Menderes’in ekonomik kalk\u0131nma at\u0131l\u0131mlar\u0131<\/p>\n

Devletin ekonomik hayata m\u00fcdahalesini yo\u011fun \u015fekilde ele\u015ftiren Menderes, iktidara geldi\u011fi ilk g\u00fcnden itibaren ekonomide liberal bir politika izledi. Menderes’in politikalar\u0131yla ekonomide kalk\u0131nma d\u00f6nemine giren T\u00fcrkiye’de, serbest piyasa ekonomisine ge\u00e7i\u015fe h\u0131z verildi.<\/p>\n

\u0130thalata getirilen k\u0131s\u0131tlamalar\u0131 kald\u0131ran Menderes h\u00fck\u00fcmeti taraf\u0131ndan kredi faizleri du\u0308s\u0327u\u0308ru\u0308lerek o\u0308zel sekto\u0308ru\u0308n daha fazla kredi kullan\u0131m\u0131 tes\u0327vik edildi. Gelen kredilerin \u00f6zellikle tar\u0131m alan\u0131nda kullan\u0131lmas\u0131 \u00f6nerilirken tar\u0131mda makinele\u015fme \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 ba\u015flad\u0131.<\/p>\n

Yabanc\u0131 sermaye giris\u0327ini tes\u0327vik etmek amac\u0131yla yasal mevzuat haz\u0131rlanarak KI\u0307T’lerin o\u0308zel sekto\u0308re devri o\u0308ngo\u0308ru\u0308ld\u00fc.<\/p>\n

\u00dclkede yeni sanayi tesisleri, 1954 y\u0131l\u0131nda T\u00fcrkiye Vak\u0131flar Bankas\u0131 kuruldu. Bu d\u00f6nemde T\u00fcrkiye’nin gayrisafi milli has\u0131las\u0131 y\u0131lda ortalama y\u00fczde 9 b\u00fcy\u00fcd\u00fc.<\/p>\n

1954 genel se\u00e7imlerinde ikinci b\u00fcy\u00fck zafer<\/p>\n

2 May\u0131s 1954’te yap\u0131lan genel se\u00e7imlere kat\u0131l\u0131m, hic\u0327bir kanuni zorlama olmamas\u0131na rag\u0306men y\u00fczde 88,63 gibi oldukc\u0327a yu\u0308ksek oranda gerc\u0327ekle\u015fti.<\/p>\n

DP, y\u00fczde 56 oy oran\u0131yla Cumhuriyet tarihinin en y\u00fcksek oyunu ald\u0131 ve Meclisteki milletvekili sandalyelerinin y\u00fczde 93’u\u0308nu\u0308 kazand\u0131.<\/p>\n

Darbenin ayak sesleri “6-7 Eyl\u00fcl olaylar\u0131”<\/p>\n

Demokrat Partinin 1954’te kazand\u0131\u011f\u0131 bu zaferin ard\u0131ndan, K\u0131br\u0131s’ta ya\u015fanan sorunlar t\u00fcm a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131yla hissedilmeye ba\u015fland\u0131.<\/p>\n

K\u0131br\u0131s konusunun m\u00fczakere edilmesi i\u00e7in 29 Ag\u0306ustos 1955’te ger\u00e7ekle\u015ftirilen Londra Konferans\u0131’ndan, T\u00fcrkiye’de ya\u015fanan “6-7 Eyl\u00fcl olaylar\u0131” nedeniyle bir sonu\u00e7 al\u0131namad\u0131.<\/p>\n

“Atat\u00fcrk’\u00fcn Selanik’teki evinin bombaland\u0131\u011f\u0131”na ili\u015fkin haberlerle ba\u015flayan “6-7 Eyl\u00fcl Olaylar\u0131”, s\u0131k\u0131y\u00f6netim ilan edilerek ancak bast\u0131r\u0131labildi.<\/p>\n

Olaylar bast\u0131r\u0131lana kadar \u0130stanbul’da Rumlara ait \u00e7ok say\u0131da kilise, okul, i\u015f yeri ya\u011fmaland\u0131, yak\u0131ld\u0131. Binlerce Rum, uzun y\u0131llard\u0131r ya\u015fad\u0131klar\u0131 topraklardan ayr\u0131lmak zorunda kald\u0131.<\/p>\n

D\u00fc\u015fen u\u00e7aktan yara almadan kurtuldu<\/p>\n

K\u0131br\u0131s konusunda 11 \u015eubat 1959’da imzalanan Londra ve Z\u00fcrih anla\u015fmalar\u0131 ile ba\u011f\u0131ms\u0131zl\u0131k, iki toplumun ortakl\u0131\u011f\u0131, toplumsal alanda otonomi ve \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fcn T\u00fcrkiye, Yunanistan ve \u0130ngiltere taraf\u0131ndan garanti edilmesi ilkelerine dayand\u0131r\u0131ld\u0131. Bu da K\u0131br\u0131s Cumhuriyeti’nin resmen 16 A\u011fustos 1960\u2018ta kurulmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan s\u00fcrecin en \u00f6nemli ad\u0131m\u0131 oldu. Bu s\u00fcre\u00e7te Ba\u015fbakan Menderes’in yan\u0131 s\u0131ra D\u0131\u015fi\u015fleri Bakan\u0131 Fatin R\u00fc\u015ft\u00fc Zorlu etkin rol \u00fcstlendi.<\/p>\n

17 \u015eubat 1959’da K\u0131br\u0131s konusunda Yunanistan’la imzalanan ikili antla\u015fman\u0131n ard\u0131ndan \u00fc\u00e7l\u00fc g\u00f6r\u00fc\u015fmeler i\u00e7in \u0130ngiltere’ye giden Menderes’in u\u00e7a\u011f\u0131, Londra Gatwick Havaliman\u0131 yak\u0131nlar\u0131nda al\u00e7al\u0131rken d\u00fc\u015ft\u00fc. Menderes bu kazadan yara almadan kurtuldu.<\/p>\n

DP, 27 Ekim 1957’de yap\u0131lan genel sec\u0327imlerde y\u00fczde 9,3’l\u00fck kay\u0131pla y\u00fczde 47,30 oy ald\u0131.<\/p>\n

Menderes, se\u00e7imlerin ard\u0131ndan parti i\u00e7inde \u00f6z ele\u015ftiriye giderek se\u00e7im sonu\u00e7lar\u0131n\u0131 te\u015fkilat\u0131n yeterince \u00e7al\u0131\u015fmamas\u0131na, bas\u0131nda yer alan yalan haberlere ba\u011flad\u0131.<\/p>\n

27 May\u0131s 1960 askeri darbesi<\/p>\n

T\u00fcrk Silahl\u0131 Kuvvetleri i\u00e7indeki baz\u0131 general ve subaylar\u0131n olu\u015fturdu\u011fu 38 ki\u015filik Milli Birlik Komitesi, 27 May\u0131s 1960’ta sabaha kar\u015f\u0131 y\u00f6netime el koydu.<\/p>\n

Darbeciler, TBMM ve Anayasa’y\u0131 feshetti ve siyasi faaliyetleri ask\u0131ya ald\u0131. Cumhurba\u015fkan\u0131 Celal Bayar, Ba\u015fbakan Adnan Menderes, DP’li milletvekilleri, h\u00fck\u00fcmet \u00fcyeleri, Genelkurmay Ba\u015fkan\u0131 Orgeneral R\u00fc\u015ft\u00fc Erdelhun ile baz\u0131 \u00fcst d\u00fczey kamu g\u00f6revlileri g\u00f6zalt\u0131na al\u0131nd\u0131.<\/p>\n

Adnan Menderes, ayn\u0131 g\u00fcn yurt gezisi kapsam\u0131nda bulundu\u011fu K\u00fctahya’da Albay Muhsin Batur taraf\u0131ndan g\u00f6zalt\u0131na al\u0131narak Ankara’ya g\u00f6t\u00fcr\u00fcld\u00fc ve daha sonra di\u011fer tutuklu DP \u00fcyeleriyle Yass\u0131ada’da hapsedildi.<\/p>\n

Menderes ve di\u011fer DP \u00fcyeleri, bulunduklar\u0131 Yass\u0131ada’da kurulan Y\u00fcksek Adalet Divan\u0131 taraf\u0131ndan yarg\u0131lanmaya ba\u015flad\u0131.<\/p>\n

San\u0131klara savunma hakk\u0131 tan\u0131nmad\u0131<\/p>\n

Menderes ve h\u00fck\u00fcmet \u00fcyelerinin yarg\u0131land\u0131\u011f\u0131 davalar Yass\u0131ada Spor Salonu’nda g\u00f6r\u00fcld\u00fc.<\/p>\n

Celal Bayar’\u0131n “1 numaral\u0131” san\u0131k oldu\u011fu davada, d\u00f6nemin Ba\u015fbakan\u0131 Menderes ise onun yan\u0131ndaki sandalyede oturdu.<\/p>\n

T\u00fcrk halk\u0131, “demokrasi getirece\u011fini iddia ederek demokrasiyi yarg\u0131layan” davalar\u0131 “Yass\u0131ada Saati” program\u0131yla radyodan takip etti.<\/p>\n

Mahkeme s\u00fcrecinde san\u0131klara k\u00f6t\u00fc muamele edildi\u011fi de g\u00fcndeme geldi. Darbecilerin, “D\u00fc\u015f\u00fckler Yass\u0131ada’da” ismiyle san\u0131klar\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck d\u00fc\u015f\u00fcrmek amac\u0131yla \u00e7ektikleri film de d\u00f6nemin kabul edilemez g\u00f6r\u00fcnt\u00fcleri aras\u0131na girdi.<\/p>\n

San\u0131klar\u0131n Yass\u0131ada’ya gidi\u015fleri s\u0131ras\u0131nda g\u00f6r\u00fcnt\u00fc \u00e7ekilmedi\u011fi i\u00e7in Bayar ve Menderes’in yeniden motordan indirilerek adaya getirildikleri anlar bir kurmaca i\u00e7inde \u00e7ekildi.<\/p>\n

Bu s\u00fcre\u00e7te Menderes ba\u015fta olmak \u00fczere hi\u00e7bir san\u0131\u011fa savunma hakk\u0131 tan\u0131nmad\u0131.<\/p>\n

Davalarda, Hakim Salim Ba\u015fol’un “Anlat\u0131n, buralara cevap verin” s\u00f6zleri \u00fczerine “Arz edeyim efendim” \u015feklinde iddialara cevap vermeye \u00e7al\u0131\u015fan Menderes’in s\u00f6zleri hep “K\u0131sa kes” ifadeleriyle yar\u0131m b\u0131rakt\u0131r\u0131ld\u0131.<\/p>\n

Be\u015f ay sonra ilk kez hakim kar\u015f\u0131s\u0131na \u00e7\u0131kar\u0131lan Menderes, ruh halini \u015fu s\u00f6zlerle anlatt\u0131:<\/p>\n

“D\u00f6rt-be\u015f aydan beri tamam\u0131yla tecrit vaziyetinde bulunuyorum ve tek bir odan\u0131n i\u00e7inde ve g\u00fcn\u00fcn 24 saatinde her saat de\u011fi\u015fen bir n\u00f6bet\u00e7i subay\u0131n nezareti alt\u0131nda hi\u00e7 kimse ile konu\u015fmak imkan\u0131 mevcut olmamak \u015fart\u0131 ile ya\u015f\u0131yorum. Bu itibarla konu\u015fma takatim hakikaten zaafa u\u011fram\u0131\u015f bulunuyor.”<\/p>\n

Mahkeme heyeti 592 san\u0131ktan 288’i i\u00e7in idam istedi<\/p>\n

Yass\u0131ada’daki yarg\u0131lamalar, 14 Ekim 1960’ta ba\u015flay\u0131p 15 Eyl\u00fcl 1961’de karara ba\u011fland\u0131. Toplam 19 dosyada toplanan davalar “anayasay\u0131 ihlal” davas\u0131yla birle\u015ftirildi.<\/p>\n

Tutuklular “vatana ihanet, Meclis i\u00e7 t\u00fcz\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn de\u011fi\u015ftirilmesi, K\u0131r\u015fehir’in il\u00e7e yap\u0131lmas\u0131, CHP\u2019nin mallar\u0131na el koymak”tan su\u00e7lu bulundu. Yass\u0131ada duru\u015fmalar\u0131nda 6-7 Eyl\u00fcl olaylar\u0131ndan da DP sorumlu tutuldu.<\/p>\n

592 san\u0131ktan 288’i i\u00e7in idam istendi. Karar\u0131 a\u00e7\u0131klayan Y\u00fcksek Adalet Divan\u0131, 15 san\u0131\u011f\u0131 idam cezas\u0131na \u00e7arpt\u0131rd\u0131.<\/p>\n

Eski Cumhurba\u015fkan\u0131 Celal Bayar, eski Ba\u015fbakan Adnan Menderes, eski D\u0131\u015fi\u015fleri Bakan\u0131 Fatin R\u00fc\u015ft\u00fc Zorlu, eski Maliye Bakan\u0131 Hasan Polatkan’\u0131n idam kararlar\u0131 oy birli\u011fiyle al\u0131nd\u0131.<\/p>\n

Eski TBMM Ba\u015fkan\u0131 Refik Koraltan, eski TBMM Ba\u015fkanvekilleri Agah Erozsan, \u0130brahim Kirazo\u011flu, eski Tahkikat Komisyonu Ba\u015fkan\u0131 Ahmet Hamdi Sancar, eski Tahkikat Komisyonu \u00fcyeleri Nusret Kiri\u015f\u00e7io\u011flu, Bahad\u0131r D\u00fclger, eski bakan Emin Kalafat, eski milletvekilleri Baha Ak\u015fit, Osman Kavrako\u011flu, Zeki Erataman ile eski Genelkurmay Ba\u015fkan\u0131 R\u00fc\u015ft\u00fc Erdelhun hakk\u0131ndaki idam kararlar\u0131 ise oy \u00e7oklu\u011fuyla al\u0131nd\u0131.<\/p>\n

Baz\u0131 isimler affedildi<\/p>\n

Aralar\u0131nda eski bakan, eski milletvekilleri, Tahkikat Komisyonu \u00fcyeleri, \u0130stanbul Valisi ile \u0130stanbul Belediye Ba\u015fkan\u0131n\u0131n da bulundu\u011fu 31 san\u0131k hakk\u0131nda ise m\u00fcebbet hapis cezas\u0131 verildi. San\u0131klardan 92 ki\u015fi 20 y\u0131l ile 6 y\u0131l aras\u0131nda a\u011f\u0131r hapis, 94 ki\u015fi 5 y\u0131l a\u011f\u0131r hapis cezas\u0131 ald\u0131. Baz\u0131 san\u0131klar k\u0131sa s\u00fcreli hapis cezas\u0131na \u00e7arpt\u0131r\u0131l\u0131rken baz\u0131lar\u0131 beraat etti.<\/p>\n

Bir\u00e7ok yabanc\u0131 \u00fclke lideri, idamlar\u0131n durdurulmas\u0131 i\u00e7in Cemal G\u00fcrsel ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131ndaki Milli Birlik Komitesine defalarca \u00e7a\u011fr\u0131da bulundu. Bunun \u00fczerine Komite, Celal Bayar, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin R\u00fc\u015ft\u00fc Zorlu d\u0131\u015f\u0131ndakilerin idam cezas\u0131n\u0131 affetti. Celal Bayar’\u0131n cezas\u0131 ya\u015f haddi nedeniyle \u00f6m\u00fcr boyu hapse \u00e7evrildi.<\/p>\n

Beyaz g\u00f6mlek giydirildi<\/p>\n

Fatin R\u00fc\u015ft\u00fc Zorlu ve Hasan Polatkan, 16 Eyl\u00fcl 1961’de sabaha kar\u015f\u0131 idam edildi.<\/p>\n

Menderes ise 17 Eyl\u00fcl 1961’de sa\u011fl\u0131k muayenesini yapan doktor heyetinden “sa\u011flam” raporu al\u0131nmas\u0131n\u0131n ard\u0131ndan, \u0130mral\u0131 Adas\u0131’na g\u00f6t\u00fcr\u00fcld\u00fc.<\/p>\n

\u0130lk durak, komutan\u0131n odas\u0131 oldu. \u0130dam karar\u0131 y\u00fcz\u00fcne okundu. Menderes\u2019in dilinden “Allah milletimize zeval vermesin.” c\u00fcmlesi d\u00f6k\u00fcld\u00fc. \u0130dam sehpas\u0131na gitmeden \u00f6nce din g\u00f6revlisi ile birka\u00e7 dakika konu\u015ftu. Ard\u0131ndan beyaz g\u00f6mlek giydirildi.<\/p>\n

Son s\u00f6z\u00fc “devletim ve milletime ebedi saadetler dilerim” oldu<\/p>\n

Menderes’in idam sehpas\u0131na \u00e7\u0131kar\u0131ld\u0131ktan sonraki son s\u00f6zleri, “Hayata veda etmek \u00fczere oldu\u011fum \u015fu anda devletim ve milletime ebedi saadetler dilerim. Bu anda kar\u0131m\u0131 ve \u00e7ocuklar\u0131m\u0131 \u015fefkatle an\u0131yorum…” oldu.<\/p>\n

Menderes, 17 Eyl\u00fcl’de saat 13.21’de \u0130mral\u0131 Adas\u0131’nda idam edildi.<\/p>\n

“Yeter s\u00f6z milletindir.” diyerek \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 siyaset yolunda g\u00fc\u00e7l\u00fc T\u00fcrkiye hayalini politikalar\u0131 ve kalk\u0131nma at\u0131l\u0131mlar\u0131yla ger\u00e7ekle\u015ftirmeye \u00e7al\u0131\u015fan Menderes ve arkada\u015flar\u0131 “demokrasi \u015fehidi” olarak tarihine ge\u00e7ti.<\/p>\n

TBMM itibarlar\u0131n\u0131 iade etti<\/p>\n

TBMM taraf\u0131ndan 11 Nisan 1990’da kabul edilen bir kanunla Adnan Menderes ve onunla birlikte idam edilen arkada\u015flar\u0131n\u0131n itibarlar\u0131 iade edildi.<\/p>\n

Ayn\u0131 kanun uyar\u0131nca Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin R\u00fc\u015ft\u00fc Zorlu’nun naa\u015f\u0131, 17 Eyl\u00fcl 1990’da \u0130mral\u0131’dan al\u0131narak devlet t\u00f6reniyle \u0130stanbul Vatan Caddesi’nde yapt\u0131r\u0131lan an\u0131t mezara ta\u015f\u0131nd\u0131.<\/p>\n

Yass\u0131ada’n\u0131n tarihi 60 y\u0131l sonra de\u011fi\u015fti<\/p>\n

Cumhuriyet tarihinin en karanl\u0131k d\u00f6nemlerinden birine ev sahipli\u011fi yapan, ismi “yass\u0131”, nam\u0131 “yasl\u0131” ada, Demokrasi ve \u00d6zg\u00fcrl\u00fckler Adas\u0131 olarak yeniden do\u011fdu.<\/p>\n

Yass\u0131ada’n\u0131n ismi 2013’te “Demokrasi ve \u00d6zg\u00fcrl\u00fckler Adas\u0131” olarak de\u011fi\u015fti. 2015’te de yeniden d\u00fczenleme faaliyetleri ba\u015flad\u0131. K\u00fclt\u00fcr ve kongre merkezi haline getirilmesine karar verildi.<\/p>\n

Cumhurba\u015fkan\u0131 Recep Tayyip Erdo\u011fan talimat\u0131yla ba\u015flat\u0131lan proje kapsam\u0131nda, 27 May\u0131s 1960 askeri darbesinin zulm\u00fcne u\u011frayan Demokrat Partili 592 siyaset\u00e7inin 15 ay boyunca h\u00fccrelerde ve zindanlarda tutuldu\u011fu Yass\u0131ada’n\u0131n tarihi 60 y\u0131l sonra “Demokrasi ve \u00d6zg\u00fcrl\u00fckler Adas\u0131”na d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc.<\/p>\n

Demokrasi ve \u00d6zg\u00fcrl\u00fckler Adas\u0131, 27 May\u0131s 1960 darbesinin 60. y\u0131l\u0131nda Yass\u0131ada; demokrasi ve milli iradeyi yans\u0131tacak m\u00fcze, k\u00fct\u00fcphane, konferans salonu ve Demokrasi Feneri gibi bir\u00e7ok sembol yap\u0131yla yenilenerek \u00f6zel bir t\u00f6renle halka a\u00e7\u0131ld\u0131.<\/p>\n

T\u00fcrkiye’nin demokrasi ve siyasi tarihinin utan\u00e7 vesikalar\u0131 olan darbe, tutuklamalar ve yarg\u0131lamalar \u00fclkenin gen\u00e7 nesillerine \u00f6\u011fretilerek, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin R\u00fc\u015ft\u00fc Zorlu’nun aziz hat\u0131ralar\u0131n\u0131n ya\u015fat\u0131lmas\u0131 i\u00e7in adada darbe yarg\u0131lamalar\u0131na sahne olan spor salonu 27 May\u0131s M\u00fczesi’ne d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcld\u00fc.<\/p>\n

Adadaki yap\u0131lardan biri de d\u00fcnyan\u0131n demokrasi tecr\u00fcbesi ve insan haklar\u0131 tarihinin aktar\u0131ld\u0131\u011f\u0131 Demokrasi ve \u00d6zg\u00fcrl\u00fckler M\u00fczesi olarak de\u011ferlendirildi. K\u00fct\u00fcphanesi ve sergi alanlar\u0131yla birlikte ada, tam anlam\u0131yla bir a\u00e7\u0131k hava m\u00fczesi olarak tasarland\u0131.<\/p>\n

Adada uluslararas\u0131 alanda \u00fcst d\u00fczey kat\u0131l\u0131mc\u0131lar\u0131n da misafir edilebilece\u011fi dikkate al\u0131narak 123 odal\u0131 kongre oteli, her t\u00fcrl\u00fc toplant\u0131ya ev sahipli\u011fi yapabilecek 500 ki\u015filik kongre merkezinin yan\u0131 s\u0131ra cami, an\u0131t ve park ile meydanlar da in\u015fa edildi.<\/p>\n

Yass\u0131ada yarg\u0131lamalar\u0131n\u0131n hukuki dayana\u011f\u0131 kald\u0131r\u0131ld\u0131<\/p>\n

TBMM Ba\u015fkan\u0131 Mustafa \u015eentop’un ilk imza sahibi oldu\u011fu, AK Parti ve MHP milletvekillerinin imzas\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan, 1924 Tarih ve 491 Say\u0131l\u0131 Te\u015fkilat\u0131 Esasiye Kanunu’nun Baz\u0131 H\u00fck\u00fcmlerinin Kald\u0131r\u0131lmas\u0131 ve Baz\u0131 H\u00fck\u00fcmlerinin De\u011fi\u015ftirilmesi Hakk\u0131nda Ge\u00e7ici Kanun’un Baz\u0131 Maddelerinin Y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten Kald\u0131r\u0131lmas\u0131 ve Neden Olunan Ma\u011fduriyetlerin Giderilmesi Hakk\u0131nda Kanun Teklifi, 23 Haziran’da Mecliste oy birli\u011fiyle kabul edildi.<\/p>\n

S\u00f6z konusu kanunla Y\u00fcksek Adalet Divan\u0131’n\u0131n kulland\u0131\u011f\u0131 yetkilerin hukuki dayana\u011f\u0131n\u0131 olu\u015fturan ve halen y\u00fcr\u00fcrl\u00fckte bulunan kanun h\u00fck\u00fcmleri ge\u00e7mi\u015fe d\u00f6n\u00fck y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131r\u0131ld\u0131.<\/p>\n

Yeni dava yolu \u00f6ng\u00f6r\u00fclerek Y\u00fcksek Adalet Divan\u0131’n\u0131n kurulu\u015funa ve yetkilerine ili\u015fkin kanun h\u00fck\u00fcmlerinin y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131r\u0131lmas\u0131yla h\u00fck\u00fcms\u00fcz hale gelen kararlardan kaynaklanan zararlar\u0131n tazminine imkan sa\u011fland\u0131 ve kararlar\u0131n\u0131n adli sicil ve her t\u00fcrl\u00fc ar\u015fiv kay\u0131tlar\u0131 silindi.<\/p>\n

Y\u00fcksek Soru\u015fturma Kurulu ile Y\u00fcksek Adalet Divan\u0131 taraf\u0131ndan haklar\u0131nda soru\u015fturma ve kovu\u015fturma y\u00fcr\u00fct\u00fclenlerin u\u011frad\u0131klar\u0131 manevi zararlar, Hazine taraf\u0131ndan kar\u015f\u0131lanacak. Bu ki\u015filerin mal varl\u0131\u011f\u0131 de\u011ferlerinin m\u00fcsadere edilmesinden kaynaklanan maddi zararlar\u0131 da giderilecek.<\/p>\n

D\u00fczenleme, 27 May\u0131s 1960’tan itibaren ge\u00e7erli olmak \u00fczere 1 Temmuz’da Resmi Gazete’de yay\u0131m\u0131yla y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe girdi.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

T\u00fcrkiye demokrasisi i\u00e7in unutulmayacak bir kara leke olarak tarih sayfalar\u0131na kaz\u0131nan, eski Ba\u015fbakan Adnan Menderes ve arkada\u015flar\u0131n\u0131n idam edilmelerinin \u00fczerinden…<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":34169,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[4594],"tags":[563,67,231],"yoast_head":"\nDemokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131 | Yekvucut<\/title>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"tr_TR\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"Demokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131 | Yekvucut\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"T\u00fcrkiye demokrasisi i\u00e7in unutulmayacak bir kara leke olarak tarih sayfalar\u0131na kaz\u0131nan, eski Ba\u015fbakan Adnan Menderes ve arkada\u015flar\u0131n\u0131n idam edilmelerinin \u00fczerinden...\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Yekvucut\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2020-09-17T14:31:56+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/yekvucut.com\/wp-content\/uploads\/2020\/09\/resized_76b84-7cfb0b81menderes-1.jpg\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"986\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"853\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:type\" content=\"image\/jpeg\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"busra0933\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Yazan:\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"busra0933\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Tahmini okuma s\u00fcresi\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"12 dakika\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/\",\"url\":\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/\",\"name\":\"Demokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131 | Yekvucut\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/#website\"},\"primaryImageOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#primaryimage\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#primaryimage\"},\"thumbnailUrl\":\"https:\/\/yekvucut.com\/wp-content\/uploads\/2020\/09\/resized_76b84-7cfb0b81menderes-1.jpg\",\"datePublished\":\"2020-09-17T14:31:56+00:00\",\"dateModified\":\"2020-09-17T14:31:56+00:00\",\"author\":{\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/#\/schema\/person\/b952d453743f6f7cab9bc594996f0516\"},\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"tr\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/\"]}]},{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"tr\",\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#primaryimage\",\"url\":\"https:\/\/yekvucut.com\/wp-content\/uploads\/2020\/09\/resized_76b84-7cfb0b81menderes-1.jpg\",\"contentUrl\":\"https:\/\/yekvucut.com\/wp-content\/uploads\/2020\/09\/resized_76b84-7cfb0b81menderes-1.jpg\",\"width\":986,\"height\":853},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Anasayfa\",\"item\":\"https:\/\/yekvucut.com\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"Demokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/#website\",\"url\":\"https:\/\/yekvucut.com\/\",\"name\":\"Yekvucut\",\"description\":\"Ak\u0131l ve vicdan sahiplerine\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/yekvucut.com\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"tr\"},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/yekvucut.com\/#\/schema\/person\/b952d453743f6f7cab9bc594996f0516\",\"name\":\"busra0933\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"Demokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131 | Yekvucut","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/","og_locale":"tr_TR","og_type":"article","og_title":"Demokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131 | Yekvucut","og_description":"T\u00fcrkiye demokrasisi i\u00e7in unutulmayacak bir kara leke olarak tarih sayfalar\u0131na kaz\u0131nan, eski Ba\u015fbakan Adnan Menderes ve arkada\u015flar\u0131n\u0131n idam edilmelerinin \u00fczerinden...","og_url":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/","og_site_name":"Yekvucut","article_published_time":"2020-09-17T14:31:56+00:00","og_image":[{"width":986,"height":853,"url":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-content\/uploads\/2020\/09\/resized_76b84-7cfb0b81menderes-1.jpg","type":"image\/jpeg"}],"author":"busra0933","twitter_card":"summary_large_image","twitter_misc":{"Yazan:":"busra0933","Tahmini okuma s\u00fcresi":"12 dakika"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/","url":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/","name":"Demokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131 | Yekvucut","isPartOf":{"@id":"https:\/\/yekvucut.com\/#website"},"primaryImageOfPage":{"@id":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#primaryimage"},"image":{"@id":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-content\/uploads\/2020\/09\/resized_76b84-7cfb0b81menderes-1.jpg","datePublished":"2020-09-17T14:31:56+00:00","dateModified":"2020-09-17T14:31:56+00:00","author":{"@id":"https:\/\/yekvucut.com\/#\/schema\/person\/b952d453743f6f7cab9bc594996f0516"},"breadcrumb":{"@id":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#breadcrumb"},"inLanguage":"tr","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/"]}]},{"@type":"ImageObject","inLanguage":"tr","@id":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#primaryimage","url":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-content\/uploads\/2020\/09\/resized_76b84-7cfb0b81menderes-1.jpg","contentUrl":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-content\/uploads\/2020\/09\/resized_76b84-7cfb0b81menderes-1.jpg","width":986,"height":853},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/yekvucut.com\/utanc-gunlugu\/demokrasi-tarihinin-kara-lekesi-idamlarin-59-yili\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Anasayfa","item":"https:\/\/yekvucut.com\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Demokrasi tarihinin kara lekesi idamlar\u0131n 59. y\u0131l\u0131"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/yekvucut.com\/#website","url":"https:\/\/yekvucut.com\/","name":"Yekvucut","description":"Ak\u0131l ve vicdan sahiplerine","potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/yekvucut.com\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"tr"},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/yekvucut.com\/#\/schema\/person\/b952d453743f6f7cab9bc594996f0516","name":"busra0933"}]}},"menu_order":0,"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/34168"}],"collection":[{"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=34168"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/34168\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/34169"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=34168"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=34168"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/yekvucut.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=34168"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}