Cumhurbaşkanlığı sistemi nedir?
- Cumhurbaşkanlığı Sistemi, tıpkı parlamenter sistem gibi, demokratik bir hükümet modelidir.
- Bu sistemde Cumhurbaşkanı doğrudan halka karşı sorumludur.
- Halk, Cumhurbaşkanı’nı da, Meclis’i de kendisi seçer.
- Halkın siyasetin merkezinde olduğu bir sistemdir. Halk, hükümeti doğrudan kurar ve ona doğrudan müdahale eder.
- Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ndeki en mühim unsur millettir. Dolayısıyla Cumhurbaşkanlığı Sistemi için aynı zamanda “millet hükümeti” sistemi de denilebilir.
Cumhurbaşkanlığı sistemine neden ihtiyaç var?
- Halk iradesi: 2007 yılında, Cumhurbaşkanı’nın halk tarafından seçilmesini öngören Anayasa değişikliği halktan %67 oranında destek alarak kabul edildi. 10 Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise, halk bu kez siyasette etkili bir Cumhurbaşkanı istediğini gösterdi. İcra makamının Cumhurbaşkanlığına geçmesiyle, yürütme içinde çift başlılık ortaya çıktı. Bu duruma bağlı olarak, Anayasa’nın, halkın ortaya koyduğu iradeye uygun hale getirilmesi ihtiyacı doğdu.
- Vesayetin sonu: Cumhurbaşkanlığı Sistem’inin belki de en önemli avantajı, siyaset dışı yollarla iktidar olma yoluna son vermesidir. Yürütmenin zayıflatıldığı dönemlerde etkili olan siyaset dışı güçlerin Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde kendisini göstermesi pek mümkün olmaz.
- İstikrar: Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde yürütme organı Meclis’teki dengelerden etkilenmediği için siyasi istikrarsızlığın önüne geçilir. Böylece Türkiye’de geçmiş yıllarda olduğu gibi yönetim kargaşası yaşanma tehlikesi bertaraf edilir.
- Kuvvetler ayrılığı: Doğrudan halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanı ve ona bağlı yürütme organı Meclis içinden çıkmaz. Dolayısıyla parlamenter sistemde iç içe geçmiş olan yasama, yürütme ve yargı kuvvetleri Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde birbirinden tam olarak ayrılır. Hiçbir kuvvet birbirine üstünlük kuramaz, kuvvetler birbirine karşı bağımsızlığını elde eder.
- Daha etkin bir sistem: Meclis dengelerine bağlı hükümetlerin bürokrasiye egemen olmakta zorlandığı parlamenter sistemin aksine, karar alma mekanizmaları çok daha süratli ve isabetli çalışır. İyi bir yönetimle birlikte hızlı ve kolay karar alabilmek, ülkenin çok daha güçlü şekilde kalkınması sağlar.
Mevcut hükûmet sisteminin sorunları nelerdir?
- Halk icraatta bulunan bir Cumhurbaşkanı isterken mevcut Anayasa bu yeni ihtiyacı karşılayamıyor.
- Mevcut parlamenter sistemde yürütme yasamanın içinden çıkar. Yani yasama ile yürütme arasında kesin bir çizgi yoktur.
- Çift başlı bir yönetim vardır. Cumhurbaşkanı yürütme yetkisini başbakan ve bakanlar ile paylaşmaktadır. Bu da yetki kargaşasına yol açmaktadır.
- Türkiye’de kurulan hükümetlerin ömrü ortalama 1,5 yıl olmuştur. Başka bir deyişle, 94 yıllık Cumhuriyet tarihimizde 65. Hükümet kurulmuştur. Parlamenter geçmişimiz zayıf koalisyonlarla doludur.
