Türkşeker bünyesindeki 14 şeker fabrikasının özelleştirilmesi kararının 21 Şubat 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmasının ardından konuya ilişkin tartışmalar bir kez daha alevlendi. Her özelleştirme döneminde yükselen sesler, çok bilinen ama kimsenin dinlemek istemediği, sıkıcı bir şarkının nakaratını tekrar ediyorlar.
Kamuya ait 25 şeker fabrikasının 14’ünün satış sürecinin Nisan 2018’de başlayacağının duyurulmasının hemen ardından konuya ilişkin spekülatif haberler gazete köşelerini doldurmaya başladı. Şeker fabrikalarını Cumhuriyetin ilk yıllarından kalan hatırat olarak görüp özelleştirilmesine karşı olanlara, ekonomik perspektiften verilebilecek bir cevap yok; bu daha ziyade koleksiyoner bakış açısı. Ancak ortaya atılan iddia şeker fabrikalarının yüksek karlılık oranlarına rağmen özelleştirilmeye çalışıldığı olunca sahneye rakamları çağırmak elzem oluyor.
Bir gazetenin 24 Şubat tarihli haberinde Şeker-İş Sendikası Ilgın Şube Başkanı Yusuf Yazır’ın açıklamasına yer verilerek, hükümet, fabrikaların satışı konusunda uyarılıyordu. Yazır, açıklamasında Ilgın Şeker fabrikasının geçtiğimiz yıl bir kampanya dönemini 33 milyon TL karlılıkla kapattığını söylüyor. Ancak Türkşeker tarafından her yıl yayımlanan sektör raporlarındaki rakamlar Yazır’ın rakamlarıyla uyuşmuyor. Mayıs 2017’de yayımlanan son raporda Türkşeker’e bağlı tüm fabrikaların toplam zararının 76,5 milyon TL, sadece şeker fabrikalarının toplam zararının ise 28,18 milyon TL olduğu belirtiliyor. Bunlar arasında tarihi miras olarak görülen Alpullu şeker fabrikasının zararı ise tek başına 19 milyon liraya yakın. 1926 yılında açılan Alpullu’nun tarihi değeri büyük olabilir. Ama bu rakama bakılınca, üretim yetersizliği nedeniyle zaten dört yıldır kapalı olan Alpullu’nun müzeye dönüştürülmesi bile fabrika olmasından daha büyük ekonomik fayda sağlayacak gibi görünüyor.
Özelleştirme karşıtlarının bir diğer argümanı ise bu fabrikaların özelleştirilmesiyle birlikte pancardan şeker üretimine son verilip, nişasta bazlı şeker üretimine geçilecek olması. Böylesi bir durumda pancar üreticisi çiftçinin mağdur olacağına şüphe yok. Ancak Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (OİB) tarafından yapılan; “Mevcut durumda Türkşeker’e pancar temin eden çiftçiler mevcut kotaları kapsamında pancar üretmeye devam edeceklerdir. Alıcılara mevcut çiftçilerle asgari 5 kampanya dönemi boyunca pancar üretim sözleşmelerini devam ettirme zorunluluğu getirilmiştir. Bu düzenleme ile mevcut tüm çiftçilere pancar üretim sözleşmelerini devam ettirme imkânı sağlanacaktır.” açıklaması konuyla ilgili soru işaretlerini ortadan kaldıracak kadar açık.
OİB açıklamasına rağmen nişasta bazlı üretime geçileceği iddiası da yine kendi kadar asılsız bir başka argümana dayanıyor. Hükümetin şeker fabrikalarına ilişkin raporu Amerikan gıda üreticisi Cargill’e yaptırdığı ve hatta fabrikaların satışının Cargill’in arzusu olduğu yazılıp çiziliyor. Cargill 1 Mart’ta yaptığı açıklamada “Gerek kamuya ait şeker fabrikalarının özelleştirilmesi, gerekse Şeker Kurumu’nun kapatılarak görevlerinin Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı’na devredilmesi ile ilgili gelişmelere dair herhangi bir müzakereye dahil olmuş değiliz” diyerek kendini savunmak zorunda kalırken, ticari itibarının zedelenmeye çalışılmasından üzüntü duyduğunu belirtti.
Aslında herkes konunun Cargill ile ilgisi olmadığını biliyor. Bu bir 80’ler şarkısı ve kimse dinlemese de birileri söylemeye devam ediyor.
2016 YILI KAR-ZARAR TABLOSU/ TL
AFYON 4.679.442,57
BOR 9.646.976,56
ÇORUM 11.422.293,27
KIRŞEHİR 13.866.643,31
YOZGAT 617.716,93
ALPULLU -18.972.794,88
ERZİNCAN -3.281.023,04
ERZURUM -3.257.315,61
BURDUR 5.564.242,29
ELBİSTAN 881.021,98
MUŞ -4.732.119,19
TURHAL 9.187.193,69
KASTAMONU – 3.061.445,96
ILGIN 19.654.612,25
Ceyhan Aksoy
