Türkiye’de acil sağlık hizmetleri son yıllarda, sağlık sistemimizdeki hızlı gelişimin sembolü olma niteliğini taşıyor. Geçtiğimiz günlerde şiddetli karın esir aldığı bölgelerde yolları kapanan köylerde ve yaylalarda hastalanan vatandaşlar sık sık gündeme geldi. Ancak acil sağlık hizmetleri alanında yapılan iyileştirmeler ve atılan adımlarla, kar bu sefer “beyaz esaret” olarak anılmadı. UMKE ve 112 Acil Servis ekipleri, kar yağışının olumsuz etkilediği bölgelerde paletli ambulanslarla ve helikopter ambulanslarla acil sağlık hizmetine ihtiyaç duyanlara ulaşmak için zorlu yolları aştı. Sayıları her geçen gün artan ambulans uçak ve helikopterlerle bugüne kadar birçok hasta en kısa sürede tedavi edilmek üzere hastanelere nakledildi. Acil sağlık hizmetini vatandaşa ulaştırmada bir diğer etkili atılım da Türkiye’deki bütün acil yardım hatlarını tek bir çatı altına toplayan 112 Acil Çağrı Merkezi oldu.
Zorlu kış şartları sağlık ekiplerine engel olmadı
Yolların karla kaplanmasıyla özellikle yüksek kesimlerde köylerde ve yaylalarda kalan insanların sağlık hizmetine ulaşması giderek zorlaştı. Yurt genelinde, bu hastaların imdadına yetişen ve hastaneye ulaştıran sağlık ekiplerinin çok sayıda operasyonu acil sağlık sisteminin yeni yüzünü gözler önüne serdi. Konya’da kara yolu güzergahında mevzilenen 112 Acil Servis çalışanları, hava şartlarının geçit vermediği yerde zor durumda kalan vatandaşlar için 7 gün 24 saat mesai yaptı. Sahada 3’ü paletli olmak üzere 86 kara ambulansı, 4 UMKE aracı ve 1 helikopter ambulans olmak üzere 93 araçla kesintisiz hizmet sunuldu. Artvin’in Borçka ilçesinde yaşayan 81 yaşındaki İbrahim Berk, evden ahıra giderken buzlu zeminde kayarak düştü. Kardan dolayı kapalı olan köy yolundan ulaşılamayan hasta ambulans helikopterle alınarak hastaneye kaldırıldı. Hastanede tedavi altına alınan hastanın hayati tehlikesi olmadığı bildirildi.
Gaziantep’te ise doğum yapma riski bulunan hamile kadın, kara yolunun kar ve don nedeniyle riskli olması nedeniyle ambulans helikopterle taşındı. Kadın, ilçeye gelen ambulans helikopterle Cengiz Gökçek Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi’ne sevk edildi. Antalya’nın Akseki ilçesine bağlı bir köyde rahatsızlanan 77 yaşındaki kadının imdadına da 112 personeli yetişti. Yaşlı kadın, olumsuz hava şartlarına rağmen paletli ambulansla alınarak hastaneye kaldırıldı.
Türkiye dünyada tek: ücretsiz hava ambulansı hizmeti
Türkiye’de, hava ambulansı hizmeti 28 Ekim 2008 tarihinde iki helikopter ambulans ile verilmeye başlandı. Daha sonraysa sayısı arttırılarak ülke genelinde yaygınlaştırıldı. Ambulans helikopterlerle bugüne kadar; kar nedeniyle yolları kapanan köylerden gebe ve bebekler hastanelere nakledildi, organ bekleyen vatandaşlar için bulunan organlar en kısa sürede ulaştırıldı ve kara yollarına inilerek trafik kazasında ağır yaralanmış hastalar en kısa sürede yoğun bakımlara nakledildi. Türkiye, vatandaşına bu hizmeti kendi kaynakları ile ücretsiz sunan tek devlet olma özelliğini taşıyor.
Ambulans helikopterlerin donanımında hasta ve yaralıyı en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırırken ihtiyaç duyulabilecek her türlü tıbbi cihaz mevcutken, havadayken adeta bir yoğun bakım hizmeti verilebiliyor. Ayrıca yenidoğan vakalarının taşınmasında gerekli olan kuvöz ve yenidoğan ventilatörü gibi malzemelerde helikopterde bulunuyor.
Ambulans uçaklar ise, gündoğumu-günbatımı arasında hizmet sağlayan helikopter ambulanslardan farklı olarak 24 saat esasına göre hizmet sunuyor. Ayrıca uçak ambulanslar hem ülke içerisinde hem de ülkeler arasında hizmet verebiliyor. Ambulans uçaklar da helikopter ambulanslar gibi yoğun bakım şartlarında hasta nakli sağlayan tıbbi cihaz ve donanıma sahip. Ventilatör, defibrilatör cihazı, infüzyon pompası gibi ileri yoğun bakım şartlarında bulunması gereken her türlü tıbbi cihaz ve malzemeye ile yenidoğan vakalarının taşınmasında gerekli olan kuvöz ve yenidoğan ventilatörü gibi malzemelerde uçaklar ambulanslarda bulunuyor.
Sayılarla Türkiye’nin ambulans filosu
Türkiye’de ambulansların sayısı da 2002’den bu yana 9 kat arttı. Yaklaşık 6 bin ambulans, 17 ambulans helikopter, biri 4 sedyeli, biri 2 sedyeli ve bir diğeriyse tek sedyeli olmak üzere 3 adet ambulans uçak, 6 deniz ambulansı, 91 yoğun bakım obez ambulansı acil sağlık hizmetini hastalara en kısa sürede ulaştırabilmek için görev alıyor. Ambulans sayılarındaki bu artışla 2002’de 107 bin olan ambulans başına düşen nüfus, 2021’de 14 bine indi. Uçak ve helikopter ambulansları, sadece 2021’de yurt içinde 3 bin 629 hasta ve yaralı taşıdı. Yine sadece 2021 yılında, acil tedavi bekleyen hastalar için 5 kıtaya uçan ambulans uçaklarda 53 ülkeden 154 hasta, Türkiye’ye getirildi.
Afetin hemen ardında vatandaşın yanında
Afet anlarında, en kritik dönemlerde verilen hızlı tepkiler sayesinde sağlık müdahalesi geciktirilmedi. 11 Ağustos 2021’de Batı Karadeniz bölgesinde meydana gelen sel felaketinin ardından ilk açıklamada, bölgede 66 ambulansın çalışmaya başladığı bildirildi. 30 Ekim 2020’de İzmir’de yaşanan depremden 2 saat sonra 38 ambulans, 35 UMKE ekibi ve 2 ambulans helikopter olay yerindeydi. 28 Temmuz 2021’de Antalya’nın Manavgat ilçesinde başlayan ve Türkiye’nin birçok şehrine yayılan orman yangınlarında da acil sağlık ekipleri her an vatandaşın yanındaydı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklamalarına göre; Antalya’da 34 ambulans, 17 UMKE ekibi, 1 mobil komuta aracı, toplam 191 sağlık profesyoneli ve Muğla’da 44 ambulans, 16 UMKE ekibi, 1 mobil komuta aracı, toplam 228 sağlık profesyoneli sahadaydı.
Yeni Nesil 112 Acil Çağrı Merkezleri
Yeni Nesil 112 Acil Çağrı Merkezi Sistemi, farklı acil yardım çağrıları için kullanılan 7 kuruma ait acil çağrı numaralarının (İtfaiye: 110, Jandarma: 156, Polis: 155, Sağlık: 112, Orman: 177, Sahil Güvenlik: 158, AFAD: 122) tek numara (112) altında toplanması amacıyla İçişleri Bakanlığı tarafından geliştirildi. 112 Acil Çağrı Merkezi Sistemi üç temel amaca sahip; acil durumlarda birden çok numara yerine tek bir numarayı (112) bilmenin yeterli olması, acil çağrı alındıktan sonra ihtiyaç duyulacak tüm ekiplerin en kısa sürede koordine olmalarının sağlanabilmesi ve kurumların, gereksiz ve asılsız çağrılar nedeniyle artan iş yükünün azaltılmasıyla daha etkin çalışmasının sağlanması.
Yeni Nesil 112 ile çağrı işlemleri, ekip sevki ve istatistik takipleri hizmetleri sunuluyor. Ayrıca 112’yi arayan ve yabancı dil konuşan kişiler İngilizce, Almanca, Arapça ve Rusça dillerinde taleplerini Ankara 112 Acil Çağrı Merkezindeki yabancı dil havuzu operatörlerine iletebiliyor ve acil çağrı hizmetlerinden yararlanabiliyor. Yerli ve milli yazılım imkanlarıyla geliştirilen ve ülke genelinde faaliyete başlayan bu merkezler, geçen yıl 104 milyon 656 bin 510 çağrıya cevap verdi.
Araç İçi Acil Çağrı Sistemi
Araç İçi Acil Çağrı Sistemi, e-Çağrı (e-Call) projesiyle kaza anında 112 Acil Çağrı Merkezinin otomatik olarak aranması ile kazazede bilinçsiz olsa dahi, kaza yerinin coğrafi koordinatlarının ve ilgili diğer bilgilerin çağrı merkezine iletimi sağlanıyor. Proje uygulamaya alındıktan bu zamana kadar 2705 e-çağrı alındı.
Engelsiz 112
Yeni Nesil 112 projesi kapsamında, engelli vatandaşların da acil durumlarda kullanabileceği bir uygulama geliştirildi. Engelsiz 112 Projesi, engelli vatandaşların, ücretsiz olarak telefonlarına / tabletlerine indirecekleri uygulama aracılığıyla 112 Acil Çağrı Merkezi ile anında iletişime geçmelerine imkan sağlıyor. 2019 yılında mobil marketlere yüklenen Engelsiz 112 Uygulaması üzerinden 6 bin 83 çağrı karşılandı.
