ABD’de 1992’de çıkarılan bir yasa gereği Kennedy suikastiyle ilgili gizli bilgilerin 25 yil içinde açıklanması gerekiyor. Bu süre bugün doluyor. ABD Ulusal Arşivi’nin Başkan Donald Trump’in hafta sonu onaylayacağını açıkladığı gizli belgeleri bu hafta kamuoyuyla paylaşması bekleniyor. Kennedy suikastle ilgili bugüne kadar birçok komplo teorisi ortaya atılmıştı.
ABD Başkanı John F. Kennedy suikasti tarihin en büyük sırlarından biri olma özelliğini koruyor. 1963’teki suikastin üzerinden onlarca yıl geçmesine rağmen hala cevap bekleyen çok sayıda soru var.
Bu sorular, ABD Başkanı Donald Trump’ın onayıyla suikastle ilgili binlerce belgenin kamuoyuna açıklanacağının duyrulmasıyla yeniden gündeme geldi.
Kennedy’nin katili 24 yaşındaki Lee Harvey Oswald’in bir Rusla evli olması ve bir dönem Rusya’da yaşaması nedeniyle suçu Rus istihbaratı KGB’ye atanlar da oldu.
Ulusal arşivler şu ana kadar suikastle ilgili 30 bin civarında belge paylaştı. Trump’ın onayıyla bugüne kadar gün yüzüne çıkmamış binlerce belgenin daha kamuoyuna açıklanması bekleniyor.
Ancak bu belgelerin ne kadarının paylaşılacağı henüz bilinmiyor. Devlet kurumlarının bu belgelerin hepsinin açıklanmaması için Başkan Trump’a baskı yaptığı yönünde haberler var.
Ne olmuştu?
ABD’nin 35’inci Başkanı John F. Kennedy, 22 Kasım 1963 yılında uğradığı suikast sonucu öldürüldü.
Üstü açık bir arabada yolculuk ediyordu. Başkan’ın önünde oturan Teksas Valisi John Connally saldırıdan yaralı kurtuldu.
Aynı saat içinde suikastin gerçekleştiği Dallas’ta, polis memuru JD Tippit de öldürüldü. Hemen ardından da şüpheli Lee Harvey Oswald tutuklandı.
12 saat içinde Oswald, Kennedy ve Tippit’i öldürmekle suçlandı.
24 Kasım’da Oswald, Dallas karakolunun alt katından çıkarıldığı sırada bir gece kulubü sahibi olan Jack Ruby tarafından silahla vurularak öldürüldü. Bu anlarda canlı yayın kameraları da oradaydı ve yayındalardı.
Ruby, Oswald’ı öldürme suçundan ölüm cezasına çarptırıldı. Kararı temyize götüren Rub, yeniden yargılanma hakkını kazanamadan 1967 yılında kanserden öldü.
Resmi açıklama neydi?
Kennedy’nin öldürülmesinden bir hafta sonra, yemin ederek başkanlığı devralan Lyndon B. Johnson, davayı soruşturmak için bir komisyon oluşturdu.
Eylül 1964’te yayınlanan Warren Komisyonu raporuna göre;
- Teksas Okul Kitaplığı deposunun güney doğu köşesinden, altıncı katın penceresinden ateş edildi.
- Ateş eden Lee Harvey Oswald’dı.
- Oswald veya Ruby’nin, iç ya da dış herhangi bir komployla ilgileri olduğuna dair bir delil yoktu.
Sonrasında başka soruşturmalar da yapıldı:
- 1968 yılında, dört doktordan oluşan bir komisyon, Warren Komisyonu raporunun tıbbi sonuçlarına destek verdi.
- 1975 yılında Rockefeller Komisyonu, CIA’in suikaste karıştığına dair “güvenilir bir kanıt” bulamadığını açıkladı.
- 1979 yılında ABD Temsilciler Meclisi Suikastler Komitesi, Warren Komisyonu raporuna büyük ölçüde destek verildiğini ancak “büyük bir olasılıkla Kennedy’ye bir değil iki tetikçinin ateş açtığı” sonucuna varıldığını açıkladı.
1992 yılında, ABD Kongresi’nde suikastle ilgili beş milyon sayfadan oluşan tüm kayıtların, Ulusal Arşiv’e gönderilmesine karar veren yasa kabul edildi.
Arşivlenen bu kayıtların yüzde 88’lik bölümü hiçbir gizlilik içermiyor. Yine halka açık olan yüzde 11’lik bir bölümden ise “hassas bölümler” çıkarılmış. Kalan yüzde 1’lik bölüm ise bütünüyle gizliydi.
ABD’de 1992’de geçen bir yasaya göre, arşivler üzerindeki gizliliğin 25 yıl sonra kaldırılması zorunlu. Bunun tek istisnası ise mevcut Başkan’ın bu duruma karşı çıkması.
Bugün mevcut gizliliğin kaldırılması gerekiyor.
Peki diğer teoriler neler?
11 yaşındayken suikasta şahit olan Toni Glover, ikinci bir tetikçinin olduğunu düşünenlerden.
Kimileri ikinci tetikçinin, Başkan’ın arabası önünden geçerken çimenli tepeden ateş ettiğini düşünüyor.
Glover’a göre bu yönde sağlam kanıtlar var.
Suikast hakkında birkaç kitap yazmış olan eski Washington Post muhabiri Jefferson Morley, bu hafta piyasaya sürülen yeni kitabında eski CIA karşı istihbarat şefi James Angleton’a yer veriyor.
Morley, “Komplo teorisi hiç yazmadım. Suikastla ilgili elde edilen yeni bilgileri yazıyorum” diyor.
Morley, Oswald’ın Kennedy’i vurduğundan kuşkulu. Ona göre ölümcül kurşun geriden değil önden geldi.
Morley, “Zapruder’in filmine bakın. Kennedy’nin başı arkaya doğru gidiyor. Başınızın arkasından vurulursanız, başın kurşunun kaynağına doğru hareket edeceği teorisini biliyorum. Ancak bu sağduyuya aykırı. Bu önden atılmış bir kurşuna benziyor” diyor.
Morley’nin resmi açıklamalardan kuşku duymak için başka sebepleri de var.
Oswald’ın yanağına uygulanan parafin testi onun tüfek kullanmadığına işaret etmişti. (Bu testin doğruluğuyla ilgili soru işaretleri var.)
Dahası Teksas valisi John Connally de Warren Komisyonu bulgularına karşı çıkarak, kendisine isabet eden kurşunun, Kennedy’yi vuran kurşunla aynı olmadığını söylemişti.
Morley’e göre resmi açıklamada başka çelişkiler de yer alıyor.
“Resmi açıklamaya göre kimsenin hiçbir şey bilmediği ve nereden geldiği belli olmayan Oswald adında bir adam Başkan’ı vurdu. Ancak bu kesinlikle yanlış.”
“Oswald, CIA ve eski CIA karşı istihbarat şefi James Angleton tarafından 1959’dan Kasım 1963’e kadar dört yıl boyunca izlendi” diyor Morley.
Buna karşın Boston Üniversitesi’nden profesör Thomas Whalen Oswald’ın Kennedy’i vuran kişi olduğu kanısında:
“Sadece ben değil, tarihçilerin geneli de Oswald’ın suikastçı olduğuna inanıyor. Asıl soru; Oswald’ın daha geniş bir komplunun parçası olup olmadığı.”
Warren Komisyonu, Oswald’ın yalnız başına hareket ettiğini açıklasa da, 1959’da Sovyetler Birliği’ne gittiği, Sovyet vatandaşlığına başvurduğu ancak kabul edilmediği ve 1962 yılına kadar orada yaşadığı da raporda yer alıyor.
Komisyon ayrıca kendini Marksist olarak tanımlayan Oswald’ın, Kennedy suikastından iki ay önce Meksika’da bulunan, Küba ve Rusya büyükelçiliklerini ziyaret ettiğine de raporda yer verdi.
Thomas Whalen yeni yayınlanacak belgelerin bu ziyaretler hakkında bilgi verebileceğini düşünüyor:
“Oswald, Mexico City’de suikasttan haftalar önce ne yapıyordu? Kübalı ve Sovyet istihbarat yetkilileriyle görüştü mü? Ona yeşil ışık verdiler mi? Küba lideri Fidel Castro’nun Kennedy’i öldürmek için nedeni vardı. ABD hükümeti de aynı zamanda Castro’yu öldürmeye çalışıyordu.”
Yeni belgelerde ne olabilir?
Califronia’dan avukat Bruce Miroglio Kennedy ve suikastı üzerine binlerce sayfa okuduğunu söylüyor.
Miroglio, hatalar bulunduğunu söylediği raporun temelde açıkladığı sonuçlara katılıyor. Miroglio ikinci bir tetikçinin olduğuna, komplo teorilerine inanmıyor ve Perşembe günü çıkacak belgelerden de büyük bir sonuç beklemiyor.
Toni Glover ise belgelerden ne çıkacağını görmenin ilginç olacağı düşüncesinde. Ama o da bu olayda soruşturmacı değil tanık olarak kalma kararında:
“Hiçbir şeyi doğrulayamam. Herkes başkanlık konvoyunu büyük bir heyecanla izliyordu, 15 saniye sonra ise bir dehşetin içine düştük.”
