Cumhurbaşkanı’nın Meclis’i tek taraflı feshetme yetkisi var mı?
- Hayır çünkü Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde fesih yetkisi yoktur.
- Fakat hem Cumhurbaşkanı hem de Meclis seçimleri yenileme kararı alabilir.
- Cumhurbaşkanı seçim yenileme yetkisini kullanırsa bir görev döneminden feragat etmiş olur.
Meclis’in Cumhurbaşkanı’nı azletme yetkisi var mı?
- Cumhurbaşkanı hakkında Meclis’te üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması talep edilebilir.
- Soruşturma açılması talebine ilişkin önergeyi görüşen Meclis, üye tamsayısının beşte üçünün oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir.
- Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı seçim kararı alamaz.
- Meclis, soruşturma açılan Cumhurbaşkanı hakkında üye tamsayısının üçte ikisinin oyuyla Yüce Divan’a sevk kararı alabilir.
- Yüce Divan’da seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanı’nın görevi sona erer.
Teklif edilen sistemde denge ve denetleme nasıl düzenlenmiştir?
- Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde denge ve denetleme mekanizmaları parlamenter sisteme nazaran daha gelişmiştir.
- Bu sistemde kuvvetler ayrılığı ilkesi daha net bir şekilde tatbik edildiği için Cumhurbaşkanı ve yürütme Meclis tarafından daha objektif bir şekilde denetlenir.
- Yürütmenin hazırladığı bütçe ancak yasamanın onayıyla yürürlüğe girebilir ve bütçenin denetimi de yine yasamaya aittir.
- Yargının Cumhurbaşkanı’nın ve yürütmenin idarî işlerini denetleme yetkisine sahip olması bir başka dengeleme unsurudur.
- Cumhurbaşkanlığı kararnameleri Anayasa yargısı tarafından denetlenecektir.
- Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ilgilendirdiği alana dair bir kanun çıkması halinde kararnameler yürürlükten kalkacaktır.
- Cumhurbaşkanı seçimleri yenilerse kendi görevi de iptal olur ve halk devreye girerek denge ve denetleme sürecinde belirleyici bir unsur olur.
Bütçe nasıl teklif edilecek? Meclis’in onay yetkisi nasıl olacak?
- Mevcut sistemde bütçeyi hazırlayan da oylayan da aynı kişilerdir.
- Yürütme elemanları Meclis’e sundukları bütçe teklifini Meclis’te oylarlar ve parlamento çoğunluğuna sahiplerse bütçeyi sorunsuzca geçirebilirler.
- Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde ise bütçe Cumhurbaşkanı ve bakanlar tarafından hazırlanır ve Meclis’in onayına sunulur. Meclis’in bütçeyi kabul etmeme yetkisi ve kabul ettiği bütçenin harcamalarını da denetleme sorumluluğu vardır.
- Ayrıca, Meclis yeni bütçeyi kabul etmezse geçen senenin bütçesi değerleme oranı nispetinde artırılarak yürürlüğe konur ve böylece ciddi bir sistem içi tıkanıklığın önüne geçilir.
Yeni sistemde Cumhurbaşkanı’na yüklenen yeni sorumluluklar nelerdir?
- Mevcut sistemde Cumhurbaşkanı’nın cezai ve hukuki sorumluluğu yoktur. Cumhurbaşkanı sadece vatana ihanet suçlamasıyla yargılanhabilir.
- Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde ise Cumhurbaşkanı’na cezai sorumluluk getiriliyor. Meclis Cumhurbaşkanı’nı başka suçlamalarla da Yüce Divan’a gönderebilir.
- Cumhurbaşkanı hakkında milletvekillerinin beşte üçünün (360) oyuyla soruşturma açılabilir. Hakkında soruşturma açılan Cumhurbaşkanı seçim kararı alamaz.
- Cumhurbaşkanı, milletvekillerinin üçte ikisinin (400) oyuyla Yüce Divan’a sevk edilebilir. Yüce Divan’da seçilmeye engel bir suç sebebiyle mahkûm edilirse görevi sona erer.
- Mevcut Anayasa’da hükümetin kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi varken yeni sistemde Cumhurbaşkanı’nın kararname çıkarma yetkisi vardır. Ancak cumhurbaşkanlığı kararnameleri kanun hükmünde değildir.
- Kararname hiyerarşik olarak Anayasa ve kanunların altında yer alacaktır. Dolayısıyla kanunla düzenlenen bir alanda Cumhurbaşkanı kararname çıkaramayacaktır.
- Yeni sistemde Cumhurbaşkanlığı görevine süre sınırı getirilmektedir. Bir kişi en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilecektir.
