Hollanda merkezli istihbarat sitesi Bellingcat, Rus istihbaratının Avrupa’da 10 yıl süren casusluk operasyonunu deşifre etti. Bir macera filmini andıran haberde, Rus istihbaratının NATO ve İtalyan istihbaratını yıllarca nasıl uyuttuğunu ortaya koydu. Rusya ile Ukrayna savaşı sonrası ilişkileri daha da gerilen NATO’nun Rus casusu tarafından nasıl operasyona maruz kaldığını tüm detaylarıyla aktaran site bu haber için çok sayıda ortakla çalıştı. Rus casusu haberdeki detaylar oldukça ilginç. Pasaport sahte, kimlik sahte, doğum belgesi sahte… Haber Rus casusu söz konusu olduğunda Batılı devletlerin istihbaratının ne kadar yetersiz kaldığını gösteriyor. Bellingcat’ta yayınlanan “Sosyetik, Dul, Kuyumcu, Casus: Bir GRU Ajanı İtalya’daki NATO Camiasına Nasıl Girdi?” başlıklı haberi sizin için tercüme ettik.
Sosyetik, Dul, Kuyumcu, Casus: Bir Rus casusu İtalya’daki NATO Camiasına Nasıl Girdi?
14 Eylül 2018 tarihinde, gece yarısından üç dakika önce, Andrey Averyanov’un cep telefonu çalmaya başladı. Geç saate rağmen, telefon kayıtları, GRU’nun gizli operasyonlar birimi 29155’in komutanı Tümgeneral Averyanov’un hâlâ Rusya’nın Moskova’daki Khoroshevskoe Shosse 76’daki askeri istihbarat servisi karargâhındaki ofisinde olduğunu gösteriyor.
O günün erken saatlerinde Bellingcat ve The Insider (Bellingcat’in Rus ortağı), Salisbury’de (İngiltere) Sergey ve Yuia Skripal’in Novichok zehirlenmesine karışan iki gizli GRU casusu olan “Ruslan Boshirov” ve “Alexander Petrov”un gizli kimlikleri hakkında bir araştırma yayımlamıştı. Soruşturma, GRU’nun ticaretinde göze batan şeyleri ortaya çıkardı: Rusya’nın askeri istihbarat teşkilatı, yaklaşık on yıl boyunca, casuslarına ardışık numaralı pasaportlar vererek gazetecileri araştırmalarına izin verdi. Bu gazeteciler Rusya’nın karaborsasına yaygın olarak sızan verileri ele geçiriyor ve casusları basitçe bir tür sayı gruplarını izleyerek açığa çıkarıyordu.
Bellingcat’in o günkü haberinden sonraki saatlerde Averyanov, en üst düzey patronu olan GRU’nun şefi Igor Kostyukov’dan birkaç telefon aldı. Benzer şekilde, Averyanov, 2016’daki başarısız Karadağ darbesine karışan iki casus da dâhil olmak üzere, bu tür pasaportlarla seyahat eden astlarının çoğuna ulaşmıştı.
Gece yarısı arayan kişi, GRU’nun Bölüm 5’inden biriydi. Diğer adıyla Yasadışı Programın başkanıydı. Burası sahte kimliklerle dünyanın dört bir yanına askeri casuslar yerleştiren az bilinen bir departman. İki GRU memuru iki dakikadan biraz fazla konuştu.
Rus casusu pasaport serisi
Ertesi gün, 15 Eylül 2018 tarihinde uzun boylu, Latince isme sahip bir kadın, İtalya’nın Napoli kentinden Moskova’ya tek yönlü bir bilet aldı. Yaklaşık on yıl boyunca, bu kadın dünyayı kendi mücevher markasıyla kozmopolit, Peru doğumlu sosyetik bir kişi olarak dolaşmıştı. O akşamın ilerleyen saatlerinde Moskova’ya indi ve o zamandan beri Rusya’dan ayrılıp ayrılmadığı bilinmiyor. Bellingcat’in önceki gün açıkladığı numaralardan birinden bir pasaportla uçtu. Aslında onun pasaport numarası Boshirov ve Petrov’un GRU patronunun sadece altı ay önce İngiltere’ye uçtuğu pasaportlardan yalnızca bir basamak farklıydı.
Pasaportundaki isim Maria Adela Kuhfeldt Rivera’ydı. Bellingcat ve araştırmacı ortakları şunu keşfetti: Kadının Napoli’deki NATO ofislerinden arkadaşları, yıllardır bu kadının renkli bir kişisel hayatı olan başarılı bir mücevher tasarımcısı olduğuna inanmıştı. Aslında kadın yasadışı bir GRU casusuydu.
Bellingcat, Der Spiegel, The Insider ve La Repubblica tarafından yürütülen bu ortak soruşturma, 10 ay boyunca sürdü. Bu araştırma, açık kaynaklardan, kamuya açık arşivlerden, Peru’dan FOIA verilerine, sızdırılmış Rus veri tabanlarından ve Rus casusuyla arkadaş olan kişilerle yapılan görüşmelerden elde edilen verilere dayanmaktadır. İnsanların çoğu, başlangıçta GRU casusu olduğunu anladıkları bir kişi hakkında alenen konuşmaktan korkmalarına rağmen ismini vermeyi kabul ettiler. Yine de insanların bir kısmı, bu endişeler nedeniyle isimlerinin anonim kalması şartıyla konuştular.
Peru doğumlu
8 Ağustos 2005’te Peru’daki Independencia Bölgesi Sivil Kayıt Ofisi, yeni bir Peru vatandaşının ülkenin ulusal vatandaş veri tabanına kaydedilmesi için bir başvuru aldı. Sözde vatandaş, adının Maria Adela Kuhfeldt Rivera olduğunu söyledi ve avukatları sahil kasabası Callao’nun nüfus sicilinden bir doğum belgesi sundu. Doğum belgesi 1 Eylül 1978 tarihliydi ve Peru’nun o yıldaki doğum kayıtlarında sıra numarası 1109’du.
Bellingcat tarafından incelenen Peru yetkililerinden gelen bir mektuba göre, davayı ele alan sivil memur, başvuruyu beklemeye aldı ve Maria Adela’nın gerçek doğumu için ek kanıt istedi.
19 Ağustos 2005’te “Maria Adela”nın avukatları ilave bir belge sundular: Callao’daki Cristo Liberador cemaatinden bir vaftiz belgesi. Kilise belgesine göre, bebek Maria Adela 1 Eylül 1978’de doğdu ve iki hafta sonra 14 Eylül 1978’de vaftiz edildi.
Memur ikna olmadı ve doğrulama için Cristo Liberador piskoposluğundaki José Enrique Herrera Quiroga isimli kilise rahibine ulaştı. Rahip, belgenin sahte olduğunu söylemek için kilise kayıtlarını kontrol etmek zorunda bile kalmayacaktı. Çünkü Maria Adela’nın sözde vaftizinin gerçekleşmesinden dokuz yıl sonra, 1987’de kurulan bu kilisenin kurucusu ve açılış rahibi olma onuruna erişmişti. Cristo Liberador piskoposluğunun web sitesi, kurulduğu tarihi ayrıntılarıyla açıklıyor; bu, Bellingcat ile temasa geçtiğinde bucak temsilcisinin doğruladığı bir şey.
22 Aralık 2006’da Peru Kongresi’ne sunduğu yıllık bütçe raporunda, Peru Adalet Bakanlığı göç ve vatandaşlığa kabul dairesinin 2005 yılında biri “Maria Adela” olmak üzere üç sahte vatandaşlık başvurusu keşfettiğini bildirdi. Raporda, bu kişinin kimliğinin bilinmediği ve davanın kamu güvenliğine ve inancına karşı suç olarak ulusal savcıya sevk edildiği sonucuna varıldı.
Maria Adela’nın Peru vatandaşlığı ölü doğmuştu. Fakat GRU komutanları, casus kadın için bu kimlikte ısrar etmeye karar verdiler. Muhtemelen Peru hükümetinin bu sahte başvuruyu kamuoyuna açıklayacağından habersizlerdi. GRU bu kimlikte neden ısrar etti bilinmiyor.
Maria Adela ilk Rus pasaportunu 2006 yılında tam olarak aynı isim ve doğum tarihini kullanarak aldı. Kendisi için oluşturulan sahte kimliğine göre, Moskova Devlet Üniversitesi’nde “önde gelen uzman” (leading specialist) olarak çalıştı ve kayıt veri tabanlarına göre 2010 yılına kadar Moskova adresinde yaşadı. Orada yaşayanlar ise bize onun adını hiç duymadıklarını söylediler.
Rus casusu pasaportu ne zaman aldı
Maria Adela’ya verilen yerel Rus pasaportu, GRU’nun Bulgar silah üreticisi Emilian Gebrev’i zehirlemekle suçlanan bir subayı ve Sergey Skripal’in zehirlenmesi olayına karışan başka bir subayı da dâhil olmak üzere en az altı diğer GRU casusunun yurt içi pasaportları için çıkardığı bir diziye aitti. Pasaport numaralarının yakınlığına ve diğer pasaportların bilinen veriliş tarihine dayanarak, “Maria Adela”nın Rus kimlik belgelerini Kasım veya Aralık 2006’da aldığını tahmin edebiliriz.
“Maria Adela”nın on yıl içinde arkadaş olduğu dört kişiyle yapılan röportajlara dayanarak, tanıştığı kişilere anlattığı hikâye: Alman bir baba ile Perulu bir annenin çocuğuydu. Peru, Callao’da doğdu. Bekâr annesi, 1980’de küçük Maria Adela ile Moskova’daki Olimpiyat Oyunlarına katılmak için Sovyetler Birliği’ne gitmişti. Ancak annesi Peru’dan bir acil durum mesajı almıştı. Ve annesi hemen eve döndü. Annesi arkadaş olduğu bir Sovyet ailesinin yanına küçük Maria Adela’yı göz kulak olsunlar diye bıraktı. Annesi bir daha asla geri dönmedi ve “Maria Adela” Rusya’da büyüdü. Hem evlat edinen annesi hem de çocukluk yıllarında onu taciz eden babasıyla zor bir ilişki yaşadı. Arkadaş olduğu insanlara Rusya’da yaşamak ya da bir Rus erkekle evlenmek istememesinin nedeninin üvey babası olduğunu söyledi ve Batı Avrupa’da yaşama ve bir aile kurma arzusunu açıkladı.
Bellingcat, Ekim 2011’den önce “Maria Adela” için seyahat verilerini bulamadı. Bununla birlikte, onu başka insanların fotoğraflarında gösteren sosyal medya paylaşımlarıyla 2009 ve 2011 yılları arasında Malta ve Roma olduğu söylenebilir.
Cosmopolitan dergisinin İngiltere eski editörü Marcelle D’Argy Smith, 2010 yazında Malta’da içki içerken tanıştığı “Maria Adela” ile yakın arkadaş oldu. “Maria Adela” o zamanki erkek arkadaşıyla Malta’da yaşadı. Ancak bir noktada gemoloji (mücevherlerde kullanılan kıymetli taşların ve süs taşlarının sınıflandırılması) dersleri almak için Roma yakınlarındaki Ostia’ya taşındı. D’Argy Smith, Maria’nın Alman babası var diye Alman pasaportu almak için çok uğraştığını, ancak aniden ilgisini kaybetmesiyle sürecin durduğunu söyledi.
Bellingcat tarafından bulunan Maria’nın en eski uluslararası seyahat kayıtları, Belarus üzerinden Moskova’dan Paris’e iki buçuk günlük tren yolculuğunun ilkini yaptığı 10 Ekim 2011’e ait. Bu seyahat sırasında ve sonraki birkaç yıl içinde seyahat ettiği pasaport Ağustos 2011’de çıkarıldı ve 643258050 numarasına sahipti. GRU’nun gizli operasyon birimi 29155’in kıdemli subaylarından biri olan “Sergey Fedotov”unkinden sadece birkaç numara farklı.
Marcelle D’Argy Smith’e göre, Maria başlangıçta Roma’daki bir üniversitede gemoloji okudu ve Şubat 2011’de çeşitli moda tasarım şirketlerine, okul tarafından düzenlenen bir geziyle İngiltere’ye gitti. Ekim 2011’de “Maria Adela” MBA yapmak için Paris’e taşındı. La Repubblica tarafından elde edilen ve ekibimiz tarafından gözden geçirilen İtalyan göçmenlik verileri, Bayan D’Argy Smith’in söylediklerini desteklemekte ve “Maria Adela”nın başlangıçta kısa süreli Fransız vizeleriyle seyahat ettiğini ve nihayetinde Eylül 2011’de öğrenci vizesi aldığını göstermektedir.
Paris’e taşındıktan kısa bir süre sonra kendi mücevher markasını Fransa’da Serein markası altında tescil ettirdi.
Bu muhtemelen GRU’nun yasadışı casuslarını kendi kendine yeten bir iş kadını ve sosyetik biri olarak görevlendirmeye yönelik uzun vadeli bir planının tohumlama aşamasıydı. Takip eden yıllarda, bu kimlik casusa İtalya’nın Napoli kentindeki NATO Müttefik Müşterek Kuvvetler Komutanlığı’nın en üst kademelerine erişmeye çalışırken koruma sağladı.
Temmuz 2012’de “Maria Adela”, üç arkadaşının bize söylediğine göre İtalyan olduğunu iddia ettiği bir adamla evlendi. Aslında, İtalyan pasaportuna ek olarak, kocası Ekvador ve Rus vatandaşlığına sahipti ve Moskova’da Ekvadorlu bir Rus anne ve bir babadan doğmuştu.
Sızdırılan Rus seyahat ve göç verileri ve kocasının sosyal medya sayfasındaki açık kaynaklı veriler, 2012 yılının Nisan ayında, düğünlerinden hemen önce kocasının Ekvador’daki Rusya Büyükelçiliği’nden bir Rus pasaportu aldığını gösteriyor. Evlilik, İtalya’nın Roma kentinde tescil edildikten sonra Eylül 2012’de bir Rus vergi kimlik numarası aldığı Moskova’ya gitti.
Bir yıl sonra, “Maria Adela”dan ayrı olarak tekrar Moskova’ya gitti. 13 Temmuz 2013’te Moskova’da 30 yaşında öldü, ölüm nedeni ölüm belgesinde “çifte pnömoni ve sistemik Lupus” olarak kaydedildi.
Sınır geçiş verileri, “Maria Adela”nın kocasının ölümü sırasında Rusya’da olmadığını ve Moskova’ya ancak bir ay sonra, 15 Ağustos 2013’te geldiğini gösteriyor.
İsminin açıklanmaması koşuluyla The Insider ile konuşmayı kabul eden yakın bir arkadaşı, kocasının arkadaşlarına söylemeden evlendiğini öğrenince şaşırdı ve birisinin Avrupa Birliği pasaportu elde etmesine yardımcı olmak için bir çıkar evliliğini kabul etmiş olabileceğini tahmin etti. Arkadaş ayrıca The Insider’a ani ölümünden iki aydan kısa bir süre önce Lupus teşhisi konduğunu söyledi. [Sistemik Lupus, tıp literatürüne göre genç erkekler arasında nadir görülen, nedeni bilinmeyen bir bağ dokusu hastalığıdır].
Evliliğinin ardından 2013 yılının başlarında “Maria Adela” İtalya’da kendi şirketini tescil ettirdi. Serein SRL, kurumsal hedefini mücevher ve lüks eşyaların üretimi ve ticareti olarak açıklıyor. Napoli polisi tarafından verilen ve La Repubblica tarafından incelenen oturma izninden görüldüğü gibi, en geç Ekim 2015’te sahil kentinin Napoli Körfezi manzaralı zarif Posillipo semtine taşınmıştı.
“Maria Adela’nın” yasadışı bir Rus casusu olarak kariyeri Napoli’de doruğa ulaştı. Sonraki üç yıl içinde yerel sosyal sahnede bir demirbaş haline gelmişti. Bir mücevher ve lüks eşya butiği açtı, daha sonra onu yerel ünlülerin uğrak yeri olan ünlü bir kulübe dönüştürdü ve sonunda Napoli’deki NATO komuta merkezinin üyelerinin de katıldığı bir hayır kurumunun sekreteri oldu.
“Maria Adela”nın butiği, kendisinin tasarladığını iddia ettiği Serein serisinden markalı mücevherler taşıyordu. Şirketinin artık kullanılmayan web sayfası, Serein mücevherlerini “asla aşırı olmayan zarif kadın için yaratılmış” olarak tanımladı.
Aslında, ters bir görsel araması, “Maria Adela’nın” (Rus casusu) butiğinde satılan ve web sitesinde “Napoli’de yapıldı” olarak lanse edilen renkli mücevherlerin, Çinli çevrimiçi toptancılardan satın alınan ucuz mücevherler gibi göründüğünü gösteriyor.
Bu, (Rus casusu) “Maria Adela’nın” Napoli sosyetesinde modaya uygun bir mücevher tasarımcısı ve sosyetik olarak yükselişini engellemedi. Arkadaşlarına göre Adela Serein adıyla sosyalleşiyor. O sırada yerel bir gazete raporu, yerel meclis üyelerinin, girişimcilerin ve ünlülerin Maria’nın aktivitelerine katılımını detaylandırdı.
“Maria Adela’nın” sosyal erişimi, kalabalık Napoli ile sınırlı değildi. 2015’te, “Maria Adela” yerel bir hayır kurumu olan Lions Club Napoli Monte Nuovo’nun sekreteri ve en aktif üyelerinden biri oldu. Bu, dünya çapında faaliyet gösteren ve faaliyet gösterdiği toplulukları daha iyi hale getirmeye ve sivil toplumu ilerletmeye çalışan bir kuruluş olan Lions Club’ın sıradan bir şubesi değildi. Başlangıçta Napoli merkezli bir NATO subayı tarafından kurulmuştu.
2015 yılında Lions Club şubesinin saymanlığını yapan Alman Bundeswehr görevlisi Oberstleutnant Thorsten S’e göre, kulübün üyeliği önceki yıllarda azalmıştı ve Napoli’deki en büyük Lions Kulübü’nden bir yönetici, kulübü canlandırmanın bir yolu olarak “Maria Adela”ı (Rus casusu) tavsiye etti. Oberstleutnant, medyaya konuşurken Bundeswehr personelinin gerektirdiği şekilde soyadının yalnızca ilk baş harfini kullanarak alıntı yapılması koşuluyla konuştu. “Maria Adela”nın kulübün faaliyetlerini canlandırmaya çalışmakta çok aktif olduğunu, tüm etkinliklere katıldığını ve 2018’in bir noktasında – üyeliğin düşmesi ve kulübün kapanma ihtimalinin yeniden ortaya çıkmasıyla – hatta herkesin üyelik ücretini ödemeye gönüllü olduğunu hatırlıyor. Oberstleutnant Torsten S, onun bunu yapma nedenlerini hiçbir zaman anlamadığını söyledi.
Soruşturma ekibinin görüştüğü “Maria Adela”nın NATO üyesi üç tanıdığı, kadının Lions Kulübü’ndeki görevi sırasında birçok NATO personeli ile etkileşime girdiğini, birkaç NATO subayı ile arkadaş olduğunu ve onlarla sık sık sosyal etkileşimde bulunduğunu söyledi. İsminin açıklanmaması kaydıyla müfettişlerle görüşen bir NATO çalışanı, Maria Adela ile kısa süreli bir romantik ilişki yaşadığını itiraf etti. Marcelle D’argy Smith tarafından Bellingcat ile paylaşılan bir e-postada “Maria Adela”, Napoli’de tanıştığı ve fotoğrafçı olan bir ABD Donanması çalışanının kendisine “biraz aşık olduğunu” yazdı.
Ama kurduğu ilişkilerin hepsi romantik değildi. “Maria Adela” ile dost olarak algılanan kişilerden biri, o zamanlar Avrupa ve Afrika’daki ABD Deniz Kuvvetleri Genel Müfettişi Albay Shelia Bryant’dı. Mayıs 2018’de Napoli’den ayrılan ve bir Demokrat olarak kongreye aday olan Bryant, “Maria Adela’nın” hikâyesini kafa karıştırıcı ve inandırıcı bulmadığını söylüyor (“bir insan Sovyetler Birliği’nde neden çocuğunu terk eder?”) gelirini açıklamak zor (“bir mağaza açtı ve güvenilir bir gelir akışı olmayan şehrin varlıklı bölgelerinde sık sık apartman dairelerine taşındı”). Bryant, kendisi ve kocasının “Maria Adela” ile olan iletişimlerini sosyal etkileşime dâhil ettiklerini ve erkeklerle ilgili görünen duygusal sorunlarda ona yardım etmeye çalıştıklarını söylüyor. Bu algı Marcelle D’Argy Smith ve adının açıklanmaması koşuluyla Bellingcat ile konuşan “Maria Adela”nın bir başka tanıdığı tarafından da yansıtıldı. Bryant, “Maria Adela” ile siyaset tartışmadıklarını ve bilmesi gereken bazında çok gizli askeri bilgilere sınırlı erişimi olduğunu söyledi. Hatırladığı kadarıyla “Maria Adela” sadece Amerikalılarla değil, aynı zamanda Belçikalı, İtalyan ve Alman NATO personeli ve subaylarıyla da sosyal etkileşim içindeydi.
Bryant, kendisinin ve kocasının “Maria Adela” ile Napoli’de görevli bir ABD hükümeti müteahhidinin karısı tarafından tanıştırıldığını söyledi. Muhabirler defalarca bu kadınla iletişim kurmaya çalıştı, ancak Facebook üzerinden kendisine ulaşıldıktan ve Der Spiegel muhabirlerinden gelen aramaları reddettikten sonra Bellingcat araştırmacısını engelledi.
Oberstleutnant Thorsten S tarafından “Maria Adela”ya yakın olarak tanımlanan bir diğer kişi Napoli’deki NATO komuta merkezinde bir veri sistemleri yöneticisiydi. Artık NATO üyesi olmayan bu kişi, önce Der Spiegel ile görüşmeyi kabul etti. Ancak, soruşturmanın konusunu öğrendiklerinde artık ne Der Spiegel’den ne de Bellingcat’ten gelen aramalara veya mesajlara cevap vermiyorlardı.
“Maria Adela” Napoli’deki birçok NATO ve ABD Deniz Kuvvetleri subayına kesinlikle doğrudan kişisel erişime sahip olsa da NATO üssüne fiziksel erişimi olup olmadığı açık değil. Çeşitli dijital ipuçları ve tanıdıklardan gelen anlatılara dayanarak, NATO veya ABD ordusu tarafından düzenlenen NATO yıllık baloları, çeşitli fon toplama yemekleri ve yıllık ABD Deniz Piyadeleri baloları dâhil olmak üzere birçok etkinliğe katıldı. Ayrıca NATO’dan tanıdıklarını da dükkânına davet etti ve içlerinden en az biri oradan bir şeyler satın aldığını hatırladı.
Bayan D’Argy Smith’ten duyduğumuza göre ve “Maria Adela”nın Facebook’unda ve ayrıca şirketindeki sosyal medya gönderilerine göre, 2013’ten itibaren, yıllık bir lüks eşya ve mücevher fuarına katılma bahanesiyle düzenli olarak Bahreyn’e gittiğini gösteriyor. Bayan D’Argy Smith ile e-posta yoluyla paylaştığı 2013 yılına ait seyahat programı, o yıl 17 Kasım’dan 24 Kasım’a kadar Bahreyn’de kaldığını gösteriyor.
Yolculuğunun ardından Bayan D’Argy Smith’e e-posta göndererek şunları yazdı:
“.. . Bahreyn’de ürün satamamamız dışında her şey yolunda gitti… Fuar harikaydı, ülkeyi ve tanıştığım insanları sevdim. Beş gün sonra geri döndükten sonra annem kendini iyi hissetmediği için Moskova’ya uçmak zorunda kaldım. Orada bir hafta kaldım ve sonra İtalya’ya döndüm. Şimdi parçaların kataloğu ve geliştirilmesi üzerinde çalışıyoruz. Annemin durumu hâlâ iyi olmadığı için Noel civarında tekrar Moskova’ya gitmem gerekiyor.”
“Maria Adela”nın muhtemelen Bahreyn’e en son seyahat ettiği zaman, Ağustos 2017’de Marcelle D’Argy Smith’e gönderilen ve o sırada İtalyan oturma izninin yenilenmesini beklediğini ve Bahreyn’e seyahat rezervasyonu yaptığını söylediği bir e-postaya dayanarak 2017 yılındaydı. Sonra o yılın Kasım ayının ortasında Moskova’ya gitti.
Bahreyn, “Maria Adela”nın görünüşte ticari nedenlerle seyahat ettiğini söylediği Napoli dışındaki tek destinasyon değildi. İsviçre ve Almanya’daki mücevher veya lüks sergi gezilerine ek olarak, en az bir arkadaşına Tayland’a seyahat etmeyi planladığını da söyledi. Haziran 2014’te Bayan D’Argy Smith’e gönderdiği bir e-postada “Maria Adela”, mücevher hattı için üretim kurmaya çalışmak için “birkaç hafta içinde” Güneydoğu Asya ülkesini ziyaret edeceğini söyledi. Ancak, araştırmacılar böyle bir geziyi destekleyen herhangi bir açık kaynaklı bilgi bulamadılar.
2018’de hayali “Maria Adela” son bir kez Moskova’ya uçtu. Ancak bu vesileyle, yeni, üçüncü bir Rus pasaportuyla seyahat etti. Önceki ikisi gibi, bu pasaport da GRU tarafından atanan gruplardan bir numarayla verilmişti.
Genelde aktif olan sosyal hayatı uçup gitti ve muhabirlerin konuştuğu tanıdıkların hiçbiri onun tarafından İtalya’yı temelli olarak terk etme planları veya böyle bir kararın nedenleri hakkında bilgilendirildiğini hatırlamıyor. Sınır kayıtlarının gösterdiğine göre, “Maria Adela”nın eve getirdiği önceki hayatından kalan tek hatıra bir kediydi. “Maria Adela”nın, iki tanıdığının ekibimize hayatındaki tek istikrarlı şey olarak tanımladığı Luisa adında kara bir kedisi vardı.
Ancak ayrıldıktan iki ay sonra, Facebook sayfasında son bir şifreli, ancak önemli gönderi yayınladı. İçinde kanserden acı çektiğini ima etti ve saçlarının “kemoterapiden sonra” yeniden büyüdüğünden bahsetti.
Aslında, şok olmuş ve endişeli arkadaşlarının “Maria Adela” olarak tanıdığı hayali kişi bu mesajı yazdığında, gerçek kadın- Olga adında bir GRU casusu- son model Audi arabasının direksiyonunda vakit geçiriyordu ve onu izliyordu. Moskova’nın lüks bir semtinde yepyeni, lüks bir daireye taşınmıştı.
Napoli’den kaybolduktan sadece üç yıl sonra, 4 Aralık 2021’de “Maria Adela”, bu sefer Marcelle D’Argy Smith ile doğrudan WhatsApp sohbetinde bir şifreli mesaj daha gönderdi.
“Sevgili sevgili Marcelle! Açıklayamadığım (ve asla yapamayacağım) birçok şey var! Ama seni çok ve çok çok özlüyorum…”
Bellingcat ve araştırma ortakları, Maria Adela’nın gizli kimliğini ve davranışını Rusya’nın askeri istihbaratının işleyiş biçimiyle uyumlu hale getiren çeşitli göstergelere dayanarak 2021’in sonlarında GRU ile o zamanlar belirgin bir ilişki kurdu. İlk olarak, böyle bir ada ve doğum tarihine sahip bir kişi hiçbir Rus veri tabanlarında mevcut değildi, ancak kadının adı sızdırılmış bir 2007 pasaportunda ve daha önce diğer GRU memurlarının gizli kimlikleri altında listelenmiş bulduğumuz adres bilgilerinde yer aldı. Bilinen diğer birçok GRU memuru tarafından kullanılan menzillerden en az üç pasaport verilmişti. Gizli kimliği, karışık soylu Güney Amerika doğumlu bir kişiydi. Bu, hem Rusya’nın Dış İstihbarat Teşkilatı, SVR hem de GRU kaçakçıları için tercih edilen bir arka vhikâyeydi, yakın zamanda, doğrulanmış bir GRU memurunun yakalanıp sınır dışı edilmesiyle kanıtlandığı gibi. Alman bir babayla Brezilyalı olarak yıllarca ABD ve İrlanda’da yaşamıştı. Teorik olarak, bu, “Maria Adela”nın yasadışı bir SVR olma olasılığını ortaya çıkarırken, pasaport aralığının çakışması ve NATO’ya olan belirgin ilgi, GRU üyeliğini çok daha makul hale getirdi.
Ancak ekibimiz, gerçek kimliğine dair herhangi bir ipucu bulmak için aylarca uğraştı. Rus sosyal medyasında bu kişinin fotoğrafı yoktu, bu nedenle yüz aramaları sonuç vermedi. 2007’deki “kimlik oluşturma” evrakında sahte kimliği için irtibat kişisi olarak listelenen Rus telefon numaraları “anonim bir kişiye” kayıtlıydı (bu, Rusya’daki tüm numaralar olması gerektiği gibi, gizli servisle bağlantısının bir başka göstergesiydi). Rusya’nın genişleyen pasaport veri tabanında yüz araması, yüz benzerliği konusunda ikna edici bir güvenle eşleşemedi. Ancak, ekibimizin diğer olası benzerlikleri belirlemek için analiz etmeye başladığı yüzlerce olası düşük puanlı eşleşme üretti.
“Maria Adela”nın sosyal medya kaynaklarından iki farklı yaştaki fotoğrafının, Microsoft’un Azur aracında 1982 doğumlu Olga Kolobova adlı bir Rus vatandaşının eski bir vesikalık fotoğrafıyla karşılaştırılması, %35 gibi puanlar verdi. Bu kişiyi olası bir şüpheli olarak göz ardı ettikten sonra, muhabirler muhtemelen kişiyi 14 veya 15 yaşında gösteren vesikalık fotoğrafın eski olması nedeniyle bu hipotezi yeniden gözden geçirdiler.
Gerçekten de iki kişilik arasındaki görsel olmayan uyumluluk kısa sürede çarpıcı bir şekilde ilgi çekici hale geldi. Birincisi, Olga Kolobova’nın 2018’den önce Moskova’da dijital ayak izi yoktu. Sızdırılan düzinelerce Moskova veri tabanının hiçbirinde tek bir adres kaydı, trafik ihlali veya telefon numarası kaydı bulunmadı. Bununla birlikte, bu kişi, Kasım 2018’de başlayan çok aktif bir dijital varlığa sahipti. Tam da “Maria Adela”nın Moskova’ya geri döneceği zaman.
Diğer durumsal benzerlikler ortaya çıkmaya başladı. Kasım 2018’de Olga Kolobova, Rusya’daki ilk arabasını satın almıştı. Audi A3’ün 2018 modeliydi. Bu arada, “Maria Adela’nın” Instagram’ı, 2016’da bir Audi’nin direksiyonunun arkasındaki fotoğrafını paylaşmıştı; yani bir Audi sevdası ya da takıntısı olabilirdi.
Ardından, Rusya’nın Facebook’u gibi olan Odnoklassniki (OK) isimli platformda, 2019 yılında Olga’nın adı ve doğum tarihi ile kayıtlı bir sosyal medya hesabı keşfettik. “Friends of Putin” adlı bir grubun savaş yanlısı içeriğini tanıtmanın yanı sıra, OK’de yalnızca bir başka grubun üyesiydi: Moskova’da diğer hayvanların yanı sıra kedilere hizmet veren bir veteriner kliniğinin.
Moskova dışındaki şehirlerden eski sızdırılmış veri tabanlarını kullanarak, nihayetinde Olga’nın Rusya’daki önceki dijital varlığını, 23 yaşındayken Rusya’nın Krasnodar bölgesinde alkol ticareti yapan bir şirket kaydettirdiği 2005 yılına kadar takip edebildik. Adres kaydının izini sürerek babasını da bulabildik. 2007’de emekli olana kadar Yekaterinburg’daki Urals Üniversitesi’nde Askeri Fakülte Başkanı olduğunu keşfettik. Daha da ilginci, okul web sitesinde, Rusya silahlı kuvvetlerinde bir albay olarak “kendisi için sayısız unvan ve madalya” almasıyla övünüyordu. GRU casuslarının, istihbarat geçmişi olanlar da dâhil olmak üzere, yüksek rütbeli askeri subayların çocukları arasından sıklıkla işe alındığına dair önceki araştırmalardan elde edilen bulgulara dayanarak, (Rus casusu) “Maria Adela” ve Olga’nın aynı kişi olma olasılığını düşündük.
Olga Kolobova’nın “Maria Adela”nın Rusya’da olduğu dönemlerde Moskova’da iki dairenin sahibi olması da bu hipotezi pekiştirdi. İlki, prestijli bir konumda küçük bir stüdyo, Nisan 2013’te “Maria Adela’nın” Rusya gezilerinden birinde satın alındı.
İkincisi, lüks bir konut kompleksinde 100 metrekarelik lüks bir daire 2020’de satın alındı. Aynı zamanda, YandexFoods’tan sızdırılan gıda teslimatı verileri, Olga’nın çalışma saatlerinde Rusya Emeklilik Fonu’nun bulunduğu bir adrese yemek siparişi verdiğini gösterdi. Emeklilik kurumunda memur olarak çalıştığı varsayımına göre, bu daireleri almak için parayı nerden bulduğu merak konusuydu.
Tüm bu ipuçlarının öncülüğünde ekibimiz, Rusya’nın ehliyet veri tabanına erişimi olan bir muhbirden Olga Kolobova’nın yeni bir fotoğrafını elde edebildi. 2021 yılına ait gibi görünen bu fotoğraf, “Maria Adela” ve Olga Kolobova’nın yüzleri arasında ciddi bir eşleşme sağladı.
Bununla birlikte, yüz tanıma yazılımı yararlı olsa da, böyle bir soruşturmada iki kişinin aynı kişi olduğunu kesin olarak kanıtlamak için yeterli değildir. Muhabirler daha sonra WhatsApp’ta Olga’nın telefon numarasını aradılar ve Olga ile “Maria Adela”nın gerçekten aynı kişi olduğuna dair sağlam kanıtlar buldular. “Maria Adela”nın Facebook profili olarak kullandığı resim, Olga tarafından WhatsApp’ta profil resmi olarak da kullanılmıştı. “Maria Adela” da fotoğrafı Instagram sayfasında paylaşmıştı.
Bu, diğer tüm kanıtların yanı sıra “Maria Adela’nın” gerçek kimliğini ortaya çıkarmak için yeterliydi. Ama onun GRU üyeliği ne olacak? Bu, pasaport numaralarının diğer GRU ajanlarının aralığında olması, en az bir başka GRU tarafından yasadışı olarak kullanılmış olan Güney Amerika arka planı ve babasının önceki bağlantıları tarafından şiddetle önerildi. Ancak, başka bir doğrulama bulunup bulunmadığını görmek için Olga Kolobova’nın numarası için telefon meta veri kayıtlarını almaya karar verdik. 23 Şubat 2022’de, Rusya’nın, askeri subaylar arasında evrensel olarak kutlanan Anavatan Savunucuları Günü’nde Olga, soruşturma ekibimizin aşina olduğu bir numarayı aradı. Dört yıl önce General Averyanov’a gece yarısı çağrısını yapan GRU Bölüm 5’ten aynı komutanın numarasından başkası değildi.
Görev Başarılı mı? İptal mi Edildi?
Olga Kolobova’nın yasadışı olarak neredeyse on yıllık hizmeti, birkaç nedenden dolayı bilinen diğer Rus gizli casus vakalarına kıyasla sıra dışı. Bunlardan biri, yabancı karşı istihbarat servisi tarafından yakalanmadan görevi kendi kendine sonlandırılmasıdır. Bu, GRU’nun Avrupa’daki görevini bir başarı veya başarısızlık olarak algılayıp algılamadığı sorusunu cevapsız bırakıyor. On yıllardır Batı’da yaşayan ve yalnızca marjinal olarak ilginç temas ağları kurabilen diğer bilinen Rus kaçaklarıyla karşılaştırıldığında, “Maria Adela’nın” ağı temel fotoğraflar veya gizli yasal dosyalar ve veri tabanları, en azından kâğıt üzerinde etkileyici görünüyor. Görevi sırasında Kolobova, Avrupa, Bahreyn ve potansiyel olarak Tayland’da sergileri ve arkadaşlarını ziyaret etme kisvesi altında yoğun bir şekilde seyahat etti. Bu yetenek kendi içinde GRU için faydalı olabilirdi.
Batılı istihbarat servislerinin veya NATO’nun kendi iç güvenlik servisinin, NATO’nun Avrupa’daki Müşterek Kuvvetler Komuta Merkezi’ne stratejik olarak yakın yerleştirilmiş bir Rus askeri casusunun varlığından haberdar olduğuna dair hiçbir kanıt yok. (Rus casusu) “Maria Adela’nın” görüştüğümüz tanıdıklarının hiçbirine ne NATO ne de kolluk kuvvetleri tarafından Ruslarla etkileşimleri hakkında bilgi almak için temasa geçmemişti.
The Insider ve Der Spiegel, yorumları için (Rus casusu) Olga Kolobova’ya Telegram ve e-posta yoluyla yaklaştı. Kendisine gönderilen Telegram mesajları görüldüyse de cevap vermedi.
Der Spiegel, yorumlar için NATO sözcüsüne de başvurdu. Araştırma yayımlanana kadar da NATO ofisi cevap vermemişti.
