BM İnsan Hakları Konseyi tarafından 2017 sonunda Yemen’deki insan hakları ihlallerinin izlenmesi için kurulan 3 kişilik heyetin üçüncü raporu açıklandı.

Temmuz 2019-Haziran 2020 arasında Yemen’de yaşanan olayları içeren 55 sayfalık rapor, 29 Eylül’de BM İnsan Hakları Konseyinin 45’inci oturumuna sunulacak.

Raporda, özellikle Yemen iç savaşına katılan uluslararası koalisyonun ana gövdesini oluşturan Suudi Arabistan ve BAE içindeki bireylerin (subay-asker) pek çok savaş suçu işlemiş olabileceğinin altı çizildi.

Çatışmalarda 2 bin 138 çocuk öldü

Raporda, Yemen iç savaşında şimdiye kadar 112 bin kişinin öldüğü, bunların yaklaşık 12 binini sivillerin oluşturduğu bilgisi paylaşıldı.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) Ofisinin ise Mart 2015-Haziran 2020 arasında 2 bin 138’i çocuk, 933’ü kadın toplam 7 bin 825 sivilin çatışmaların sonucu öldürülmesini ve 12 bin 416 sivilin de yaralanmasını belgelediği aktarıldı.

Raporda, BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths’in tüm çabalarına rağmen, ülkede siyasi çözüm için çok az ilerleme kaydedildiğinin, Stockholm Anlaşması’na da artık uyulmadığının altı çizildi.

BAE’nin askeri eylemleri tek tek anlatıldı

BAE’nin Yemen’de askeri varlığının devam ettiği belirtilen raporda, bu ülkenin hava kuvvetlerinin saldırılarının da sürdüğü vurgulandı. Sudan’ın birkaç koalisyondan birkaç 1000 askerini çekmesine rağmen, Yemen’de BAE’nin kendi askeri varlığı dışında 90 bin Yemenli savaşçıyı da desteklediğine dikkati çekildi.

Raporda, BAE Kara Kuvvetleri, Başkanlık Muhafız Komutanlığı ve Özel Kuvvetlerinin, Yemen’deki çeşitli şehir ve valiliklerde 15 binden fazla askerle 15 görev gücüne katıldığı, Hava Kuvvetlerinin 130 binden fazla hava sortisi ve 500 binden fazla uçuş saati gerçekleştirdiği kaydedildi. Deniz Kuvvetlerinin ise 50’den fazla savaş gemisi, 3 binden fazla personel ve 1000’den fazla deniz misyonunu içeren 3 deniz görev gücüne katıldığı ifade edildi.

Suudi Arabistan ve Yemen pek çok savaş suçu işledi

BM uzmanları raporda, Yemen hükümeti, Suudi Arabistan, BAE, Husiler ve BAE destekli Güney Geçiş Konseyinin (GGK) yaşamdan mahrum bırakma, keyfi tutuklama, cinsel şiddet ve işkence gibi suçlara bulaşarak başlıca insan hakları ihlallerinden sorumlu olduğunun altı çizildi.

Raporda, Yemen hükümeti, Suudi Arabistan ve GGK’deki bireylerin 15 yaş altındaki çocukları temel hak ve özgürlüklerinden mahrum ederek aktif savaşçı olarak kullandığı ve bunun savaş suçu teşkil edebileceği kaydedilerek özellikle Suudi Arabistan ve BAE olmak üzere koalisyon güçlerine ait bazı subayların hava saldırılarında “fark gözetme, orantılılık ve tedbir” prensiplerini ihlal ederek savaş suçu işlemiş olabileceği vurgulandı.

İç savaşın hüküm sürdüğü ülkede başta Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere tüm tarafların uluslararası insan haklarını ihlal ettiği belirtilen raporda, tarafların savaş suçu işlediğine dair makul deliller olduğu bildirildi.

Raporda özellikle, Yemen hükümeti, Suudi Arabistan, BAE ve GGK’deki unsurların sivillerin öldürülmesi, işkence, zalimane veya insanlık dışı muamele, tecavüz ve diğer cinsel şiddet biçimleri, insanların haysiyetine hakaret ve adil yargılamanın engellenmesi gibi eylemleri gerçekleştirerek savaş suçuna imza atmış olabilecekleri belirtildi.

“Hiç bir tarafın eli temiz değil”

Ülkede çatışan tüm tarafların uluslararası hukuku ihlal ettiği ve “hiçbir tarafın elinin temiz olmadığı” ifade edilen raporda, şunlar kaydedildi:

“Tespit edilen bilgiler ışığında ihlallerin (savaş suçları ve insan hakları ihlalleri) Yemen hükümeti, Husiler, GGK, Suudi Arabistan ve BAE liderliğindeki Koalisyon üyeleri tarafından işlendiği sonucuna varılmıştır. Koalisyon tarafından yürütülen hava saldırılarının bazılarının sivilleri ve sivil nesneleri korumak için ayrım, orantılılık ve önlem ilkelerine uygun şekilde dikkate alınmadan gerçekleştirildiği sonucuna varmıştır. Ayrıca hem Koalisyon hem de Husiler tarafından sivillere ve sivil nesnelere zarar veren gelişigüzel saldırıların gerçekleştirildiği sonucuna varıldı. Orantısız ve ayrım gözetmeyen saldırıların uluslararası teamül hukukuna göre savaş suçları teşkil ettiğine dikkat çekildi.”

Suudi Arabistan ve BAE, BM Yemen Heyeti’nin yayımladığı son iki rapora büyük tepki göstermişti. Heyet ise her iki ülkeden savaş suçu işleyen bireylerin Uluslararası Ceza Mahkemesinde yargılanması için BM Güvenlik Konseyine çağrılarda bulunuyor.

Uzun süredir siyasi istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Yemen’de, İran destekli Husiler, Eylül 2014’ten bu yana Sana ve bazı bölgelerin kontrolünü elinde bulunduruyor.

Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015’ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.

BM: Suudi Arabistan ve BAE’nin Yemen’de savaş suçu işlediğine dair makul deliller var yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Belçika’da Fransızca yayın yapan Le Vif gazetesi, BAE tarafından kandırılan yüzlerce Sudanlının mağduriyetini haberleştirdi.

Habere göre, siyasi istikrarsızlık ve ekonomik sıkıntılarla boğuşan ve işsizliğin yüksek olduğu Sudan’da “Black Shield” adlı BAE’li bir şirket, Sudan’da petrol tesislerinde çalışacak “güvenlik görevlisi” aradığına ilişkin ilanlar yayımladı.

Aylık gelirlerin düşük olduğu Sudan’da “iş tanımı güvenlik görevlisi ve maaşı da 500 dolara varan ilanlar” için yüzlerce genç başvuru yaptı.

İşe alınanların gazeteye anlattıklarına göre, söz konusu kişiler BAE’ye götürüldükten sonra pasaportlarına el konuldu. Daha sonra Libya’nın Gayati bölgesinde bir askeri eğitim kampına götürülen mağdurlara 3 ay boyunca yoğun askeri eğitim verildi.

Libya’ya gönderildiler

Bunun ardından “Black Shield şirket görevlileri” çalışanların Güney Afrika’da petrol tesislerine nakledileceklerini bildirdi ancak uçaklara bindirilen kişiler Güney Afrika yerine Libya’nın Ras Lanuf bölgesine nakledildi. Burada ise mağdurlar, zırhlı araçlar ve ağır silahlarla donatılmış kişiler tarafından karşılandı.

Mağdurlar, ölüm korkusu nedeniyle karşı çıkamadıklarını, ailelerin durumdan haberdar olmasının ardından Sudan Dışişleri Bakanlığının müdahil olduğunu ve böylelikle kademeli olarak Sudan’a dönebildiklerini anlattı.

“Bu insan kaçakçılığıdır”

BAE’li “Black Shield” şirketinin Sudanlı mağdurlarını temsil eden Avukat Süleyman el-Gadi, gazeteye beyanında, 412 kişi adına şirkete dava açıldığını belirtti.

Algadi, “Black Shield insan kaçakçılığı yapmıştır. Sorumlular cezalandırılmalı. Müvekkillerim güvenlik görevlisi olarak işe alındıklarını düşünerek BAE’ye gitmiş ancak Libya’ya savaşçı olarak gönderilmiştir. Mağdurlara tazminat ödenmemiştir.” açıklamasında bulundu.

Hafter’in en büyük destekçilerinden Abu Dabi

Bölgede yıkıcı politikalara imza atan Abu Dabi yönetimi, Hafter’in mali, askeri ve siyasi alanda en koyu destekçileri arasında yer alıyor.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünün (SIPRI) 2015-2019 yıllarını kapsayan raporuna göre de Hafter’e silah ve ekipman aktarımında BAE öne çıkan ülkelerden biriydi.

Raporda, Hafter güçlerine çok sayıda SİHA sağlayan BAE’nin aynı zamanda Belarus’tan savaş helikopterleri alarak bunları Libya’da Hafter milislerine aktardığına yer verilmişti.

Libya’da Türkiye ve Rusya’nın ortak çağrısıyla 12 Ocak’ta devreye giren ateşkesten sonraki müzakere masalarında Hafter’in ateşkes anlaşmalarını imzalamamasının arkasında BAE’nin bu yönde telkini olduğu uluslararası basında sıkça zikredilmişti.

Taraflar arasında, ateşkes anlaşmasının başarısız olmasının ardından BAE yüzlerce askeri kargo uçağını Halife Hafter milislerini tahkim etmek için göndermişti.

BAE darbeci Hafter’i desteklemek için insan kaçakçılığına soyundu yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Daha önceki raporlar, BAE’nin dâhil olduğu altın karaborsasının çocuk isçilerin de kullanıldığı küçük işletmeleri içerdiği, böylece yetkililerin radarından kaçıldığını ortaya koyuyordu. Afrika’daki endüstriyel maden şirketleri BAE’ye ihracat yapmadıklarını açıkladı. Bu durum da BAE’nin Afrika’daki altın ithalatının daha farklı, gayriresmî kaynaklardan geldiğinin başka bir göstergesi.

Bu tur gayri resmî altın madenciliği yöntemi “artisanal” olarak adlandırılıyor. Bu şekildeki küçük ve gayriresmî işletmeler vasıtasıyla çıkarılan altın bazı ailelere gelir kapısı sağlıyor. Fakat bu tur yöntemlerin vergi kaçakçılığı yanında Afrika ülkelerine verdiği diğer zarar, bu tur işletmelerin genelde madencilikte yasak olan kimyasalları kullanarak doğaya zarar vermesi ve çocuk isçi kullanımı dâhil isçi sömürüsü. Gana, Tanzanya ve Zambiya gibi ülkelerin hükûmetleri, söz konusu altın kaçakçılığının inanılmaz boyutlara ulaştığını belirterek bu duruma dikkat çekti. Ayrıca genelde suç örgütlerinin madencilik ve ülke dışına çıkarma aşamaları dâhil olmak üzere kaçakçılık faaliyetlerinin başında olduklarına ve kölelik ve çevreye zarar verme gibi pek çok suca karıştıklarının altını çizdi.

Birleşmiş Milletler verilerine göre BAE kaçırılan altının ana destinasyonu konumunda. Yalnız 2016 yılı için, Çin söz konusu altin ticaretinde BAE’yi geçmiş görünse de 2016 yılında BAE’nin ithalat rakamları Çin’i ikiye katlıyor. Dünya’nın en büyük altın stok merkezi İsviçre ise üçüncü.

Altının büyük bir kısmı Dubai Altın Borsasında işlem görüyor. BAE, kendi resmi rakamlarına göre 46 Afrika ülkesinden altın ithal ediyor. Bu ülkelerden 25’i, BAE’ye olan altın ihracatının detayını Birleşmiş Milletler ’in ilgili kurulusu Comtrade ile paylaşmadı.

İstikamet Dubai

Afrika Birliği’ne endüstriyel kalkınma alanında danışmanlık hizmeti veren Frank Mugvenyi, “Afrika’dan kayıtdışı şekilde çıkarılan çok büyük miktarda altın var” diyor ve ekliyor: “BAE Afrika’nın kontrolsüz ortamından faydalanarak para basıyor.” BAE için Afrika ülkelerinden altın ithalatının payı 2006’da %18 iken, bu oran 2016’da %50’ye geldi. Altın ticareti ise BAE’nin gayrisafi milli hasılasının beşte birine tekabül ediyor. Fakat Afrika’da faaliyet gösteren AngloGold Ashanti, Sibanye-Stillwater ve Gold Fields gibi büyük maden şirketlerinden hiçbiri BAE’ye altın ihraç etmiyor. Reuters bunun dışında 23 diğer altın madeni şirketi ile irtibata geçti. 21’i BAE’ye altın ihracatı yapmadıklarını belirtirken, 2’si cevap vermeyi reddetti.

Özel Haber: Birleşik Arap Emirlikleri Afrika’nın altınını çalıyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.