20 Nisan 2020 tarihinde New York Times Carlotta Gall imzalı bir haber yayımladı. Haber Türkiye’nin Covid-19’dan kaynaklanan ölümleri gizliyor olabileceğini iddia etti.

Söz konusu haber, İstanbul’da geçtiğimiz yıl ayni döneme göre 2 bin 100 daha fazla insanın ölümünün kaydedilmesine dayandırıldı ve bu ölümlerin bir kısmının koronavirüsle bağlantılı olabileceğini öne sürdü.

Öncelikle, haber hangi ölümün koronavirus şüphesi olabilecek niteliği taşıyabileceğine dair herhangi bir sayı vermiyor. Yani söz konusu ölümlerin kaçının akciğer yetmezliği, nefes darlığı, mevsimsel grip gibi Covid-19 şüphesi sayılabilecek bir sebepten; kaçının kalp krizi, kanser, beyin kanaması gibi Covid-19 ile bağdaştırılamayacak bir sebepten kaynaklandığına dair veri yok.

Kaldı ki İstanbul’da geçtiğimiz yıl ayni döneme göre ölüm sayısının artması başka bir sebepten ötürü de normal. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın dikkat çektiği üzere İstanbul’a giriş-çıkışlar yasaklandı ve bu sebeple insanlar cenazelerini İstanbul’da defnetmek zorunda kaldı, haliyle İstanbul’da düzenlenen ölüm belgelerinin sayısı da arttı. İstanbul’un nüfusunun %84.2’sinin İstanbul dışında doğduğu göz önüne alındığında bu durumun İstanbul’daki ölüm kaydı sayılarını artırması beklenen bir sonuç.

Üçüncü olarak ise yukarıda açıklanan durum olmasa dahi 2 bin 100 kişi İstanbul için anormal bir artış da değil. Türkiye ve İstanbul’un nüfusu her yıl artıyor, dolayısıyla ölüm sayıları da. Yine Sağlık Bakanı Koca’nın dün açıkladığı verilere göre Türkiye’de gerçeklesen ölümlerin sayısı son 5 yılda Ocak-Nisan arası ortalama %2.88 artmış. New York Times haberinde baz alınan dönem de bu dönem. 2019 yılında aynı dönemde Türkiye’de 152 bin 289 kişinin ölümü kayıtlara geçmiş. Dolayısıyla aynı artış hızıyla 2020 yılında Ocak ayından beri 156 bin 684 kişinin vefat etmesi anormal bir artış olmazdı. Buna rağmen Türkiye’de Ocak 2020’den beri gerçeklesen ölümlerin sayısı 153 bin 766, yani ortalama artış hızından 2 bin 918 kişi daha az.

Sonuç olarak New York Times makalesi yalnızca bir rakam üzerinden Türkiye’nin koronavirus ölümlerinin gerçek sayısını gizlediği iddiasını ortaya atıyor. Fakat verilen rakamın bu iddiayı destekleyecek hiçbir yönü bulunmuyor.

New York Times Türkiye’nin koronavirüs ile başarılı mücadelesini hazmedemedi yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

7 Nisan 2020 tarihinde Amerikan New York Times gazetesi Türkiye’de kamusal alanlarda maske takma zorunluluğuyla ilgili bir haber yayımladı. Söz konusu haber Türkiye’nin koronavirüs ile mücadelesinde aldığı etkili tedbirlerin bir kısmını kabul etse de gerçek dışı iddiaları gündeme taşımaktan geri durmadı.

İddia: “Türkiye’de virüsün yayılmasıyla ilgili çok az resmi veri bulunuyor”

Carlotta Gall, Türkiye’deki vaka sayısının dağılımına ilişkin çok az resmi veri olduğunu iddia etti.

Hâlbuki Türkiye her gün son 24 saatteki yeni vaka, test sayısı, ölüm ve iyileşme sayılarını resmi kanallardan paylaşıyor. Türkiye hangi şehirde kac vaka ve ölüm olduğu bilgisini de duyuruyor. Sağlık Bakanlığının hazırladığı bir mobil uygulamada ise mahalle mahalle vaka sayıları, bunların kaçının hastanede tedavi edildiği bilgileri de yer alıyor.

İddia: “Türkiye’nin durumu İtalya ve ABD’den farksız”

İkinci husus ise makalede kaynak olarak gösterilen eski CHP Milletvekili Barış Yarkadaş’ın Türkiye’nin durumuyla ilgili maddi hata içeren açıklamalarının herhangi bir yorum veya doğrulama olmaksızın kaynak olarak gösterilmesi.

Yarkadaş “Türkiye (koronavirüsle mücadelede) Güney Kore gibi olabilirdi, ama şu an İtalya ve ABD gibiyiz” dedi.

Yazının çıktığı 10 Nisan tarihinde İtalya ve ABD’de Covid-19’dan kaynaklı ölümlerin sayısı sırasıyla 18 bin 279 ve 16 bin 697. Bu tarihte Türkiye’deki ölümlerin sayısı ise 908 idi, yani İtalya ve ABD’nin neredeyse 20’de biri.

İddia: “Türkiye uçuşları ve ülke içi hareketi kısıtlamadı, vatandaşlarına maddi destek sağlamadı”

Makale, Barış Yarkadaş’ın başka yanlış ifadelerini de doğrulamadan kaynak olarak sunuyor. Yarkadaş “Türkiye uçuşları durdurmadı ve ülke içi hareketi kısıtlamadı, çünkü Hazinede evde kalacak vatandaşlara ödeyecek para yok.” ifadelerini kullandı.

Gerçekte ise Türkiye tüm uluslararası uçuşları durduran birkaç ülkeden biri. Ne bir Avrupa ülkesi ne de bu yazıyı yayımlayan New York Times’ın merkezinin bulunduğu ABD böyle bir karar aldı.

Ayrıca Türkiye, bulaş oranı yine ABD gibi bu tedbiri almayan pek çok ülkeden daha düşük olmasına rağmen, 31 büyükşehrine giriş-çıkışları da yasaklayarak ülke içi hareketi de kısıtladı.

Ek olarak Türkiye bu yazının yayımlanmasından 2 gün önce koronavirüs salgını döneminde ücretsiz izne ayrılan ve issiz kalan vatandaşlara aylık 1170 lira maaş desteği açıkladı. Ancak New York Times, Barış Yarkadaş’ın “Hükümetin vatandaşlara hiçbir maddi destek sağlamadı” iddiasını doğrulamadan kaynak olarak sunmayı tercih etti.

Türkiye’nin koronavirüsle mücadelesi hakkındaki asılsız iddiaların sözcüsü: New York Times yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

-Bütün hastanelere yeterli malzeme sağlanıyor.

-Zaten tıbbi malzemelerin ihracatı durduruldu.

-Bakanlık tüm yerli üreticilerle anlaşıyor.

Yalan 2: “Temel gıda maddelerine erişimde sıkıntı yaşanacak.”

-Toprak Mahsülleri Ofisi’nde yeterli stok var.

-Üretim, stok ve tedarik zincirinin aksamaması için tüm önlemler alındı.

– Tarımsal ve sanayi üretimi devam edecek.

Yalan 3: “Cezaevlerinde koronovirüs salgınına karşı önlem alınmadı.”

-Tüm görüş ve ziyaretler ertelendi.

-Cezaevlerine tıbbi ve koruyucu malzemeler tedarik edildi.

-Tüm araçlar ve açık-kapalı alanlar düzenli olarak dezenfekte ediliyor.

-İlk giriş yapan mahkumlar 14 gün izole ediliyor.

Yalan 4: “Türkiye koronavirüs tanı testi yapmayı bıraktı.”

-22 Mart itibarıyla toplam 20 bin 345 test yapıldı.

-Test sayısı artarak devam edecek.

-Türkiye yerli tanı kitini geliştiren ilk ülkelerden biri

-Çin’den gelen hızlı tanı kiti sayısı 1 milyona ulaşacak.

Yalan 5: “Türkiye’nin yoğun bakım kapasitesi yetersiz.”

-Türkiye’de her 100 bin kişiye düşen yoğun bakım yatak sayısı 43.

-Bu oran İtalya’da 12.5, Almanya’da 29.2, ABD’de 34.7, Fransa’da 11.6, İngiltere’de 6.6.

-Avrupa Birliği ortalaması ise 11.5.

Koronavirüsle ilgili hangi yalanlar servis edildi? yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

Söz konusu haberde Sağlık Bakanlığının koronavirüs tanı testi yapmayı bıraktığı ima edildi. Haberde ayrıca Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın dua çağrısı da yer aldı.

Erbaş’ın çağrısından ve “Test yapmayı bıraktılar” iddiasından hareketle hükümetin salgınla bilimsel mücadeleyi bıraktığı, koronavirüsle sadece “dua” ederek savaşacağı algısı oluşturulmaya çalışıldı.

Tele1’de yayınlanan haber tamamıyla manipülasyondan oluşuyor. Sağlık Bakanlığı’nın test yapmayı bıraktığı iddialası doğru değil.

Bakanlık 22 Mart itibarıyla toplam 20.345 koronavirüs testi yaptı. Koronavirüs tanı testi artarak yapılmaya devam edecek.

Ayrıca Türkiye koronavirüsle mücadele için ilk yerli tanı kitini geliştiren ülkelerin başında geliyor. Dahası, 23 Mart sabahı Çin’den koronavirüs vakasını 15 dakikada saptayan hızlı tanı kitlerinin ilk bölümü geldi. Türkiye Çin’den toplam 2 milyon hızlı tanı kiti alacak.

Yalanların sonu gelmiyor: ‘Test yapmayı bıraktılar’ iddiası asılsız yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.

1- Brezilya’dan Türkiye’ye gelen hayvanlara ait olduğu ve nakil sırasında hayvanlara eziyet edildiği iddiasıyla paylaşılan fotoğraf Nisan 2018’de Avustralya’da çekildi.

2- İstanbul Ahırkapı açıklarında içinde şarbon hastalığı taşıyan hayvanların olduğu bir geminin bekletildiğine yönelik iddialar Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yalanlandı.

3-  Paylaşılan cenaze fotoğrafının şarbon nedeniyle hayatını kaybeden birine ait olduğu iddiası doğru değil. Fotoğraf 2017 yılında Gaziantep’teki bir iplik fabrikasında çıkan yangında ölen iş adamı Tuncay Kara’ya ait.

4- Yozgat’ta şarbon vakası olduğuna dair fotoğraf paylaşan “@dr_mrymm” kullanıcı isimli Twitter hesabı sahtedir. Hesapta kullanılan fotoğraf ABD’li Ortodontist Ana Benedetti’ye ait. Aynı fotoğraf “@KacSaatOldu1” hesabı tarafından da Samsun’da çekildiği iddiasıyla servis edildi.

5- Samsun’un Tepecik Mahallesi’nde şarbon görüldüğü ve mahallenin karantinaya alındığı iddiaları doğru değil. Samsun İl Sağlık Müdürlüğü ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğü şarbon iddialarının gerçeği yansıtmadığını bildirdi.

6-  Ankara Valiliği, Mamak İlçesinde şarbon hastalığı görüldüğüne dair iddiaların gerçeği yansıtmadığını bildirdi. Valilik bu tür asılsız ve maksatlı iddialara itibar edilmemesi gerektiğini belirtti.

7- Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin “Millet şarbon hastalığına yakalanıyorsa, demek ki et alabiliyorlar” ifadesini kullandığı iddiasıyla servis edilen görsel doğru değil. Pakdemirli’nin böyle bir açıklaması yok.

8- Gülriz Sururi, daha önce Samsun ve Yozgat’ta görülen şarbon vakalarına ait olduğu iddiasıyla paylaşılan yalan görseli Cerrahpaşa Hastanesi’nde çekildiği iftirasıyla servis etti.

9- Şarbondan ölen büyükbaş bir hayvanın Bostancı sahiline vurduğu iddiasıyla servis edilen fotoğraf 14 Ocak 2014 tarihinde İsveç kıyılarında çekildi.

Şarbon hakkında halkı galeyana getirmek için söylenen 9 büyük yalan yazısı ilk önce Yekvucut üzerinde ortaya çıktı.