Almanya’da otomotiv devleri insan ve maymunlar üzerinde egzoz dumanı solutarak deney yapmakla suçlanıyor. Skandala karışan Volkswagen, BMW ve Daimler’den birbiri ardına açıklama gelirken, Volkswagen Teftiş Kurulu soruşturma başlatacağını duyurdu. Alman hükümeti de insan ve maymunlar üzerindeki deneylerin haklı gösterilemeyeceğini açıkladı.
Halihazırda ‘Dizelgate’ olarak anılan emisyon skandalı nedeniyle zor günler yaşayan dünyanın en büyük otomotiv firmalarından Volkswagen (VW), insanlar ve maymunlara egzoz dumanı solutarak test yapılmasını finanse ettikleri yönünde Alman ve ABD medyasında çıkan haberler sonrası yeni bir tahkikatla karşı karşıya.
Çizgi film izletilen maymunlara egzoz gazı solutuldu
Volkswagen’in 2015 yılında dünya genelindeki yaklaşık 11 milyon aracı için yapılan emisyon testlerini manipüle ettiği, araçların azot oksit emisyonu (NOx) testlerinde belirlenen sınırı birçok kez aşmasına karşın bunların saklandığı ortaya çıkmıştı.
New York Times (NYT) gazetesi ise cumartesi günü aralarında VW’ın yanı sıra Daimler ve BMW gibi Alman oto firmaları tarafından görevlendirilen ‘Avrupa Ulaşım Sektöründe Çevre ve Sağlık Araştırmaları Derneği’nin (EUGT) dizelin ‘çevre dostu’ olduğunu savunmak için 2014 yılında 10 adet maymun üzerinde deney yaptığını duyurdu.
Zira testler modern emisyon kontrolü sayesinde dizelin kirletici etkisinin önemli ölçüde azaldığını ispatlamayı amaçlıyordu.
NYT’ye göre New Mexico eyaletinde hava geçirmez odalara kapatılıp çizgi film izlettirilen 10 maymuna bu sırada dizel motorlu bir ‘Volkswagen Beetle’dan çıkan egzos dumanı solutuldu.
25 sağlıklı insanı denek olarak kullandılar
Avrupa Komisyonu, Volkswagen’in 20 ülkede ‘ticari hile’ yaptığını açıkladı. İddiaya göre deneyler önce insanlar üzerinde yapıldı ancak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) dizel egzozunu kanserojen olarak sınıflandırdıktan sonra, yasal endişeler nedeniyle maymunlarla devam edildi. Skandalın boyutunu arttıran iddia Alman gazetesi Sueddeutsche Zeitung’dan geldi.
Gazete egzoz dumanı içinde bulunan zehirli azot oksit gazının (NOx) solunmasının etkilerini test etmek için 25 sağlıklı insan üzerinde de deney yapıldığını öne sürdü.
Buna göre EUGT’nin yaptırdığı deneylerde 25 kişiye Aachen Üniversitesi’ne bağlı bir enstitüde belirli saat aralıklarında belli dozlarda azot dioksit solutuldu.
Otomotiv şirketleri 2016’da EUGT’nin kapatılmasına karar vermiş ve dernek geçen sene bu kararın ardından kapanmıştı.
Dünya Sağlık örgütünden uyarı
Dünya Sağlık Örgütü internet sitesindeki açıklamada azot dioksite (NO2) maruz kalınması halinde ‘bronşit ve astım semptomları ile solunum yolu enfeksiyonlarının artabileceği ve akciğer büyümesi ve işlevinin azalabileceği’ yönünde giderek artan kanıtlar olduğuna dikkat çekiyor.
Açıklamada ayrıca azot dioksite maruz kalmanın ‘kardioyovasküler ve solunum yolu rahatsızlıkları kaynaklı erken ölüm’ ile bağlantılı olduğu vurgulanıyor.
Volkswagen özür diledi
Volkswagen hafta sonu yaptığı açıklamada ise deneyler nedeniyle özür diledi.
Şirketten yapılan açıklamada “hatalı davranış ve kişilerin yanlış kararları nedeniyle özür dileriz. Seçilen bilimsel yöntemelrin yanlış olduğuna ikna olduk. Bu çalışmalar hiç olmasa daha iyi olurdu. (Şirket) kendisini her türlü hayvan suistimalinden uzak tutuyor” dedi.
Basındaki iddiaların ardından Volkswagen Teftiş Kurulu üyeleri soruşturma talep etti.
DPA’nın aktardığına göre Volkswagen teftiş kurulu üyesi Bernd Althusmann deneylerden sorumlu olanların sert bir şekilde cezalandırılmasını istedi.
Daimler sözcüsü yaptığı açıklamada “Kendimizi bu araştırmadan ve EUGT’den uzak tutuyoruz. Bu çalışmaların boyutu ve uygulanışından dehşete düştük” diyerek ‘deneyleri en güçlü şekilde kınadıklarını’ ifade etti.
BMW’den de deneyleri kınayan bir açıklama geldiği belirtildi.
Alman hükümetinden tepki
Alman hükümet sözcüsü Steffen Seibert konu hakkında bugün yaptığı açıklamada’ insanlar ve maymunlar üzerinde deney yapmanın etik açıdan hiçbir şekilde haklı gösterilemeyeceğini’ belirtti.
Seibert “Bu kontratları hazırlayan teftiş kurullarının özel sorumluluğu var” ifadelerini kullandı.
