Dünya ekonomik kriz ile sarsılıyor. Dünyanın en büyük ekonomileri protestolar, ekonomik daralma ve enerji krizi yaşıyor. Rusya-Ukrayna savaşı bir yandan, savaşın getirdiği enerji ve tahıl krizi bir yandan ülkeleri kısıtlarken öte yandan salgının bıraktığı ekonomik etki… Peki nerede, neler oluyor?

Enflasyon ABD gündeminde birinci sırada

Hayat pahalılığı sadece Türkiye’nin gündemiymiş gibi lanse edilse de dünya ekonomik kriz ile boğuşuyor. Dünya genelinde enflasyonda 40 yılın rekoru yaşanıyor. Vatandaşlar hayat pahalılığından şikayet ediyor, şirketler kapanıyor. Dünyanın en büyük ekonomisine sahip ABD’de de gündem resesyon. Buna rağmen uzmanlar resesyon riskini artırma pahasına tasarruf önerisi yapıyor. Evde yemek yiyin, borçlanmayın, kendinize yatırım yapın, bugünleri tecrübe sayın açıklamaları haberlerde duyuruldu. Ayrıca Amerika korkunç para politikası hataları ile hem kendini hem dünyayı zora soktu. 8.9 trilyon para bastığı iddia edildi. Uluslararası bankalar küresel ekonomik büyüme tahminlerini de bu krizde aşağı çekiyor. 2008 küresel finans krizini tahmin ettiği için ‘kriz kahini’ olarak nitelendirilen ünlü ekonomist Nouriel Roubini, ABD ekonomisinin derin bir ekonomik durgunluk ile karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu. Yaşanabilecek krizin öncekilerden çok daha kötü etkiler yaratabileceğini söyleyen ünlü ekonomist, krizin kısa ve yüzeysel olacağı fikrinin tamamen hayal ürünü olduğunu belirtti.

Emlak krizi ile boğuşan Çin

Çin’de ödeme boykotları emlak piyasasına yayıldı. Bazı bankalar mudilerin parasını yatırım aracı olarak kullanacaklarını ve bir süreliğine para çekemeyeceklerini açıkladı. İnsanlar bu nedenle bankalara saldırdı. Bazı tedarikçiler, gayrimenkul geliştiricileri onlara ödeme yapana kadar banka kredilerinde iyileştirme yapmayı reddediyor. Çin, ev satın alanlar için bir ipotek ödemesiz dönemi düşünüyor.

Citi Bank, Çin ev satın alanlara geçici bir ipotek ödeme tatili verirse, 4.6 milyar dolarlık faiz gelirini kaybedeceklerini söylüyor. Financial Times’ın bildirdiğine göre, HSBC Çin’deki yatırım bankacılığı girişiminde bir Komünist Parti komitesi kurdu. Komiteler, birlik olarak ve bazen de parti üyelerini üst yönetime yerleştirmenin bir yolu olarak hizmet ediyor. Yetkililer Çin’in şimdiye kadarki en büyük banka dolandırıcılığının kurbanlarının daha fazlasını ödeyeceklerini söylüyor. Yaklaşık 10.000 zengin sakin bu yıl Çin’den 48 milyar dolar çekmek istediği tahmin ediliyor.

Avrupa enerji krizine çözüm arıyor

Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte Avrupa enerjide kriz yaşıyor. Rusya, Kuzey Akım doğalgaz boru hattı üzerinden Avrupa’ya gönderdiği gaz miktarını düşürdü. Avrupa’da doğalgaz fiyatı rekor kırdı. 223.85 avroya kadar yükseldi. Ülkeler enerji tasarrufu için vatandaşlarını tedbire çağırdı. Almanya duş süresini kısaltmayı tavsiye etti. Duş almadan önce iki kez düşünün, duş süresini 5 dk’ya düşürün, sıcak suyu az tüketin. İngiltere evde ısınmak için zıplamayı, evcil hayvanlarına sarılmayı önerdi. Ayrıca, radyo, televizyon, sosyal medya, afişler aracılığıyla insanlara elektrik ve gaz kullanımını kesmelerini söyleyen mesajlar gönderecek. Fransa, ışıklandırma sistemini gece söndürmeyen mağazalara 1500 avro ceza uygulayacağını açıkladı. Klimalı işyerlerinin kapıları açık tutulamayacak, ihlal edenlere 750 avroya kadar para cezası kesilecek. Sokak lambaları gece karartılacak.

Dünya ekonomisi nereye gidiyor? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Özellikle salgının ikinci dalgasının, birinci dalgadan daha şiddetli olması ve ülkelerin aldığı önlemlerin tüketim harcamalarındaki düşüşü beraberinde getirmesi sebebiyle kasım ayı ihracatında sınırlı bir düşüş yaşandığını söyleyen Gülle,

“Günlük ihracat rakamlarında çok yüksek rakamlara gelmiştik. Kasım ayı ihracatımız 16 milyar 88 milyon dolar oldu. Şu anda salgının etkisiyle kasım ayı ihracatını bu şekilde gerçekleştirmiş olduk. Bu yılın üçüncü çeyreği itibarıyla dünyada ihracatını artıran 4 ülkeden biriyiz, bununla gurur duyuyoruz. Bu, çok önemli destekler ve ihracatçımızın büyük özverisi ile gerçekleşti. Bu destekler için Cumhurbaşkanımıza ve hükümetimize teşekkür ediyoruz. Dünyadaki bütün büyük ihracatçı ülkelerde düşüş var. Doğal olarak bunun etkilerinin üçüncü çeyrek büyüme rakamlarına yansıdığını görüyoruz. Üçüncü çeyrek rakamında ihracatın etkisini burada görüyoruz.

Kasım ayındaki ihracat rakamlarında 29 sektörün içerisindeki 17 sektörün ihracatını artırdığının altını çizen Gülle, “Tarım sektörlerimizde hemen hemen hepsinde bir artış söz konusu. Aynı zamanda çelik sektöründe de yüzde 20’ye yakın bir artış var. Elektronik sektöründe yüzde 10’un üzerinde bir artış var. Otomotiv sektöründe azda olsa bir artış var. Hazır giyim sektörümüz geçen yılla hemen hemen aynı seviyede. Bu sektörlerimizin direk başarıları ortaya bu rakamın çıkmasına neden oldu.” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye ihracatını artıran 4 ülkeden biri yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

“Yıllık patent başvuru sayısı 20 kat, yerli patent tescil sayısı da 27 kat arttı. Marka başvurularında 2011 yılından beri Avrupa’da birinci sıradayız. Salgın sürecine rağmen bu yılın ilk 8 ayında patent, marka ve tasarım başvuruları geçen senenin üzerinde seyrediyor. Çok daha dikkat çekici bir veriyi de sizlerle paylaşmak istiyorum. Uluslararası patent başvurularımız 2019’da yüzde 47 arttı. Bu artış, ülkemizdeki makine, ilaç, kimya, bilgisayar ve elektrik-elektronik gibi yüksek teknoloji alanlarındaki yeni buluşlardan kaynaklandı. Böylece ilk defa dünyada 13’üncü sıraya yükselmiş olduk. Hindistan, İsrail, Avustralya ve Finlandiya gibi ülkeleri geride bıraktık. Küresel patent başvurularında üst basamaklara çıktığınızda aslında bir anlamda patentin devler ligine girmiş oluyorsunuz. Ülkenizde uluslararası standartlarda inovasyon yapma kabiliyetinin ne denli geliştiğini tüm dünyaya göstermiş oluyorsunuz. Sınai mülkiyetin bütün alanlarında her zaman ilk 10 ülke içinde yer almayı hedefliyoruz. Son yıllarda gösterdiğimiz başarılar, yerli ve milli teknolojilerin geliştirilmesinde ne denli iddialı olduğumuzu açıkça ortaya koyuyor. İşte Milli Teknoloji Hamlesi vizyonuyla bu iddiamızı daha da güçlendireceğiz.”

Uluslararası patent başvurularında Türkiye dünyada 13’üncü sıraya yükseldi yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

AA muhabirinin Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Gıda Programı (WFP), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) raporlarından derlediği bilgilere göre, yetersiz beslenme ve açlık, özellikle Afrika ülkelerinde ölümlerin ve hastalıklara karşı dirençsiz hale gelmenin başlıca sebepleri arasında yer alıyor.

Dünyada 462 milyon yetişkinin yetersiz beslenme ve açlıkla mücadele ettiğini belirten WHO’ya göre, 5 yaşının altındaki 205 milyondan fazla çocuk ise ya aç ya da kiloları, yaşlarına veya boylarına oranla çok düşük. Ölümlerde ise 5 yaşının altında ölen çocukların yüzde 45’i yeterli beslenemediği için ya da açlıktan ölüyor.

Açlıktan ölüm oranlarının yüzdelik bazda en yüksek bulunduğu kıta olarak “Afrika” öne çıkıyor. Toplamda 256 milyon insanın açlıkla mücadele ettiği tahmin edilen kıtanın doğusunda, nüfusun yaklaşık yüzde 31’inin yeterli beslenemediği BM raporlarına yansırken bu oranın çatışmalar, iklim değişikliği ve yeni tip koronavirüs (COVID-19) nedeniyle artmasından endişe ediliyor.

BM raporlarına göre, Asya kıtasında yaklaşık 500 milyon kişi açlıkla mücadele ederken, dünyada boyuna veya yaşına oranla kilosu düşük olan her 10 çocuktan 9’u Asya ve Afrika’da yaşıyor. Dünyadaki her 4 obez çocuktan 3’ü de yine bu iki kıtada görülüyor. Bu bölgelerdeki obezitenin sebebi olarak ise sağlıksız beslenmeye işaret ediliyor.

Açlık, en çok Afrika ülkelerini vurdu

Dünyada 821 milyon insan açlıkla mücadele ederken, bunların yüzde 60’ını çatışmaların yaşandığı bölgelerdeki kişiler oluşturuyor.

Global Açlık Endeksi’nin 2020 verilerine göre, yetersiz beslenme ve açlığın en çok görüldüğü 10 ülkenin 6’sı Afrika’da, 3’ü Asya’da, 1’i ise Amerika kıtasında yer alıyor.

Kıtlık, kuraklık, çatışmalar ve ekonomik krizler nedeniyle açlığın vurduğu ülkelerin başında Orta Afrika Cumhuriyeti yer alıyor. Bu ülkede, nüfusun yüzde 53,6’sı yeterli oranda yiyeceğe ulaşamazken, Orta Afrika Cumhuriyeti’ni nüfusunun yüzde 45,9’unun açlıkla mücadele ettiği savaşın vurduğu Yemen takip ediyor.

Afrika ülkelerinden Çad’da nüfusun 44,2’si, Madagaskar’da 41,5’i, Zambia’da 38,1’i, Liberya’da 34,9’u, Zimbabve’de ise 34,4’ü açlıkla mücadele ediyor.

Yemen’in ardından Asya’da açlığın vurduğu diğer ülkeler ise yüzde 37,6 ile Doğu Timor ve halkının yüzde 33,8’inin yeterli yiyeceğe ulaşamadığı Afganistan olurken Orta Amerika’daki ada ülkesi Haiti’de ise bu oran 34,7 olarak kayıtlara geçti.

Her 10 çocuktan 3’ü “düşük kilolu” doğuyor

Açlık ve yetersiz beslenme, ölümün yanı sıra düşük kilolu bebek doğumlarına da sebep oluyor.

BM verilerine göre, başta hamilelikte yeterli ve sağlıklı beslenememe sonucunda ortaya çıkan düşük kilolu doğum, bebeklerin 2,5 kilonun altında doğması anlamına geliyor. Dünyada neredeyse her 10 çocuktan 3’ü 2,5 kilonun altında doğarken, Afrika kıtasında doğan çocukların yüzde 51,7’si ideal kilonun altında dünyaya gözlerini açıyor. Bu oran Asya’da yüzde 23,1, Latin Amerika ve Karayipler’de ise yüzde 7,7 olarak açıklandı.

Dünyanın yüzde 10’u açlıkla mücadele ediyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) verilerine göre, küresel koronavirüs salgını, dünya genelinde 150 milyon çocuğun daha yoksullaşmasına yol açtı. UNICEF ile Save the Children örgütü tarafından Perşembe günü New York’ta açıklanan raporda, dünyada yoksulluk içinde yaşayan kız ve erkek çocukların sayısının yüzde 15 civarında artarak 1 milyar 200 milyona yükseldiği belirtildi.

UNICEF’in raporunda 70’den fazla ülkede çocukların eğitim, sağlık hizmetleri, gıda ve temiz suya erişimi ile hijyen durumu gibi veriler değerlendirildi.

UNICEF Genel Direktörü Henrietta Fore, “Covid-19 ve salgının yayılmasının önlenmesi için getirilen kısıtlamalar milyonlarca çocuğun yoksullaşmasına yol açtı” dedi. Fore, koronavirüs pandemisi nedeniyle yoksullaşabilecek çocukların sayısının gelecek aylarda artabileceği uyarısında bulundu. İnsanlığın bir krizin sonu yerine daha başında olduğunu vurgulayan Fore, görece yüksek gelire sahip ailelerin Covid-19 salgını nedeniyle yoksullaşabileceğine dikkat çekti.

UNICEF ve Save the Children yardım örgütü, hükümetlere çağrıda bulunarak çocukların yoksullaşması sorununun çözümüne öncelik vermelerini talep etti.

UNICEF: 150 milyon çocuk daha yoksullaştı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Ghebreyesus, DSÖ üyesi ülkelerden bazı bakanlar ve diplomatlara video konferans yoluyla hitap etti.

Yeni tip koronavirüsle (Kovid-19) mücadelede el hijyeninin hayati öneme sahip olduğunu vurgulayan Ghebreyesus, DSÖ ve UNICEF’in hazırladığı yeni rapor hakkında bilgi verdi. Dünya genelinde okulların yeniden açılmasının önündeki en büyük engel olarak okullarda el yıkama imkanlarının olmamasını gösteren Ghebreyesus, “Dünyadaki beş okuldan ikiden fazlası temel el yıkama imkanlarından yoksun ve bu tahminen 818 milyon çocuğu olumsuz etkiliyor. Bu, okulların açılmasında başlıca engel.” dedi.

Ghebreyesus, bu okulların çoğunda temiz su, hatta tuvalet bile bulunmadığını ve bu sorunun Kovid-19 salgını öncesine dayandığını ifade ederek “Okullar da dahil olmak üzere tüm ortamlarda enfeksiyonları etkili şekilde önleme ve kontrol için suya, sanitasyona ve hijyen hizmetlerine erişim çok önemli.” değerlendirmesinde bulundu.

DSÖ-UNICEF ortak raporundan çarpıcı rakamlar

Rapora göre, 2019’da dünya genelinde okulların yüzde 43’ünde Kovid-19’dan korunmak için hayati tedbirler arasında yer alan su ve sabunla el yıkama imkanı bulunmuyor.

Buna göre, 355 milyon çocuğun okullarında su var ancak sabun yok. 462 milyon öğrenci ise su ya da musluğun olmadığı okullara gitmek zorunda kalıyor.

Ayrıca, dünya çapındaki okulların üçte birinde içecek su kısıtlı ya da hiç yok. 698 milyon çocuğun okullarında ise temel temizlik hizmeti bulunmuyor.

Dünya genelindeki okulların yüzde 43’ünde el yıkama imkanı yok yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Raporda, Covid-19 krizi sonucunda aşırı yoksulluk sınırı olarak nitelenen günde 1,90 doların altında gelire sahip insan sayısının, kişi başına gelirde veya tüketimde yüzde 20 azalma öngören en kötü senaryoda, 395 milyon kişinin artabileceğine vurgu yapılarak, böylece dünya genelinde aşırı yoksul sayısının toplamda 1,12 milyara yükselebileceğine işaret edildi.

Günde 5,50 doların altında gelire sahip insan sayısı dikkate alındığında ise yoksul insan sayısı dünya nüfusunun yarısını geçerek 3,7 milyara ulaşabileceğinin altı çizilen raporda, krizin maliyetinin dünyanın en fakir insanları için günde 500 milyon dolar gelir kaybı olduğu belirtildi.

Raporda, küresel yoksulluğun coğrafi olarak dağılımında değişiklik olacağına işaret edilerek, aşırı yoksul sayısında artışın Doğu ve Güney Asya’da gelişmekte olan ülkelere kayacağına yer verildi.

UNU-WIDER raporunun yazarlarından King’s College London Öğretim Üyesi Prof.Dr. Andy Sumner, hükümetlerin daha çabuk hareket etmezse dünyanın en yoksullarının ümitlerinin tükeneceğine belirterek “Yoksulluğun azaltılmasındaki ilerleme 20-30 yıl geriye gidebilir.” dedi.

Salgın 395 milyon kişiyi daha aşırı yoksullaştırabilir yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Merkez bankalarının yaptığı net alımlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8 düşerken Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) ilk çeyrekte dünyada açık ara en fazla altın alan merkez bankası oldu.

TCMB yılın ilk 3 ayında 72.7 ton net altın alımı yaptı. Türkiye’yi net altın alımlarında 28 tonla Rusya, 7 tonla Birleşik Arap Emirlikleri, 6.8 tonla Hindistan, 2.8 tonla Kazakistan ve 2.2 tonla Özbekistan takip etti.

İlk çeyrek sonu itibarıyla böylece TCMB’nin altın rezervleri 485.2 tona yükseldi. TCMB 2019 genelinde de dünyanın en çok net altın alımı yapan merkez bankası olmuştu.

Türkiye’de altın alımlarını hızlandıran sadece TCMB olmadı. Altın para ve külçe altına perakende talep geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27 artarak 21.2 tona çıktı. Rapora göre bu artışta altın fiyatlarının güçlenmeye devam edeceğine yönelik beklenti etkili oldu.

TCMB altın alımında dünyaya fark attı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Georgieva, 2020 Bahar Toplantıları öncesi, “Krizle Yüzleşme: Küresel Ekonomi için Öncelikler” başlıklı bir konuşma yaptı.

Kovid-19 salgınının tarihte görülmemiş ölçekte sosyal ve ekonomik düzeni bozduğuna dikkati çeken Georgieva, atılacak adımların toparlanmanın hızı ve gücünü belirleyeceğini ve gelecek hafta düzenlenecek Bahar Toplantılarında bu konuya odaklanılacağını bildirdi.

Georgieva, krizin derinliği ve süresine ilişkin büyük bir belirsizlik olduğunu vurgulayarak, “Küresel büyümenin 2020’de keskin bir şekilde negatif olacağı şimdiden açık. Büyük Buhran’dan bu yana yaşanan en kötü ekonomik daralmayı bekliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

Sadece 3 ay önce 160’dan fazla üye ülkede kişi başına düşen milli gelirin bu yıl pozitif olması beklenirken bu durumun tersine döndüğüne işaret eden Georgieva, “170’den fazla ülkenin bu yıl kişi başına düşen gelir büyümesi negatif olacak.” diye konuştu.

Georgieva, Afrika, Latin Amerika ve Asya’da gelişmekte olan ve düşük gelirli ülkelerin büyük risk altında olduğunu vurgulayarak, bu ülkelerin talep ve arz şokları ile finansal koşullarda sıkılaşmaya maruz kaldığını, bazılarının ise sürdürülemeyen borç yüküyle karşı karşı olduğunu anlattı.

Tüm hükümetlerin eyleme geçtiğini anımsatan Georgieva, “Mali gözlemcimiz gelecek hafta dünyanın her yerinde yaklaşık 8 trilyon dolarlık mali eylem adımlarının atıldığını gösterecek.”dedi.

Georgieva, “2020 son derece zor olacak. Pandemi yılın ikinci yarısında zayıflarsa, salgını kontrol altına almaya yönelik önlemler kademeli olarak kaldırılır ve ekonomi yeniden açılırsa 2021’de kısmi bir toparlanma bekliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

Kovid-19 salgınına karşı yapılması gerekenlere de değinen Georgieva, sağlık sisteminin desteklenmesi, likidite baskılarının önlenmesi ve likiditenin artırılmasının gerektiğini, koordineli mali teşviklerin önemli olduğunu kaydetti.

“Büyük Buhran’dan bu yana en kötü ekonomik daralmayı bekliyoruz” yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.