Avrupa Birliği’nin milyonlarca dolar araştırma fonu vererek desteklediği şirketin İsrail’in misket bombası kullanımına ilişkin uluslararası yasağı delmesine yardım ettiği ortaya çıktı.
İsrail, yeni ağır bombalar tedarik etmek için Elbit Sistemleri adlı şirketi özellikle seçti çünkü Avrupalı imalatçılar İsrail’in misket bombaları kullanmasını kısıtlıyor.
İsrail’in en büyük askeri şirketi Elbit Sistemleri misket bombaları ateşleyen ağır toplar, beyaz fosfor bombası ve diğer pek çok uluslararası sözleşmelerle yasaklanan (AB’nin de imzasının bulunduğu) silahları üretiyor. Elbit aynı zamanda AB’nin bağışlarından faydalanıyor. Elbit en son AB’nin “Horizon 2020” adlı araştırma fonu altında AB’den 6 milyon dolara yakın bir para aldı. Ancak AB, Elbit’in İsrail’e misket bombaları tedarik ettiği ortaya çıkmasına rağmen yaptığı fonu savunmaya devam ediyor. Avrupa Komisyonu ise Electronic Intifada adlı haber sitesinin “fonlamak, yönlendirici etik ilkeleri beraberinde getirir” ısrarına karşı umursamaz bir tavır takındı.
Avrupa Birliği, misket bombalarına ilişkin uluslararası yasağı görünürde güçlü bir şekilde destekliyor. Avrupa Komisyonu Sözcüsü, Electronic Intifada’nın sorusuna cevaben uluslararası yasakları “büyük diplomatik başarı” diyerek takdir etti ve 28 üye ülkeye sahip bloğun, yasakların tamamen uygulanmasını istediğini aktardı. Ancak bu süslü açıklamalara rağmen AB’nin İsrail veya Elbit şirketini sorumlu tutmak için harekete geçme gibi bir planı yok.
Ancak uluslararası hukuk uzmanları Horizon 2020 sürecini eleştirerek AB yetkililerinin belirli kişi ve gruplara yönelik fonları engelleyen AB regülasyonlarının görmezden gelinmesi sonucu oluşabilecek savaş suçları ve işkence gibi vahim suistimallerden sorumlu olduğunu ifade ettiler.
Savaş suçu
Misket bombaları geniş bir alan üzerinde küçük bombacıklar yayarak, siviller üzerinde ayrım gözetmeyen ani ve önemli bir tehdit oluşturuyor. Küçük bombacıkların çoğu patlamıyor ancak patladıktan uzun bir müddet sonra da İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün tabiriyle fiilen mayınlara dönüşerek yine ölüm ve yaralanmalara neden olmaya devam ediyor. İsrail, 2006 yılında Lübnan’a yaptığı işgal sırasında ülkeye bir milyondan fazla misket bombası attı. İsrail ordusundan bir yetkili, İsrail gazetesi Haaretz’a “Yaptığımız şey çılgınca ve canavarcaydı. Bütün ilçeleri misket bombasıyla doldurmuştuk.” açıklamasında bulundu. Kullanılan bu silahlar Lübnan’da insanlar için hâlâ tehlike oluşturmaya devam ediyor. İsrailli liderler gelecekte Lübnan’la yapılacak savaşta rutin bir şekilde sivillerin üzerine daha büyük ateşli bombalarla saldıracakları tehdidinde bulunuyorlar. Amerikan, İngiliz ve Brezilyalı misket bombaları Suudi Arabistan tarafından Yemen’deki iç savaşta siviller üzerinde kullanılarak masum insanları öldürmeye ve yaralamaya devam ediyor.
2008 yılında imzalanan Misket Bombası Yasağı Sözleşmesi, misket bombasının üretimi, kullanımı ve ticaretini tamamen yasakladı. Sözleşmeyi 100’den fazla ülke imzaladı. Avrupa Parlamentosu anlaşmayı güçlü şekilde destekledi ve misket bombalarına karşı mücadele etmeyi AB’nin dış yardım programlarının vazgeçilmez bir parçası haline getirdi. Ancak İsrail sözleşmeyi imzalamadığı gibi bu yönde hareket edecek gibi de görünmüyor.
Yeni ağır toplar almak isteyen İsrail, Alman firması KMW üretimi silahlarla ilgileniyor. Ancak Haaretz’da yayınlanan bir rapora göre İsrail, Almanya’da imalatçı firmanın misket bombası kullanımını sınırlayacağı endişesiyle ağır topları Elbit Sistemleri adlı şirketten almayı seçti. İsrail’in misket bombalarını üretmeye ve depolamaya devam ettiği bildirildi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, İsrail sözleşmeye imza atmamış olsa da Elbit şirketinin üretimini durdurabileceğini söyledi.
