Türkiye Cumhuriyeti tarihinde silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü açık müdahalesi olan 12 Eylül askeri darbesinin üzerinden 37 yıl geçti.
Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren öncülüğünde, emir-komuta zinciri içinde gerçekleştirilen ve izleri yıllardır silinmeyen darbede 650 bin kişi gözaltına alındı, 7 binden fazla kişi hakkında idam cezası istendi. Siyasi partileri lağveden darbenin ardından önemli kanunların tamamına yakını değiştirilirken darbe sürecinde açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı. Darbeciler, 14 bin kişiyi vatandaşlıktan çıkardı.
Yönetime el koyan cuntacı askerler, acısı yıllarca sürecek idamların kararını da verdi. Darbeden sonra ilk idamlar, 8 Ekim 1980’de gerçekleşti. İlk olarak sol görüşlü Necdet Adalı, ardından ülkücü Mustafa Pehlivanoğlu idam edildi. Mustafa Pehlivanoğlu’nun idamından önce suçsuz olduğu ortaya çıktı ama Kenan Evren’in talimatıyla asıldı.
Askeri darbe binlerce insanın yaşamında travmalar yaratırken, bugün avukatlık yapan Vejdet Ersoy’un hikâyesi de darbe günlerinin acımasızlığını ortaya koyan bir örnek oldu. 12 Eylül darbesinde 22 yaşında iken MHP davasından cezaevine giren Ersoy, 11 yıl cezaevinde yattıktan sonra onur meselesi yaparak 1994’te fakülteyi bitirdi ve stajını tamamladı. Aynı yıl avukatlık ruhsatını alarak yarım bıraktığı hayalini tamamlamayı başardı.
Avukatlık mesleğini sürdüren Ersoy, “Babam adaletli bir insandı. 12 Eylül’de adaletsizliği görüp adaletin önemini daha iyi kavradım. Çok zorluklara, çok sıkıntılara katlandık. 11 yıl cezaevinde kaldım. Ama yılmayıp yarıda kalan hayalimi gerçekleştirdim” dedi.
12 Eylül darbesini gerçekleştirenler, Yunanistan’ın NATO’ya dönüşüne onay vererek Türkiye’nin dış politikasına da büyük darbe vurdular.
4 Nisan 2012’de özel yetkili Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı ve darbeyi düzenleyenler arasında hayatta olanlardan dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya’nın yargılanmasına başlandı.
Kabul edilen iddianamede 2 Ocak 1980 ile 12 Eylül 1980-6 Aralık 1983 arası suç tarihi olarak, Ankara ise suç yeri olarak gösterildi. 12 Eylül Cuntasının komuta kademesinde hayatta kalanlardan Kenan Evren ve dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Sarıkaya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldılar. Dava Yargıtay aşamasındayken iki sanığın ölmesi sonrasında düştü.
Darbe döneminde millete çektirdiklerinin hesabını vermeden hayatını kaybetse de halk ve siyasiler cenaze törenine katılmayarak hak ettiği muameleyle toprağa verdiler. Hiç kimse cenaze törenine katılmadı.
Batı dünyasına şirin gözükme
12 Eylül darbecileri insanlığa karşı suçlar işlerken Batı dünyasına şirin gözükmekten de vaz geçmediler. Bu nedenle TRT’de sık sık cezaevlerinde kalanların ne kadar insani şartlarda kaldığını gösteren programlar yapıldı.
Dönemin ünlü gazetecilerinden Emin Çölaşan cezaevini ziyaret ederek işkence iddialarını yalanlayan haber yayınladı. Emin Çölaşan aradan geçen 37 yılda hiç değişmedi. Dün 12 Eylül darbecilere destek oluyorken bugün kahraman halkımız ve şapkasını alıp gitmeyen Cumhurbaşkanımız sayesinde başarısızlığa ulaşan FETÖ’cüleri aklıyor.
