\u00dczerinden 8 sene ge\u00e7mi\u015f olmas\u0131na ra\u011fmen Gezi Park\u0131 eylemleriyle ilgili tart\u0131\u015fmalar hala devam etmekte.<\/p>\n

2013 y\u0131l\u0131n\u0131n may\u0131s ay\u0131nda ba\u015flayan eylemlere sanat d\u00fcnyas\u0131ndan siyasete bir\u00e7ok kesimin s\u00fcrece dahil olmas\u0131yla \u00fclkenin her yerinde etkisini g\u00f6stermi\u015f, eylemcilerle polisler aras\u0131nda \u00e7at\u0131\u015fmalar ya\u015fanm\u0131\u015ft\u0131.<\/p>\n

Ancak halen Gezi Park\u0131 olaylar\u0131yla ilgili kapsaml\u0131 bir ekonomik de\u011ferlendirmenin oldu\u011funu s\u00f6ylemek \u00e7ok g\u00fc\u00e7. \u00c7\u00fcnk\u00fc olaylar\u0131n ekonomik etkilerini salt bir bi\u00e7imde di\u011fer disiplinlerden ba\u011f\u0131ms\u0131z bir \u015fekilde ele almak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil.<\/p>\n

Bu yaz\u0131da Gezi Park\u0131 olaylar\u0131 \u00f6ncesi ve sonras\u0131 ekonomik g\u00f6stergelerdeki de\u011fi\u015fimi incelerken, \u00dclke tarihindeki \u00f6nemli k\u0131r\u0131lmalardan biri olan eylemlerin arka plan\u0131n\u0131 inceleyece\u011fiz.<\/p>\n

\u00d6nce Gezi Park\u0131 eylemleriyle ilgili haf\u0131zalar\u0131 tazelemekte fayda var. Bir gurup insan gezi park\u0131ndaki top\u00e7u k\u0131\u015flas\u0131 \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 protesto etmek i\u00e7in bir araya gelerek eylem yapmaya ba\u015flad\u0131lar. Arg\u00fcmanlar\u0131 ise Gezi Park\u0131nda AVM istemiyoruz ve de buradaki a\u011fa\u00e7lar\u0131 kestirmeyece\u011fiz.<\/p>\n

Oysa ki proje, 2011 y\u0131l\u0131nda ba\u015fbakan Erdo\u011fan taraf\u0131ndan a\u00e7\u0131klanan se\u00e7im vaatlerinden olan top\u00e7u k\u0131\u015flas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildi. Eylem yapan protestoculara ba\u015fta siyasiler olmak \u00fczere herkes bu durumu anlatmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131. Eylemcilere projenin se\u00e7im kampanyas\u0131nda vaat edildi\u011fini, AVM yap\u0131lmayaca\u011f\u0131n\u0131, AVM yap\u0131laca\u011f\u0131 s\u00f6ylentisini yayanlar\u0131n ise provokat\u00f6r oldu\u011fu anlat\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131ld\u0131.<\/p>\n

Biraz Top\u00e7u K\u0131\u015flas\u0131 projesinden bahsetmek gerekirse; projeye g\u00f6re \u015fu anda Gezi Park\u0131 olan alan, Sultan 3. Selim zaman\u0131nda in\u015fa edilen Top\u00e7u K\u0131\u015flas\u0131\u2019na d\u00f6n\u00fc\u015fecek, Taksim ve \u00e7evresindeki t\u00fcm\u00a0trafik<\/a>\u00a0de yeralt\u0131na indirilecek, yani ara\u00e7 trafi\u011fine kapat\u0131lacakt\u0131. Sununda tarihi bir de\u011fer asl\u0131na r\u00fccu ettirilerek k\u00fclt\u00fcrel mirasa kazand\u0131r\u0131lacak.<\/p>\n

Olay\u0131n rengi birden siyasilerin ve bir tak\u0131m sanat\u00e7\u0131n\u0131n dahil olmas\u0131yla birden de\u011fi\u015fiverdi. \u00c7evre duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ba\u015flayan mesele insan haklar\u0131, ifade \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc, gibi evrensel di\u011fer demokrasi bile\u015fenlerine de s\u0131\u00e7ray\u0131nca sokaklar alevlendi. Polis vatanda\u015f\u0131 eylemden vazge\u00e7irmek i\u00e7in yasal g\u00fcc\u00fcn\u00fc kulland\u0131, vatanda\u015f da polise sald\u0131rarak kar\u015f\u0131l\u0131k verdi.<\/p>\n

Peki b\u00fct\u00fcn bunlar ya\u015fan\u0131rken ekonomi nas\u0131l etkilendi?<\/strong><\/p>\n

Bunu anlamak asl\u0131nda \u00e7ok basit. Gezi park\u0131 \u00f6ncesi T\u00fcrkiye ekonomisi ile Gezi park\u0131 sonras\u0131 T\u00fcrkiye ekonomisini kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rarak bu durumu pekala tespit edilebilir.<\/p>\n

Gezi olaylar\u0131 \u00f6ncesi y\u0131ll\u0131k enflasyon % 6, gezi sonras\u0131nda % 9 oldu. Borsa, yani BIST 100 endeksi % 40 de\u011fer kaybetti. Ayl\u0131k 1 milyar dolar ger\u00e7ekle\u015fen yabanc\u0131 sermaye giri\u015fi tersine d\u00f6nd\u00fc ve sadece olaylar\u0131n \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 ilk ay 8 milyar dolar net sermaye \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 oldu ve bundan dolay\u0131 2 temel parametre \u00e7ok ciddi anlamda etkilendi:<\/p>\n

Birincisi, Dolar 1.84\u2019ten 2 lira seviyelerine kadar y\u00fckseldi. \u0130kincisi ve \u00e7ok daha \u00f6nemlisi; tarihi bir seviye olan % 4.61 seviyelerine gerileyen tahvil faizleri % 9.25\u2019e \u00e7\u0131kt\u0131.<\/p>\n

\u015eimdi buraya kadar anlatt\u0131klar\u0131m\u0131z temel ekonomik parametreler \u00fczerinde ya\u015fanan kay\u0131plar. Eylemlerin bir de \u00e7evreye, kamu mal\u0131na ve \u00f6zel m\u00fclke verilen zarar noktas\u0131nda maliyeti var. Yak\u0131lan otob\u00fcsler, s\u00f6k\u00fclen kald\u0131r\u0131mlar, kullan\u0131lamaz hale getirilen ara\u00e7lar ve kamu mal\u0131na verilen tahribat. Buradaki kay\u0131p da yakla\u015f\u0131k olarak 100 milyon dolar seviyelerinde.<\/p>\n

Yukardan a\u015fa\u011f\u0131ya kalem kalem verilen ekonomik zarar\u0131 toplad\u0131\u011f\u0131m\u0131zda Gezi Olaylar\u0131 s\u00fcrecindeki eylemlerin yaratt\u0131\u011f\u0131 toplam do\u011frudan ekonomik zarar yakla\u015f\u0131k 1.5 milyar dolar civar\u0131nda.<\/p>\n

 <\/p>\n

\u015eimdi b\u00fct\u00fcn bu ya\u015fanan ekonomik kay\u0131plar sadece a\u011fa\u00e7lar kesilmesin diye mi ya\u015fand\u0131 diye inceledi\u011fimizde ise daha ilgin\u00e7 bir tespitle kar\u015f\u0131la\u015fmak m\u00fcmk\u00fcn.<\/p>\n

Asl\u0131nda Mehmet Ali Alabora hakl\u0131. Ve hatta Mehmet Ali Alabora\u2019n\u0131n tek bir tweet\u2019le \u00f6zetledi\u011fi meseleyi Wallerstein bir tezle anlat\u0131yor: \u201cKolektif e\u011fitimimiz bize adalet, insan haklar\u0131, ifade \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc, \u00e7evrecilik gibi de\u011ferlerin \u00e7\u0131kar beklentilerinden uzak birer erdem oldu\u011funu \u00f6zetlemi\u015ftir; oysa ger\u00e7ekte K\u00fcresel Kapitalizmin kendi \u00e7\u0131kar\u0131na y\u00f6nelik bir ak\u0131lc\u0131la\u015ft\u0131rmad\u0131r.\u201d<\/p>\n

Burada samimi ve d\u00fcr\u00fcst bir yakla\u015f\u0131m sergilemek gerekiyor. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde devletler birbirlerine askeri, siyasi ve ekonomik alanlarda \u00fcst\u00fcnl\u00fck kurmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. \u00c7in ve Amerika aras\u0131nda s\u00fcregelen ticaret sava\u015flar\u0131 bu durumun somut g\u00fcncel \u00f6rnekleri aras\u0131nda yer al\u0131yor. \u00d6te yandan Bu rekabet ortam\u0131nda bu devletler birbirlerinin i\u00e7 politikalar\u0131na dolayl\u0131 olarak m\u00fcdahale etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. Rusya\u2019n\u0131n Amerikadaki se\u00e7imlere (Trump\u2019\u0131n ba\u015fkan se\u00e7ildi\u011fi) m\u00fcdahale etmesi gibi. Bu rekabette kullan\u0131lan silahlar tank top gibi konvansiyonel sava\u015f m\u00fchimmatlar\u0131ndan ziyade Evrensel de\u011ferler \u00fczerinden bir yakla\u015f\u0131m vard\u0131r. Do\u011fru ya da yanl\u0131\u015f, meseleyi Wallerstein gibi bilim insanlar\u0131 bu \u015fekilde de\u011ferlendiriyor. E\u011fer olaylara tarafl\u0131 de\u011fil de konunun uzman\u0131 bilim insanlar\u0131n\u0131n g\u00f6z\u00fcnden bakmak gerekiyorsa da i\u015fin \u00f6z\u00fc bu.<\/p>\n

Kim neden T\u00fcrkiye\u2019ye \u00fcst\u00fcnl\u00fck kurmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yor<\/strong><\/p>\n

Hakikaten T\u00fcrkiye kim ki D\u0131\u015f mihraklar \u00e7evre gibi bir evrensel de\u011fer \u00fczerinden halk\u0131 provoke etmeye \u00e7al\u0131\u015fs\u0131n?<\/p>\n

Gezi Park\u0131 eylemleri \u00f6ncesi T\u00fcrkiye\u2019yi detayl\u0131 bir inceleyerek buradan anlaml\u0131 bir sonu\u00e7 elde etmek m\u00fcmk\u00fcn. 2007-2012 aras\u0131 avro b\u00f6lgesi i\u015fsizlik 2.5 milyon ki\u015fi artarken, T\u00fcrkiye en fazla istihdam yaratan \u00fclkelerin ba\u015f\u0131nda yer alm\u0131\u015f. Yine 2013 y\u0131l\u0131n\u0131n ilk yar\u0131s\u0131nda AB\u2019nin en g\u00fc\u00e7l\u00fc 10 \u00fclkesi k\u00fc\u00e7\u00fcl\u00fcrken T\u00fcrkiye ekonomisi % 4.4 b\u00fcy\u00fcm\u00fc\u015f. T\u00fcrkiye 2013 y\u0131l\u0131na geldi\u011finde y\u0131ll\u0131k 130 milyar dolarla son 10 y\u0131lda \u00c7in\u2019den sonra en fazla ihracat art\u0131\u015f\u0131 sa\u011flayan \u00fclke konumuna gelmi\u015f. En \u00f6nemlisiyse: T\u00fcrkiye 1961 y\u0131l\u0131ndan beri biriken IMF borcunu s\u0131f\u0131rlam\u0131\u015f. Amerika birle\u015fik devletlerinin ikinci ba\u015fkan\u0131, John Adams. \u201cBir ulusu fethetmenin iki yolu vard\u0131r; birincisi k\u0131l\u0131\u00e7, ikincisi ise onu bor\u00e7lu hale getirmektir.\u201d der.<\/p>\n

D\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmesi gereken retorik bir husus; Amerika\u2019n\u0131n, Rusya\u2019n\u0131n, \u0130ngiltere\u2019nin ya da Fransa\u2019n\u0131n Suriye\u2019de ne i\u015fi var, Irak\u2019ta ya da Afganistan\u2019da? Hem de silahl\u0131 g\u00fc\u00e7leriyle ve de on binlerce t\u0131r ve askeri m\u00fchimmatla?<\/p>\n

Silahla n\u00fcfuz olu\u015fturulamayacak \u00fclkelere nas\u0131l m\u00fcdahale ediyorlar?<\/strong><\/p>\n

Bunun aksine tankla topla t\u00fcfekle giremeyece\u011fini ya da girerse istedi\u011fi sonu\u00e7lar\u0131 alamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildi\u011fi \u00fclkeler var uluslararas\u0131 g\u00fc\u00e7 m\u00fccadelesinde bulunan devletlerin. \u0130\u015fte bu alanlarda da Demokrasinin \u00f6nemli bile\u015fenleri olan insan haklar\u0131, ifade \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc, \u00e7evre duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla devletler, kurumlar ve siyasi iradeler bask\u0131 alt\u0131nda tutulmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131l\u0131yor. Mesela Gezi olaylar\u0131nda CNN International 8 saat aral\u0131ks\u0131z yay\u0131n yapm\u0131\u015ft\u0131 T\u00fcrkiye\u2019de.<\/p>\n

\u00c7\u00fcnk\u00fc T\u00fcrkiye g\u00fc\u00e7 m\u00fccadelesinde bulunan devletler i\u00e7in garip bir \u00fclke. Myanmar\u2019da, Somali\u2019de, Bosna\u2019da, Filipinlerde ve daha ismini sayamad\u0131\u011f\u0131m\u0131z her k\u0131ta ve \u00fclkede T\u00fcrkiye STK\u2019lar\u0131yla, yard\u0131m kurulu\u015flar\u0131yla ve i\u015f adamlar\u0131yla varl\u0131k g\u00f6steriyor. Tarafs\u0131z olarak bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda ger\u00e7ekten rahats\u0131zl\u0131k verici ve tehdit edici bir durum.<\/p>\n

Sonu\u00e7 olarak bu devletler rekabet ko\u015fullar\u0131n\u0131n kendi lehine \u00e7evirmek i\u00e7in de var g\u00fc\u00e7leriyle evrensel de\u011ferleri birer silah olarak kullan\u0131yorlar.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

\u00dczerinden 8 sene ge\u00e7mi\u015f olmas\u0131na ra\u011fmen Gezi Park\u0131 eylemleriyle ilgili tart\u0131\u015fmalar hala devam etmekte. 2013 y\u0131l\u0131n\u0131n may\u0131s ay\u0131nda ba\u015flayan eylemlere…<\/p>\n","protected":false},"author":2,"featured_media":49354,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[4596],"tags":[],"yoast_head":"\n