Türkiye’nin alacağı S-400’ler nedeniyle ABD’nin yaptırımları tartışılırken, ABD’nin daha önce ülkemize yaptığı yaptırım tekrar gündem oldu.
ABD’nin 1975 yılında ülkemize uyguladığı yaptırımlar neden gerçekleşti, o tarihte Türkiye’de hakim olan siyasî atmosfer nasıldı?
Pandora’nın kutusu Kıbrıs:
26 Ocak 1974 tarihinde kurulan CHP-MSP koalisyonu 17 Kasım’da sona ermesine rağmen Türk siyasi tarihine damgasını vuran koalisyonlardan biri oldu. Nedeniyse, Kıbrıs Barış Harekâtının bu döneme denk gelmesi.
“Karpuz Koalisyonu” olarak da bilinen CHP-MSP koalisyonu Kıbrıs’ta katliamlar yapan Rumlara dersini vermeden önce de ABD ile ters düşmeye başlamıştı.
Kıbrıs Harekâtı öncesi ABD’nin karşı çıkmasına rağmen haşhaş üretimi üzerindeki yasağın kaldırılması ABD’nin hiç beklemediği bir hamle oldu.
Kıbrıs Barış Harekâtı sonrası siyasi çalkantılarla uğraşan Yunanistan, çıkış noktasını Ege Denizi’nde karasularını 12 mile çıkarmakta buldu. Yunanistan bu kararı aldı ama uygulayamadı.
Bu sırada Kıbrıs Barış Harekâtı nedeniyle halk nezdinde popülerliğini arttıran Ecevit, harekâtın başarısını tek başına sahiplenmek adına koalisyonu yıktı ve seçime gitmeye çalıştı.
Ecevit seçim kararı aldıramadı ve 200 gün süren partiler üstü Sadi Irmak hükûmeti kuruldu. Ordinaryüs Profesör Sadi Irmak başkanlığında kurulan hükümet TBMM’de güvenoyu alamayınca hükümet düştü.
Irmak hükûmeti döneminde ABD Türkiye’ye silah ambargosu başlattığında tarihler 5 Şubat 1975’i gösteriyordu.
Milliyetçi Cephe Hükümeti ABD’ye anladığı dilden cevap verdi
31 Mart 1975 tarihinde kurulan I. Milliyetçi Cephe hükûmeti ABD’nin ambargosuna bütün ABD üslerine el koyarak cevap verdi.
Süleyman Demirel’in Başbakanlığında kurulan Milliyetçi Cephe, Adalet Partisi, Millî Selamet Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve Cumhuriyetçi Güven Partisi tarafından kurulmuştu.
Yeni hükûmet sadece ABD üslerine el koymakla kalmadı, ASELSAN’ı da kurarak ABD ambargosuna karşı Türkiye’nin “milli savunma” atağını hızlandırdı.
Türkiye 20 Temmuz 1975’te merkezi İzmir olmak üzere Ege Denizi’ne ve Batı Akdeniz’e dönük Dördüncü Ordu’yu (Ege Ordusu) kurdu. Yunanistan’ın tehditlerine karşı kurulan ordu da NATO kapsamının dışında tutuldu.
Ağır ekonomik ambargo ve sol görünümlü hareketlerin kargaşalarına rağmen 1977 seçimlerine kadar iş başında kalan hükûmet, seçimler sonrası Ecevit’in tek başına iktidar olamamasıyla II. Milliyetçi Cephe’yi kurdu.
II. Milliyetçi Cephe hükûmeti Türk siyasî tarihinin en utanç verici olayı olan Güneş Motel pazarlıklarıyla son buldu. Ecevit tarafından bakanlık vaat edilen 11 Adalet Partili vekil partisinden istifa ederek Ecevit’in Başbakan olmasını sağladı.
