Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ruanda’yı ziyaret etti. Geçtiğimiz aylarda Fransa’nın Ruanda Soykırımı’ndaki rolü Fransız uzmanlar tarafından raporlanmıştı. Bu nedenle Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ülkesinin soykırıma destek olmakla suçlandığı Ruanda’yı “yeni bir sayfa açmak” için ziyaret etmek istedi. The NewTimes gazetesi, Cumhurbaşkanı Macron‘un Ruanda’ya yaptığı ziyaret ile ilgili paylaşımda bulundu. The NewTimes’ın haberine göre, Macron, bugün Ruanda’nın başkentine gitti. Macron’u Kigali Uluslararası Havalimanı’nda Ruanda Dışişleri ve İş Birliği Bakanı Vincent Biruta karşıladı. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, ziyareti öncesinde iki ülke ilişkilerinde “yeni bir sayfa açmak” için Ruanda’ya gittiğini söyledi. Macron’un Kigali Soykırımı Anıtı’nı da ziyaret etmesinin planlandığı da belirtildi. Macron’un ayrıca 2015’ten bu yana Kigali’de büyükelçisi bulunmayan Fransa’nın yeni Kigali büyükelçisini de duyurması bekleniyor.

“Fransa Ruanda Soykırımı’ndan sorumlu”

Mart 2021’de, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a Ruanda soykırımı ile ilgili bir raporu sunulmuştu. Raporda, Fransa’nın soykırımda büyük bir sorumluluğu olduğu fakat suç ortağı olduğunu gösteren bir olgu bulunmadığı belirtilmişti. Öte yandan Ruanda Soykırımı yapıldığı dönemde Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın katliamda önemli rol oynadığı vurgulanmıştı. Raporda, “Fransa, soykırım hazırlığı konusunda kör davrandı” denilmişti. Ayrıca, Fransa’nın soykırımı yapan hükümete silah temin ettiği ve Fransız askerlerinin Ruanda ordusuna eğitim verdiği de söylenmişti. Bunun arkasında ise ülkenin etnikçi yaklaşımının olduğu vurgulanmıştı.

Soykırım nasıl başladı?

Ruanda’da 1994 yılında Hutular, dönemin Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana’nın uçağının düşmesinden Tutsileri sorumlu tuttu. Ardından da Tutsilere karşı soykırım başlattı. Hutuların Tutsilere yönelik başlattığı soykırım tam 100 gün sürdü ve katliamda 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetti. Fransa da soykırım yapan Hutu hükümetine uzun süre destek verdi. Bu nedenle de Fransa, uluslararası kamuoyunda ve ülke içinde eleştiriliyor. Fransa, 23 Haziran 1994 tarihinde ülkenin güneybatısında sığınmacılar için güvenli bölge oluşturmak amacıyla Turkuaz Operasyonu’nu başlatmıştı. Fransa, Hutuların yaptığı soykırıma engel olmak yerine soykırımcılara silah ve mühimmat desteği sağladığı için herkes tarafından kınanmıştı. Öte yandan Fransa’nın 1994’te Ruanda soykırımını yapan Hutu hükümetine, Fransız ordusunun kontrolü altında olan bölgeden kaçması için emir verdiği “diplomatik telgraf” ortaya çıkmıştı. Mitterrand, Le Figaro gazetesine 1998’de verdiği mülakatta, “O ülkelerde bir soykırım yaşanması o kadar da önemli bir şey değil” diye konuşmuştu.

Macron, Ruanda Soykırımı’nda Fransa’nın rolünü kabul etti yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Fransa, Ruanda Soykırımı‘nda işlediği suçlardan dolayı kendini aklamaya çalışıyor. Paris Savcılığı, “Fransız ordusunun Tutsileri yalnız bırakarak, katliamlara kayıtsız kaldığına dair suçlamaların” reddedilmesini talep etti.
Fransa‘da savcılık, ordunun 1994 yılında Bisesero katliamlarına kayıtsız kaldığı yönündeki suçlamaların reddedilmesini istedi. Paris Savcılığı konuyla ilgili açıklamalarda bulunarak Fransız ordusunun katliamlar sırasında Hutulara yardım etmediğini savundu. Buna göre, Turkuaz Operasyonu’nda görevli olan 5 generale suçlama yapılmadı. Fransa’nın Ruanda Soykırımı’nda oynadığı role ilişkin, tahkikat hakimlerinin suçlamaları reddetmesi ya da soruşturmaları yeniden başlatması bekleniyor.

Ruanda Soykırımında 800 bin kişi hayatını kaybetti

Fransa’daki sivil toplum kuruluşları ve Bisesero katliamından kurtulan 6 kişi, Fransa ordusunun bu katliamlardaki eylemsizliği hakkında 2005’te suç duyurusunda bulundu. Ruanda’da Hutular ile Tursiler arasındaki iç savaş, dönemin Devlet Başkanı Habyarimana’nın uçağının düşmesinden sonra 7 Nisan 1994 tarihinde başladı. İç savaş 100 gün sürdü ve katliamda 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetti. Fransa ordusu da Bisesero tepelerinde yüzlerce Tutsi’yi terk ederek katledilmelerine sebep olmakla suçlanıyor. Katliama göz yuman Paris yönetiminin, olaylara Turkuaz operasyonu ile çok geç müdahale ettiği iddia ediliyor. Fransa hükümeti tarafından tarihçi Vincent Duclert başkanlığındaki komisyona Ruanda Soykırımı raporu hazırlatılmıştı. Raporda, Fransa’nın soykırımda ağır sorumluluğunun bulunduğu ancak suç ortağı olduğunu gösteren bir şey olmadığı belirtilmişti.

Fransa Ruanda soykırımında suç ortağı olmakla suçlanıyor

Her yıl Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 7 Nisan’da Ruanda Soykırımı Kurbanlarını Anma Günü tertip edilirken, soykırıma ilişkin Fransa’nın soykırımı yapanlara desteği en çok tartışılan konulardan biri oldu. Fransa, soykırımı yapan Hutu hükümetinin şart koşmadan en yoğun destekçisi olduğu için soykırımdan en fazla sorumlu tutulan ülke olarak dikkati çekiyor. Ruanda’da 1994’te Hutular, dönemin Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana’nın uçağının düşmesinden sorumlu tuttukları Tutsilere karşı soykırım başlattı. Ülkede 100 gün süren katliamda Birleşmiş Milletler’e (BM) göre 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetti. Fransa, 23 Haziran 1994’te ülkenin güneybatısında sığınmacılar için güvenli bölge oluşturmak amacıyla Turkuaz Operasyonu’nu başlattı ancak Fransa, soykırımı engellemek yerine soykırımcılara silah ve mühimmat desteği sağlayarak sürgündeki Tutsilerin 1987’de kurduğu Ruanda Yurtsever Cephesi’nin (RPF) ilerleyişini kısıtladı. 1994’te Ruanda’da bulunan “Fransız askerlerin ve paralı askerlerin”, dönemin Ruanda Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana’ya yönelik saldırıya katılmış olabileceği de belirtiliyor.

Fransa, Ruanda Soykırımı’ndaki rolünü reddediyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Batılı ülkelerin kışkırttığı ırk ayrımının sonucu: Ruanda Soykırımı

Fransa'nın körüklediği katliamda,

1 milyona yakın insan öldü.

Yüzbinlerce kadına tecavüz edildi.

Milyonlarca insan göç etmek zorunda kaldı.

Yüzlerce insan hayatına engelli olarak devam etti. pic.twitter.com/7Xyo4MtnXP

— Yekvücut (@yekvucutcom) April 7, 2021

Batılı ülkelerin kışkırttığı ırk ayrımının sonucu: Ruanda Soykırımı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Her yıl Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 7 Nisan’da Ruanda Soykırımı Kurbanlarını Anma Günü tertip edilirken, soykırıma ilişkin Fransa’nın soykırımı yapanlara desteği en çok tartışılan konulardan biri oldu. Fransa, soykırımı yapan Hutu hükümetinin şart koşmadan en yoğun destekçisi olduğu için soykırımdan en fazla sorumlu tutulan ülke olarak dikkati çekiyor. Ruanda’da 1994’te Hutular, dönemin Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana’nın uçağının düşmesinden sorumlu tuttukları Tutsilere karşı soykırım başlattı. Ülkede 100 gün süren katliamda Birleşmiş Milletler’e (BM) göre 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetti. Fransa, 23 Haziran 1994’te ülkenin güneybatısında sığınmacılar için güvenli bölge oluşturmak amacıyla Turkuaz Operasyonu’nu başlattı ancak Fransa, soykırımı engellemek yerine soykırımcılara silah ve mühimmat desteği sağlayarak sürgündeki Tutsilerin 1987’de kurduğu Ruanda Yurtsever Cephesi’nin (RPF) ilerleyişini kısıtladı. 1994’te Ruanda’da bulunan “Fransız askerlerin ve paralı askerlerin”, dönemin Ruanda Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana’ya yönelik saldırıya katılmış olabileceği de belirtiliyor.

Arşivler Fransa’nın desteğini doğruluyor

Fransa, soykırımı gerçekleştirenlere silah ve mühimmatın yanı sıra diplomatik, siyasi ve askeri destek de verdi. Fransa’nın bu yoğun desteği konunun uzmanları tarafından uzun süredir dile getiriliyordu. Fransa, bugüne kadar bu desteği kabul etmese de resmi belgelerle bu ortaya çıktı. Fransa’nın Ruanda soykırımdaki rolüne ışık tutan en önemli kaynaklardan biri dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterand’a ait arşivler oldu. Bu arşivlere erişim uzun süre engellendi ancak Fransa Ulusal Araştırma Merkezi (CNRS) Araştırma Direktörü ve Survie Derneğinin üyesi François Graner’in verdiği hukuk mücadelesi sonucu arşivlere erişim engeli kalktı ve uzman neredeyse 1 yıldır bunun üzerinde çalışmalar yürütüyor. Graner’e göre, bu arşivler Fransa’nın soykırımı yapanlara soykırım öncesi ve sonrasında yoğun destekte bulunduğu doğruluyor. Fransa, soykırım hazırlığı yapıldığına dair bilgilendirilirken, ülkenin soykırım öncesinde Hutulara sağladığı silahların bilgisi arşivlerde yer alıyor. Ruanda soykırımında Fransa’nın rolüne ilişkin en belirleyici unsur, ülkenin Ruanda’yı etki alanında tutma ve sadık bir rejime sahip olmayı sağlayan politika izlemiş olması. Uzmanlar, Fransa’nın soykırımcıları destekleyerek siyasi çıkarlarını gözettiğini belirtiyor.

Macron’a sunulan rapor Fransa’nın sorumluluğunu vurguluyor

Fransa’nın Ruanda soykırımındaki rolüne ilişkin araştırma yapmak üzere kurulan komisyonun hazırladığı rapor, 26 Mart’ta Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a sunuldu. Raporda, Fransa’nın soykırımda ağır sorumluluğunun bulunduğunu ancak suç ortağı olduğunu gösteren bir şey bulunmadığı ifade edildi. Raporda, Mitterrand’ın soykırımda önemli rol oynadığı vurgulandı. Fransa’nın 1994’te Turkuaz Operasyonu’nu başlatmakta gecikmesinin çok sayıda Tutsinin hayatını kaybetmesine neden olduğunun altı çizilen raporda, FPR’nin tehdit olarak görüldüğü kaydedildi. Macron’un talebiyle kurulan komisyonun Başkanı Vincent Duclert yaptığı açıklamada, Fransız yetkililerin Ruanda soykırımına ilişkin yürüttüğü siyasetin sömürgenin izlerini taşıdığını belirtti. Fransa’nın Ruanda’da seyrettiği siyasetinin Mitterand tarafından belirlendiğini kaydeden Duclert, Mitterand’ın soykırımı yapan hükümet ile yakın ilişkisi olduğuna işaret edildi. Graner, arşivlerde Fransızların doğrudan soykırıma katıldığına ve soykırım yapma niyeti olduğuna ilişkin bilgi görmediğini söyledi. Mitterrand’ın Le Figaro gazetesine 1998’de verdiği mülakatta, soykırıma ilişkin “O ülkelerde bir soykırım yaşanması o kadar da önemli bir şey değil.” şeklindeki ifadesi Fransa’nın tutumunu göstermesi açısından önem kazanıyor.

Fransa Ruanda soykırımında suç ortaklığı yaptı yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Fransa’nın Ruanda Soykırımındaki rolünü gösterebilmek için geçmişten günümüze incelemeler yapılıyor. Son olarak Fransız tarihçiler, Fransa’nın 1994 yılında Ruanda’daki soykırımda rolünü araştırarak gözler önüne serdi. Açıkça görüldü ki Fransa Ruanda’daki soykırımdan sorumlu. Tarihçilerin hazırladıkları rapor Elysee Sarayı’nda Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a takdim edildi. Hazırlanan raporda, Fransa’nın, Ruanda’daki soykırımda ciddi sorumluluk taşıdığı kaydedildi. Tarihçi Vincent Duclert başkanlığındaki toplam 15 üyeden oluşan komisyon, iki yıllık bir çalışmayla hazırladıkları raporu takdim etti. Cumhurbaşkanı Macron’a sunulan rapor kamuoyuna da açıklandı. Raporda, Ruanda’daki soykırımla ilgili Fransa’nın sorumlu olduğu belirtildi. Fakat Fransa’nın yine de suç ortağı olarak değerlendirilemeyeceği söylendi. Bin sayfalık rapor, Fransa’da geniş yankı uyandırdı ve büyük tepkilere neden oldu. Geçmiş dönemin cumhurbaşkanı olan François Mitterrand, sahadakileri ve askerlerin uyarılarını yeteri kadar dinlemediği gerekçesiyle eleştirildi. Soykırımla ilgili Fransa’nın sorumluluğu konusunda ”merkez rol” için Mitterand adres gösterildi.

“Fransız yetkililer Fransa Ruanda’daki soykırımda sorumluluk taşıyor “

15 tarihçinin hazırladığı raporda, “Fransız yetkililer ağır ve ezici sorumluluk taşıyor” denildi. Raporda, soykırımın Fransa kısmında sorumluluğun özellikle “siyasilerde” olduğu vurgulanandı. Bütün uyarılara rağmen Fransız yetkililerin soykırıma göz yumduğu söylendi. Hutuların Başkanı Juvénal Habyarimana’nın “ırkçı, yozlaşmış ve şiddet içeren rejimiyle” ilgili yapılan uyarılara karşı Fransız yetkililerin ise “körlük” içinde davrandığı suçlaması yapıldı. Fransa Ruada’daki soykırımda sorumluluk taşıyor denildi. Raporda, ilgili bakan, parlamenter ve aydınların itirazlarına ve endişelerine karşı yönetim kayıtsız kalmakla ve kötü niyetle hareket etmekle suçlandı.

Fransa Ruanda’daki savaş suçunun ortağı

Fransa Ruanda’daki savaş suçuna ortak olduğu bir kez daha gözler önüne serildi. Arşivlerde Mitterrand’a yönelik önemli suçlamalar getirildi. Öte yandan eski cumhurbaşkanının, Ruandalı mevkidaşını eleştiren veya ona karşı çıkan bir tavrını gösteren bir belgeye dahi rastlanmadığı bildirildi. Raporda, Mitterand’ın yönetimdeki yakın çevresine de eleştiriler getirildi. Nitekim Eski Genelkurmay Başkanı Christian Quesnot, Elysee Sarayı’nın Afrika danışmanı Bruno Delaye hedef gösterilen isimler arasında yer aldı. Raporda, dönemin Savunma Bakanı Pierre Joxe ile dış istihbarat servisinin, Ruanda politikalarının tekrar gözden geçirilmesi önerilerinin ise fazla değerlendirilmediği eleştirisinde bulunuldu. Fransa, uluslararası camiada uzun zamandır François Mitterrand’ın cumhurbaşkanlığı döneminde, Ruanda’da 800 bin kişinin ölümüne yol açan soykırımı engellemek için yeterli çaba göstermemekle ve savaş suçuna ortak olmakla suçlanıyordu.

Fransa Ruanda’daki soykırımda çok büyük sorumluluk taşıyor yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.