Türkiye’nin zor sınavı 15 Temmuz
2002-2016 döneminde, birçok kez dayanıklılığı test edilen Türkiye ekonomisi için en zor sınav 15 Temmuz darbe girişimi oldu. Türkiye neredeyse her 10 yılda bir darbe girişimiyle karşı karşıya kaldı ve 10 yıl geriye gitti. Neyse ki FETÖ’nün hain darbe girişimi halkın direnişi sayesinde istediği başarıya ulaşamasa da birçok cana mal olduğu gibi ekonomik olarak da ülkeye maliyeti büyük oldu.
15 Temmuz’un ekonomik faturası ağır oldu
15 Temmuz darbe girişimi ülke ekonomisini 10 yıl geriye attı. S&P, Moody’s ve Fitch Türkiye’nin kredi notunu düşürdü. Türkiye’nin kredi notu “yatırım yapılamaz ülke” konumuna geldi. Türkiye’ye giren doğrudan yabancı yatırım 2016’da yüzde 31 geriledi. 2015 yılında 18 milyar dolardı.
2016 yılında 12 milyar dolara düştü. 2002’den bu yana sürekli büyüyen bir ülkeydi. Darbe girişimine kadar…15 Temmuz darbe girişiminin yaşandığı Temmuz ayını kapsayan üçüncü çeyrekte ekonomi yüzde 1,8 daraldı. İhracat hedefine de darbe indirilmiş oldu. 2002-2016 yılları arasında ihracat ortalama yüzde 20 artı. Darbe girişimi yaşanmasaydı Türkiye 2023 ihracat hedefi olan yıllık 500 milyar dolara ulaşmış olacaktı. Türkiye’nin en önemli sorunlarının başında gelen enflasyonla mücadele de zorlaştı. Nitekim Orta Vadeli Ekonomik Programda yüzde 5 olarak öngörülen TÜFE, enflasyon hedefinin 3,53 puan üzerinde yıl sonunda yüzde 8.53 düzeylerinde gerçekleşti. Enflasyonun bir türlü gelişmiş ülkeler düzeyine çekilememesi, faiz oranlarının da gelişmiş ülkelerden çok yüksek düzeyde oluşmasına neden oldu, bu da sıcak para girişi için uygun zemin oluşturarak reel kurları aşağıya çekti. Hain darbe girişiminden bir sene sonra yüzde 11.72 ile son 5 yılın rekorunu kırdı. 15 Temmuz öncesinde 9.40 seviyelerindeydi işsizlik. Önce yüzde 11 sonra 12, 13 artmaya devam etti. Bir darbe de turizme geldi. 2015’te 41 milyon olan turist sayısı 2016’da 30 milyona düştü. Yani yüzde 25’ten fazla! 15 Temmuz’un toplam maliyeti yaklaşık 500 milyar dolar oldu.
15 Temmuz darbe girişiminden sonra, Türkiye’de son yıllarda sağlanan makroekonomik yönetişim başarısı sayesinde oluşan güçlü finansal ve ekonomik yapı muhtemel bir ekonomik kriz tehdidini önledi. Bu darbe girişiminin Türkiye ekonomisine kısa vadede negatif yansımaları oldu ve piyasalarda yaşanan gelişmelere belli ölçüde tepki verdi. Türkiye ekonomisi toparlanmaya ve büyümeye devam etti. Nitekim 2017 yılının ilk çeyreğinde yüzde 5 gibi yüksek bir oranda büyüme başarısı gösterdi.
15 Temmuz durduramadı
15 Temmuz gecesi hizmet vermeyen veya fahiş fiyata satış yapan akaryakıt istasyonlarını ortaya çıkarırken, Hazine ise kredi derecelendirme kuruluşları üzerinden Türkiye ekonomisinde kriz çıkarılmasına yönelik kulis çalışmalarını bertaraf etti. BDDK bankacılık sisteminde herhangi bir sorun yaşanmaması için finans sektöründeki tüm oyuncularla anlık görüşme gerçekleştirdi. ATM, EFT ve internet bankacılığı sisteminde herhangi bir sorun yaşanmazken, BDDK Başkanı önemli bir yatırımı da Türkiye’ye kazandırdı. Darbe girişimine rağmen Türkiye ekonomisine güvenen Lübnanlı Odeabank, Cuma günü Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile görüşme gerçekleştirdi. Lübnanlı bankacılık heyeti görüşmede 1 milyar liralık sermaye artışına gideceklerini aktardı.
Darbe girişimi sonrasında Türkiye ekonomisinin zarara uğramaması için gece gündüz çalışan ve fırsatçılara göz açtırmayan “milli bürokratlar” değil de darbeciler galip gelseydi milyarlarca dolarlık bir zarar ortaya çıkacaktı.
